به گزارش خبرنگار مهر، امام علی بن حسین بن علی بن ابی طالب، در پنجم شعبان سال ۳۸ هجری قمری و به روایتی ۴۸ هجری قمری به دنیا آمد و دوره زندگی ایشان همزمان با امامت سه امام شیعیان امام علی (ع)، امام حسن (ع) و امام حسین (ع) بود. امامی که در حادثه عاشورا به دلیل ابتلاء به بیماری سخت امکان حضور در جنگ تن به تن را نداشت و به عنوان امام پس از اباعبدالله الحسین حفظ جان او را حضرت زینب (س) در طول اسارت عهده دار بود.
امام سجاد (ع) در مدت ۳۵ سال امامت با روشن بینی خاص خود هر جا لازم بود، برای بیداری مردم و تهییج آنها علیه ظلم و ستمگری و گمراهی کوشید و در موارد بسیاری به خدمات اجتماعی وسیعی در زمینه حمایت بینوایان و خاندان‌های بی سرپرست پرداخت و نیز از طریق دعاهایی که مجموعه آنها در «صحیفه سجادیه» گرد آمده است، به نشر معارف اسلام و تهذیب نفس و اخلاق و بیداری مردم اقدام کرد. در دوران امام سجاد، واقعه حره، نهضت توابین و قیام مختار اتفاق افتاد.
حجت الاسلام سید محمدباقر علوی تهرانی در سخنانی به تبیین اقدامات امام سجاد (ع) پرداختند که آن را در ادامه می‌خوانید:
در دوران امامت امام سجاد (ع)، که پس از واقعه عاشورا آغاز شد، چندین قیام مهم به وقوع پیوست. این قیام‌ها عمدتاً به منظور خون‌خواهی امام حسین (ع) و در اعتراض به ظلم و فساد حکومت اموی شکل گرفتند.
قیام حَرّه
این قیام در سال ۶۳ قمری در مدینه رخ داد. مردم مدینه به دلیل شهادت اهل بیت (ع) و فساد حکومت یزید، علیه بنی‌امیه شورش کردند. آنها موفق شدند حاکم مدینه را از شهر بیرون کنند. اما سپاه یزید به فرماندهی مسلم بن عقبه، مدینه را محاصره و قیام را سرکوب کرد. این سرکوب منجر به کشتار بسیاری از مردم مدینه شد. این قیام به حرّه واقم و قیام اهل مدینه نیز معروف است.
قیام توّابین
پس از واقعه عاشورا، گروهی از یاران امام حسین (ع) که خود را توابین می‌نامیدند، برای خون‌خواهی ایشان قیام کردند. این قیام نیز با هدف اصلاح اوضاع و مبارزه با ظلم بود، اما در نهایت با شکست مواجه شد. توابین به‌دنبال انتقام از قاتلان امام حسین (ع) بودند و شعار «یا لثارات الحسین» را سر دادند. این قیام به‌طور خاص بر احساس ندامت و پشیمانی تأکید داشت.
قیام مختار
مختار ثقفی نیز قیامی را برای انتقام از قاتلان امام حسین (ع) رهبری کرد. وی توانست با سازماندهی نیروها، موفق به تشکیل حکومتی موقت شود و اقداماتی در جهت قصاص قاتلان امام حسین (ع) انجام دهد؛ اما در نهایت در مقابله با آل‌زبیر شکست خورد.
قیام عبدالله بن زُبیر
قیام با رهبری عبدالله بن زبیر، از دیگر تحرکات سیاسی آن زمان بود. عبدالله خون‌خواهی امام حسین (ع) و شهدای کربلا را دستاویزی برای پیشرفت مقاصد خود قرار داده بود و در نهایت نیز در میدان جنگ جان باخت و قیام به این صورت پایان یافت.
امام سجاد (ع) در این قیام‌ها شرکت نکردند. از مهمترین دلایل عدم شرکت حضرت می‌توان به این موارد اشاره کرد:
شرایط اجتماعی و سیاسی: پس از عاشورا، جامعه با فضای ترس و یأس ناشی از سرکوب شدید حکومت اموی مواجه بود. مردم به شدت از ظلم و فساد حاکمان ناراضی بودند و این نارضایتی باعث بروز قیام‌هایی شد. امام سجاد (ع) با درک عمیق از این شرایط، به جای شرکت در قیام‌ها، به آگاهی‌بخشی و تربیت جامعه پرداختند.
حفظ جان شیعیان: امام سجاد (ع) همچنین نگران جان پیروان خویش بودند. ایشان می‌دانستند که شرکت در قیام‌ها در شرایط نامساعد می‌تواند به جان دادن بسیاری از شیعیان منجر شود. لذا از شرکت در این قیام‌ها خودداری کردند.
تبیین عاشورا: امام سجاد (ع) می‌دانستند که قیام‌های بدون برنامه و هماهنگی می‌تواند به تکرار فجایعِ قیام‌هایِ مشابه منجر شود. بنابراین سعی کردند تا با بیان حقیقت وقایع عاشورا و تأکید بر پیام آن، مردم را به آگاهی و شناخت درست از دین و امامت دعوت و هدایت کنند.
در حالی‌که همه قیام‌ها تحت تأثیر واقعه عاشورا شکل گرفتند، اما انگیزه‌های آنها متفاوت بود؛ برخی مانند توابین بیشتر بر ندامت و پشیمانی از غفلت خود در یاری به حضرت سیدالشهداء (ع) تأکید داشتند، در حالی‌که دیگران مانند مختار بواسطه‌ی تأسیس حکومت و سازماندهی یاران، سعی خود را در انتقام از قاتلان حضرت متمرکز کردند.