اشاره؛
مرکز مشاوره اسلامی سماح به‌عنوان نهادی تخصصی در حوزه خدمات روان‌شناختی و مشاوره‌ای، با رویکرد منطبق بر آموزه‌های اسلامی و فرهنگ ایرانی فعالیت نموده و با بهره‌گیری از ظرفیت‌های غنی منابع اسلامی و تلفیق آن با اصول علمی مشاوره، خدمات جامعی را به مراجعان ارائه می‌دهد.
مسئله پژوهش، جزو لاینفک این مرکز مشاوره بوده و رسانه رسمی حوزه، به منظور ارائه تصویری دقیق از عملکرد و تولیدات پژوهشی آن، گفت و گویی را با حجت‌الاسلام عماد رحیمی، معاون پژوهش مرکز مشاوره اسلامی سماح انجام داده که تقدیم شما خواهد شد:
* ضمن تشکر از حضور در خبرگزاری حوزه، در ابتدا اطلاعاتی جامع در مورد ساختار و کارایی مرکز مشاوره اسلامی سماح بفرمایید.
بسم‌الله الرحمن الرحیم؛ مرکز مشاوره اسلامی سماح با هدف‌گذاری دقیق و رویکردی کاملاً اسلامی، و با در نظر گرفتن تمامی ابعاد فرهنگی و اجتماعی مراجعه‌کنندگان، به ارائه خدمات تخصصی در حوزه‌های روان‌شناختی و مشاوره‌ای می‌پردازد.
برای دستیابی به این دو هدف اساسی که شامل استفاده حداکثری از ظرفیت‌های غنی منابع اسلامی در ارائه خدمات مشاوره و روان‌شناسی، و همچنین ارائه خدمات کاملاً متناسب با فرهنگ اصیل ایرانی-اسلامی است، برنامه‌های متنوع و جامعی طراحی و تدوین شده است.
این برنامه‌ها از آموزش تخصصی مشاوران آغاز شده و تا فرایندهای پیچیده ارائه خدمات مشاوره و روان‌شناسی را در بر می‌گیرد.
در حال حاضر، بخش‌های متعددی در مرکز مشاوره اسلامی سماح در حال فعالیت هستند که یکی از مهم‌ترین آنها، دانش‌سرای سماح است.
این دانش‌سرا با برنامه‌ریزی دقیق و هدفمند، دوره‌های آموزشی متنوع و تخصصی را با رویکرد کاملاً اسلامی ارائه می‌دهد. عمده این دوره‌ها با هدف تربیت متخصصانی طراحی شده‌اند که بتوانند در عرصه عمل و در مقام ارائه خدمات مشاوره‌ای، با تکیه بر این دو رویکرد اساسی (اسلامی و فرهنگی)، به بهترین نحو ممکن به ایفای نقش بپردازند.
در بخش ارائه خدمات مشاوره‌ای، مرکز با افتخار در بیش از بیست شهر مهم کشور حضور فعال دارد و بیش از ۴۰۰ مشاور متخصص و متعهد در سراسر کشور با مراکز مشاوره اسلامی سماح همکاری می‌کنندو بیش از ۹۰ درصد از این مشاوران را طلاب حوزه‌های علمیه تشکیل می‌دهند و مابقی نیز از خانواده‌های محترم طلاب هستند.
در شهر مقدس قم، تمامی مشاوران، چه خانم و چه آقا، از میان حوزویان انتخاب شده‌اند.
در شهرستان‌ها نیز اگرچه ممکن است برخی از مشاوران خانم از میان همسران یا خواهران طلاب باشند، اما همگی در این فضای معنوی و علمی مشغول به خدمت‌رسانی هستند.
ارائه خدمات در این مرکز کاملاً متناسب با نیازها و شرایط مراجعه‌کنندگان طراحی شده است؛ گرچه مراجعان از اقشار مختلف جامعه هستند و همگی به دنبال دریافت خدمات درمانی با رویکردهای اسلامی و فرهنگی می‌باشند.
نکته جالب توجه این است که حتی پژوهش‌های انجام شده در کشورهایی مانند ایالات متحده آمریکا نیز نشان می‌دهد که مردم برای درمان مشکلات روان‌شناختی خود، تمایل بیشتری به انتخاب مشاورانی دارند که به اصول و حدود مذهبی پایبند هستند. این گرایش به طور طبیعی در جامعه ما نیز به وضوح مشاهده می‌شود.
مراجعات به این مرکز در سطوح مختلفی صورت می‌گیرد، اما با توجه به ظرفیت‌های ویژه و منحصر به فردی که در حوزه‌های علمیه وجود دارد و همچنین با در نظر گرفتن نیازهای خاص این قشر فرهیخته، بخش قابل توجهی از تمرکز و فعالیت‌های این مراکز به شناسایی، بررسی و رفع نیازهای روان‌شناختی طلاب محترم اختصاص یافته است.
* چه موضوعاتی در مرکز مشاوره سماح تحت پوشش مشاوره قرار می‌گیرند؟
مرکز مشاوره اسلامی سماح با ساختاری منسجم و نظام‌مند، خدمات تخصصی خود را در حوزه‌های متعددی ارائه می‌دهد. هر یک از این حوزه‌ها دارای یک هسته علمی-تخصصی مستقل و گروهی از متخصصان مجرب است که به صورت تخصصی در آن حوزه فعالیت می‌کنند. یکی از این حوزه‌های تخصصی، مشاوره کودک است که با رویکردی علمی و متناسب با نیازهای این گروه سنی، به ارائه خدمات می‌پردازد.
در بخش مشاوره نوجوان و جوان، که عمدتاً دوره اوایل بزرگسالی و جوانی تا حدود بیست سالگی را پوشش می‌دهد، خدمات ویژه‌ای ارائه می‌شود. این دوره سنی با توجه به اقتضائات خاص خود، نیازمند رویکردهای تخصصی و متمایزی است که توسط مشاوران متخصص این حوزه ارائه می‌گردد.
حوزه مشاوره روان‌درمانی و درمان اختلالات، بخش دیگری از خدمات تخصصی مرکز را تشکیل می‌دهد. همچنین در حوزه زوج و خانواده، مرکز به طور ویژه به مسائل مشاوره پیش از ازدواج و مشکلات خانوادگی می‌پردازد و راهکارهای تخصصی برای این حوزه‌ها ارائه می‌کند.
یکی از برجسته‌ترین و متمایزترین خدمات مرکز مشاوره اسلامی سماح که آن را از سایر مراکز مشاوره متمایز می‌سازد، بخش درمان معنوی است.
در این بخش، گروهی از مشاوران به صورت تخصصی آموزش دیده‌اند تا خدمات درمانی را با رویکرد معنوی در سه حوزه اصلی ارائه دهند: درمان نوجوانان، درمان بزرگسالان، و خانواده‌درمانی. این رویکرد درمانی با تکیه بر اصول معنوی و اسلامی، روشی نوین و کارآمد در حوزه مشاوره و روان‌درمانی محسوب می‌شود.
* خدمات مشاوره‌ای در مرکز مشاوره سماح به چه شیوه‌هایی ارائه می‌شود؟ حضوری یا مجازی؟
در خصوص شیوه‌های ارائه خدمات مشاوره‌ای، اگرچه عمده خدمات مرکز به صورت حضوری ارائه می‌شود، اما مرکز مشاوره اسلامی سماح یک واحد مشاوره مجازی نیز دارد که تحت عنوان «مرکز مشاوره مجازی» فعالیت می‌کند.
در این بخش، خدمات مشاوره‌ای به صورت تلفنی و آنلاین به مراجعان ارائه می‌شود تا افرادی که امکان مراجعه حضوری ندارند نیز بتوانند از خدمات تخصصی مرکز بهره‌مند شوند.
* مختصری درباره انگیزه و رویکرد بخش پژوهش‌سرای سماح برای ما بفرمایید.
یکی از اقدامات مهم این بخش، انجام مطالعات نیازسنجی جامع بوده است. در این راستا، نمایشگاه سالانه کتاب تهران که در اردیبهشت‌ماه برگزار می‌شود، به طور دقیق مورد رصد و بررسی قرار گرفته است.
در این بررسی‌ها، میزان خرید و فروش کتاب‌ها و همچنین درخواست‌های مردمی مورد تحلیل قرار گرفته است.
نتایج این مطالعات نشان می‌دهد که دو گونه کتاب در بالاترین میزان فروش و محبوبیت قرار دارند و مخاطبان عمده‌ای را به خود جذب می‌کنند:
۱. کتاب‌های رمان و داستانی
۲. کتاب‌های دانشی و مهارتی در حوزه روان‌شناسی و مشاوره، به ویژه کتاب‌های کاربردی
در بررسی‌های عمیق‌تر مشخص شد که مردم با مسائل و چالش‌های متعددی مواجه هستند و به دنبال راهکارهای عملی برای حل این مسائل می‌باشند.
با این حال، علی‌رغم آمار بالای فروش در این حوزه، متأسفانه تعداد کتاب‌های مهارتی و کاربردی با رویکرد فرهنگی و اسلامی به میزان کافی موجود نیست.
این کمبود هم از نظر کمّی (تعداد عناوین) و هم از نظر کیفی (نحوه ارائه و عرضه) مشهود است.
بر این اساس، مرکز مشاوره سماح دو اقدام راهبردی را در دستور کار خود قرار داد:
نخست، راه‌اندازی بخش تولید کتب کاربردی که با هدف تولید کتاب‌های غنی‌تر و جامع‌تر شکل گرفت. این کتاب‌ها با بهره‌گیری همزمان از ظرفیت‌های غنی منابع اسلامی و در نظر گرفتن مباحث فرهنگی ایرانی-اسلامی، به ارائه راهکارهای کاربردی برای حل مسائل مردم می‌پردازند.
دوم، تأسیس بخش عرضه محصولات مشاوره اسلامی که با هدف معرفی و ارائه کتاب‌های موجود در حوزه مهارتی و کاربردی با رویکرد اسلامی به مخاطبان راه‌اندازی شد.
در طی دو سال فعالیت این مرکز، هشت عنوان کتاب مستقل و دو عنوان کتاب در همکاری با سایر مراکز به چاپ رسیده است.
در مجموع، ۱۰ عنوان کتاب در حوزه‌های کاربردی و مورد نیاز جامعه منتشر شده است. همچنین، در بخش عرضه محصولات مشاوره اسلامی، پس از رصد تمامی مراکز اسلامی، نزدیک به ۲۰۳ عنوان کتاب کاربردی و مهارتی با رویکرد اسلامی گردآوری شده که برای رفع نیازهای مخاطبان عرضه می‌شود.
* نمونه هایی از کتاب‌های تولیدی مرکز مشاوره سماح را معرفی کنید.
یکی از چالش‌های عمده در فرهنگ ما، مسئله «کمال‌گرایی افراطی» است؛ آسیبی روان‌شناختی که در منابع غربی از آن تحت عنوان «پرفکشنیسم» یاد می‌شود.
در روان‌شناسی غربی، مرز میان این آسیب و تمایل طبیعی انسان به کمال چندان روشن نیست.
از این رو، در کتاب «تلاش بانشاط برای تعدیل کمال‌گرایی افراطی»، تلاش کرده‌ایم راهکارهای جامعی را در ابعاد مختلف شناختی، رفتاری، اجتماعی، هیجانی و معنوی ارائه دهیم.
هدف این است که افراد در مسیر رسیدن به کمال، از آرمان‌های ایده‌آل خود آسیب نبینند و تحت فشار روانی قرار نگیرند.
اگرچه تمایل به کمال امری مطلوب است، اما نگرش کمال‌گرایانه یا ایده‌آل‌خواهانه افراطی می‌تواند پیامدهای منفی به همراه داشته باشد.
این پیامدها شامل تحمل رنج بسیار در حین فعالیت‌ها، یا ناتمام ماندن کارها به دلیل تراکم معیارهای سخت‌گیرانه و وظایف متعددی است که فرد برای خود تعیین می‌کند.
در این کتاب، راهکارهایی ارائه شده تا افراد بتوانند ضمن حرکت به سمت کمال، این مسیر را با نشاط طی کنند و به نتایج مطلوب دست یابند.
* آیا می‌توانید مثالی مرتبط با جامعه مذهبی یا طلاب برای درک بهتر موضوع بیان کنید؟
بله؛ تصور کنید طلبه‌ای که قصد دارد سخنران مذهبی شود، معیارهای ایده‌آل و بسیار بالایی را برای خود در نظر می‌گیرد.
به عنوان مثال، ممکن است شخصیتی مانند آیت‌الله حسین انصاریان را به عنوان الگوی ایده‌آل سخنرانی مد نظر قرار دهد. وقتی این طلبه برای نخستین بار وارد عرصه سخنرانی می‌شود و درمی‌یابد که نمی‌تواند به سطح تبحر و دانش چنین شخصیتی دست یابد، دچار رنج روحی می‌شود.
این رنج نه تنها باعث می‌شود توانمندی‌های واقعی خود را دست‌کم بگیرد، بلکه او را در یک فرایند آزاردهنده روان‌شناختی قرار می‌دهد.
در نتیجه، فرد خود را در تکاپویی فراتر از ظرفیت‌های واقعی‌اش می‌بیند و مدام در تلاش است تا به سطحی برسد که در آن مقطع زمانی برایش دست‌نیافتنی است.
متأسفانه، برخی افراد به دلیل وجود این خصیصه کمال‌گرایانه، از بسیاری توانمندی‌های بالقوه خود صرف‌نظر می‌کنند. این پدیده در روان‌شناسی «اجتناب روان‌شناختی» نامیده می‌شود.
فرد برای حفظ آرامش روانی خود، از فعالیت‌هایی که می‌تواند در سطح توانمندی‌های واقعی‌اش در آنها موفق باشد، کناره‌گیری می‌کند، زیرا نمی‌تواند به نقطه ایده‌آل ذهنی خود دست یابد.
* آیا کتاب‌های مرکز مشاوره سماح برای مخاطبان عمومی نیز مناسب است یا بیشتر جنبه درسی دارند؟
این کتاب‌ها برای مخاطب خاص خود نوشته شده است. مثلا کتاب «تلاش با نشاط»، اگرچه برای عموم مخاطبان قابل استفاده است، اما مخاطبان اصلی آن دانشجویان و طلاب هستند.
محور اصلی کتاب، بررسی کمال‌گرایی در فرایند تحصیل است؛ هرچند به مسائل روابط خانوادگی نیز پرداخته شده، اما عمده مثال‌های کاربردی کتاب با تمرکز بر نیازها و شرایط طلاب و دانشجویان در حال تحصیل تدوین شده است.
* معرفی کتاب «با خود غریبه نباشیم»
کتاب دیگری که توسط دکتر حسنی‌نژاد با عنوان «با خود غریبه نباشیم» تألیف شده، خودآموز مهارت خودآگاهی است.
در زمینه مهارت‌های زندگی، سازمان بهداشت جهانی (WHO) به این نتیجه رسیده است که برای داشتن سبک زندگی سالم، ده مهارت اساسی برای هر انسانی ضروری است.
این مهارت‌ها در نظریات مختلف روان‌شناختی و در فرهنگ‌ها و جوامع گوناگون مورد پذیرش قرار گرفته است.
نکته قابل توجه این است که این مهارت‌ها در منابع اسلامی نیز مورد تأکید قرار گرفته‌اند و شواهد متعددی در متون دینی وجود دارد که بر ضرورت کسب این مهارت‌ها تأکید می‌کند.
کتاب «با خود غریبه نباشیم» (خودآموز مهارت خودآگاهی) با رویکردی عملیاتی و متفاوت از سایر کتاب‌های موجود که صرفاً به توضیح و تشریح موضوع می‌پردازند، به صورت یک کتاب کار طراحی شده است.
هنگامی که مخاطب این کتاب را مطالعه می‌کند، علاوه بر آشنایی با ضرورت خودآگاهی، ابعاد مختلف آن و تأکیدات اسلامی در این زمینه، به صورت گام به گام با تمرین‌های عملی روبرو می‌شود.
این تمرین‌ها ابعاد مختلف وجودی فرد را از جمله ابعاد روان‌شناختی، شناختی، اجتماعی و معنوی پوشش می‌دهند.
هدف از این تمرین‌های کاربردی، دستیابی به شناختی واقع‌بینانه از ویژگی‌های منحصر به فرد خود است. این خودشناسی عمیق می‌تواند زمینه‌ساز تصمیم‌گیری‌های مهم زندگی باشد.
فرد با این شناخت می‌تواند در انتخاب همسر، گزینش شغل و برنامه‌ریزی‌های زندگی، تصمیماتی متناسب با ویژگی‌های شخصیتی و ساختار روان‌شناختی خود اتخاذ کند.
این رویکرد عملی و کاربردی، مخاطب را قادر می‌سازد تا به درک عمیق‌تری از خود دست یافته و مسیر زندگی خود را آگاهانه‌تر انتخاب نماید.
* معرفی کتاب «نباشه برای بعد»
کتاب دیگر ما با عنوان «نباشه برای بعد» که با همکاری دفتر نشر معارف منتشر شده، به موضوع اهمال‌کاری می‌پردازد.
این کتاب که هم به صورت فیزیکی و هم الکترونیکی در دسترس است، به یکی از چالش‌های مهم در عرصه‌های مختلف، به‌ویژه در فضای تحصیلی، اداری و سازمانی می‌پردازد. مخاطبان اصلی این کتاب نیز طلاب و دانشجویان در حال تحصیل هستند.
این کتاب موضوع اهمال‌کاری را در ابعاد مختلف بررسی می‌کند و راهکارهای عملی برای هر بُعد ارائه می‌دهد.
در بُعد زیستی، به بررسی ویژگی‌های جسمانی که می‌تواند بر انگیزه و تمایل فرد برای حرکت به سمت اهداف تأثیر بگذارد، پرداخته شده است.
همچنین در ابعاد شناختی، اجتماعی، هیجانی و معنوی، راهکارها و راهبردهایی آمیخته با معنویت اسلامی ارائه شده که به فرد در حرکت به سمت اهدافش کمک می‌کند.
بخشی از محتوای این کتاب با کتاب «تلاش با نشاط» همپوشانی دارد، زیرا یکی از علل اصلی اهمال‌کاری، کمال‌گرایی افراطی است. البته در این کتاب، علاوه بر کمال‌گرایی افراطی، به سایر عوامل و موانعی که می‌تواند منجر به اهمال‌کاری شود نیز پرداخته شده است.
یکی از ویژگی‌های متمایز این کتاب، رویکرد عملی و کاربردی آن است. از همان ابتدای کتاب که به مفهوم‌شناسی اهمال‌کاری می‌پردازد، مخاطب درگیر فرایند خودشناسی می‌شود.
حتی در فهرست کتاب، مؤلفه‌های مفهوم اهمال‌کاری به گونه‌ای ارائه شده که خواننده می‌تواند مشخص کند کدام یک از این ویژگی‌ها را دارد.
در بخش آسیب‌شناسی، علل شکل‌گیری این مشکل بررسی می‌شود و خواننده می‌تواند ریشه‌های اصلی اهمال‌کاری خود را شناسایی کند.
در نهایت، در بخش راهکارها، مجموعه‌ای جامع از راه‌حل‌های عملی ارائه می‌شود که خواننده می‌تواند متناسب با مشکل خود، راهکارهای مناسب را انتخاب و اجرا کند.
این کتاب با ارائه مثال‌های کاربردی و ملموس، از همان نقطه شروع، مخاطب را در مسیر اصلاح خود و فعال‌تر شدن قرار می‌دهد.
* معرفی کتاب «امید درمانی با رویکرد اسلامی»
کتاب دیگر با عنوان «امید درمانی با رویکرد اسلامی» به یکی از چالش‌های مهم در حوزه سلامت روان می‌پردازد. این کتاب به موضوع از دست دادن امید در افرادی که با مصیبت‌های سنگین یا بیماری‌های سخت مانند سرطان و بیماری‌های قلبی مواجه می‌شوند، می‌پردازد.
این افراد اغلب امید خود را از دست می‌دهند و نمی‌توانند با شرایط جدید زندگی خود سازگار شوند؛ از بسیاری فعالیت‌ها دست می‌کشند، منزوی می‌شوند و از اهداف خود صرف‌نظر می‌کنند، در حالی که همچنان نیاز به ادامه زندگی دارند.
اگرچه مخاطبان اصلی این کتاب روان‌درمانگران و مشاوران هستند و به آنها آموزش می‌دهد چگونه با مراجعانی که دچار این آسیب‌ها شده و امید خود را از دست داده‌اند کار کنند، اما به دلیل سطح نگارش قابل فهم، برای عموم مخاطبان نیز قابل استفاده است.
این کتاب شامل تمرین‌های عملی و برنامه‌ای مدون در قالب چند جلسه است که به افزایش امید در این افراد کمک می‌کند.
در نظریات روان‌شناختی، به‌ویژه در «مکتب آلفرد آدلر»، امید و ناامیدی به عنوان عناصر اساسی در شکل‌گیری اختلالات روان‌شناختی شناخته می‌شوند.
زندگی با امید، احتمال ابتلا به آسیب‌های روان‌شناختی را کاهش می‌دهد، در حالی که ناامیدی می‌تواند زمینه‌ساز اختلالات روان‌شناختی شود.
این کتاب با در نظر گرفتن امید به عنوان عنصری کلیدی در درمان و پیشگیری از آسیب‌های روان‌شناختی، پروتکلی مدون برای حرکت از ناامیدی به سمت امید ارائه می‌دهد.
* معرفی کتاب «نیرنگ‌های خوش‌رنگ»
کتاب دیگری که رویکردی نوآورانه دارد و در زمینه آن کارهای پژوهشی کمتری انجام شده، «نیرنگ‌های خوش‌رنگ» نام دارد که به کاوش در موضوع شبهه‌پذیری و راهکارهای روان‌شناختی مقابله با آن می‌پردازد.
این کتاب در سه بخش اصلی و برای سه گروه مخاطب تدوین شده است و به بررسی ارتباط میان انحراف‌های شناختی و عقیدتی با مسائل روان‌شناختی می‌پردازد و توضیح می‌دهد که چرا برخی افراد نسبت به شبهات آسیب‌پذیرتر هستند یا چگونه فردی به نقطه‌ای می‌رسد که خود شبهه‌گر می‌شود.
بخش اول کتاب برای مخاطب عمومی نگاشته شده و به این می‌پردازد که چگونه می‌توان سیستم روانی خود را در برابر شبهات مقاوم کرد.
در این بخش مشخص شده که گاهی شبهات ریشه کلامی و اعتقادی ندارند، بلکه از آسیب‌های روان‌شناختی نشأت می‌گیرند. برخی افراد برای فرار از دردهای روانی خود به طرح شبهات روی می‌آورند که نوعی مکانیسم اجتنابی محسوب می‌شود.
بخش دوم کتاب برای افرادی است که در حوزه پاسخگویی به شبهات فعالیت می‌کنند. این بخش به ویژگی‌های روان‌شناختی و مهارت‌های ارتباطی می‌پردازد که برای پاسخگویی مؤثر به شبهات ضروری است.
گاهی علی‌رغم تلاش‌های گسترده برای رفع کلامی شبهه، پاسخ‌ها مؤثر واقع نمی‌شوند، زیرا ریشه اصلی در آسیب‌های روان‌شناختی است.
در چنین مواردی، شخص زمانی آرامش می‌یابد که به نیاز روان‌شناختی او پاسخ داده شود، نه صرفاً به شبهه کلامی او.
بخش سوم کتاب به شبهات اختصاص دارد. این بخش به سیاست‌گذاران مراکز کمک می‌کند تا با اتخاذ رویکردهای مناسب، از گسترش شبهات ناشی از آسیب‌های روان‌شناختی در فضای عمومی و مجازی جلوگیری کنند. کتاب این موضوعات را با رویکردی علمی مطرح کرده و راهکارهای عملی برای مراکز و سازمان‌های مرتبط ارائه می‌دهد.
* معرفی کتاب «شاخ غول رو بشکن»
کتاب دیگر با عنوان «شاخ غول رو بشکن» که نامش برگرفته از ضرب‌المثل اصیل ایرانی است، به موضوع مهارت حل مسئله و تصمیم‌گیری می‌پردازد.
در این عنوان، غول نماد مسائلی است که در ذهن ما بزرگ و حل‌نشدنی جلوه می‌کنند و شکستن شاخ آن به معنای غلبه بر این مشکلات است.
این کتاب که به زبانی ساده و روان نگاشته شده، با ارائه مثال‌های کاربردی و فرایندی منسجم، به خواننده کمک می‌کند تا در مواجهه با چالش‌های مختلف زندگی، اعم از مسائل تحصیلی، خانوادگی یا شغلی، مرحله به مرحله پیش برود.
کتاب به خواننده می‌آموزد چگونه راهکارهای موجود را شناسایی کند، سود و زیان هر راهکار را بسنجد و بهترین روش حل مسئله را انتخاب نماید.
همچنین به فرد کمک می‌کند تا نقاط قوت و ضعف خود را شناخته و تصمیم‌گیری‌های سازنده و فرایندمحور داشته باشد.
در یکی از فصول کتاب، یک مثال کامل با استفاده از همین فرایند پیشنهادی حل شده است که می‌تواند به عنوان الگویی عملی برای حل مسائل مورد استفاده قرار گیرد.
* معرفی کتاب «انتخاب سمی»
کتاب دیگر با عنوان «انتخاب سمی» به یکی از مهم‌ترین مسائل اجتماعی دوران ما، یعنی ازدواج می‌پردازد.
این کتاب تلاش می‌کند تا خطاهای رایج در فرایند همسرگزینی که منجر به انتخاب‌های نادرست یا به اصطلاح «سمی» می‌شوند را شناسایی کرده و راهکارهای اجتناب از این خطاها را ارائه دهد.
کتاب «انتخاب سمی» به بررسی جامع خطاهای مختلف در فرایند همسرگزینی می‌پردازد و این خطاها در سه دسته اصلی قرار می‌گیرند:
خطاهای شناختی
خطاهای عاطفی
و خطاهای اجتماعی
خطاهای اجتماعی می‌تواند ناشی از فرهنگ قومی، قبیله‌ای، طایفه‌ای یا شهری باشد که می‌تواند منجر به تصمیم‌گیری‌های نادرست در امر ازدواج شود.
با زبانی ساده و قابل فهم، این کتاب تمامی این خطاها را شناسایی و معرفی می‌کند تا خواننده بتواند در زمان انتخاب همسر از افتادن در دام این اشتباهات اجتناب کند.
پژوهش‌های مرتبط با طلاق، خیانت و تعارض‌های زناشویی نشان می‌دهند که یکی از اصلی‌ترین علل این مشکلات، انتخاب نادرست و عدم تناسب با ساختار روان‌شناختی و ویژگی‌های فردی است. این کتاب با رویکردی پیشگیرانه به این موضوع می‌پردازد.
نکته قابل توجه در این کتاب، استفاده از مطالعات موردی و نمونه‌های واقعی است. در بخش‌های مختلف کتاب و در کنار معرفی هر خطا، نمونه‌های واقعی از افرادی که یا به این خطاها دچار شده‌اند یا توانسته‌اند از آنها اجتناب کرده و به انتخابی سالم برسند، ارائه شده است.
این رویکرد عملی به خواننده کمک می‌کند تا درک بهتری از پیامدهای این خطاها و اهمیت اجتناب از آنها داشته باشد.
* آیا برنامه‌ای برای تولید کتاب‌های جدید در مرکز مشاوره سماح دارید؟
بله، در حال حاضر چند عنوان کتاب در دست چاپ داریم. یکی از آنها مجموعه کتاب‌های «سبک زندگی سالم» است که شامل سه یا چهار عنوان می‌شود.
جلد اول این مجموعه با عنوان «مدیریت بدن» که به مسائل پیرامون سلامت جسم می‌پردازد، آماده و در مرحله اصلاحات نهایی است.
کتاب دیگری که مجوز چاپ آن صادر شده و ان‌شاءالله تا هفته‌های آینده منتشر می‌شود، «خودکنترلی نوجوان در فضای مجازی» نام دارد.
این کتاب که برای مخاطبان جوان و نوجوان تدوین شده، بر اساس پروتکل خودنظم‌جویی با رویکرد اسلامی طراحی شده است. با زبانی متناسب با نوجوانان، فرایند دستیابی به کنترل در فضای مجازی را آموزش می‌دهد.
این کتاب از جنبه‌های مختلف کاری شایسته محسوب می‌شود. اساس آن بر پایه یک مدل کاملاً اسلامی بنا شده و به شکل تعاملی نگارش یافته است.
ساختار کتاب به صورت جلسات مشاوره‌ای طراحی شده که در آن، نوجوانی با آسیب‌های ناشی از فضای مجازی به مشاور مراجعه می‌کند و مشاور طی جلسات متعدد به حل مشکلات او می‌پردازد.
مسائلی که در این جلسات مشاوره مطرح می‌شود، همان چالش‌هایی است که اکثر نوجوانان امروزی با آن مواجه هستند.
این کتاب با رویکردی اسلامی، متناسب با فرهنگ جامعه، و با زبانی نوجوان‌پسند نگارش یافته و دارای ساختاری منظم و فرایندمدار است. امیدواریم که این کتاب بتواند تأثیر مثبتی بر مخاطبان خود داشته باشد.
* چگونه می‌توان به تولیدات مکتوب و آثار مرکز مشاوره سماح دسترسی پیدا کرد؟
یکی از در دسترس‌ترین راه‌ها، سامانه کتابسرای سماح است که بخش عرضه محصولات مشاوره اسلامی را با عنوان «کتابسرای سماح» ارائه می‌دهد. علاقه‌مندان می‌توانند با جستجوی «کتابسرای سماح» در اینترنت یا مراجعه به آدرس «سامانه کتابسرای سماح» به این سامانه دسترسی پیدا کنند.
مرکز اصلی عرضه محصولات، مرکز مشاوره اسلامی سماح است که از طریق شماره‌های تماس: «۰۲۵۳۷۸۷۸» و یا «۰۲۵۳۷۸۳۸۰۸۰»، می‌توانند با آن ارتباط برقرار کرد.
همچنین «انتشارات اخلاق و تربیت» که همکار ما در چاپ کتاب‌هاست، یکی دیگر از مراکز عرضه محصولات ماست. این کتاب‌ها هم در نمایشگاه کتاب و هم در مراکز پخش انتشارات اخلاق و تربیت در دسترس هستند.
* در پایان بفرمایید که آیا مرکز مشاوره سماح آمادگی تولید کتاب یا محتوای سفارشی برای سازمان‌ها را دارد؟
در مورد سازمان‌ها نیز ما آمادگی داریم متناسب با نیازها و مخاطبان آنها، چاپ‌های اختصاصی داشته باشیم. این خدمات شامل تولید کتاب، جزوات آموزشی و حتی بروشورهای آموزشی می‌شود.
در واقع، ما می‌توانیم طیف کاملی از محصولات آموزشی و مهارتی را از بروشور تا کتاب، متناسب با نیاز مراکز و سازمان‌ها تولید کنیم. کتاب‌های موجود نیز برای عرضه در حجم بالا به سازمان‌ها آماده هستند.
رویکرد جدیدی که مرکز سما در پیش گرفته، تأکید بر تناسب حل مسئله با فرهنگ مخاطب و بهره‌گیری از ظرفیت‌های اسلامی است.
این رویکرد با آنچه در گذشته شاهد بودیم متفاوت است، چرا که در کتاب‌های قبلی، عمدتاً محتوای روان‌شناختی صرفاً با مباحث اسلامی ضمیمه می‌شد.
در رویکرد جدید، که در یکی دو مورد به سرانجام رسیده، تلاش شده است کتاب‌های کاربردی بر پایه مدل‌های اسلامی تولید شود. این رویکرد در بین مراکز و مجموعه‌های فعال در این حوزه کمتر دیده شده و می‌توان آن را نوآوری مرکز سما دانست.
این حرکت بر پایه مدل‌هایی همچون «درمان چند بعدی معنوی» که توسط متخصصان حوزوی طراحی شده، و مدل «خودنظم‌جویی اسلامی» صورت می‌گیرد.
این مدل‌ها قابلیت تطبیق و تناسب‌سازی با مسائل و آسیب‌های مختلف روان‌شناختی را دارند. مرکز مشاوره سماح تلاش می‌کند مسیر حرکت آینده خود را در این جهت ادامه دهد و تاکنون نیز در برخی موارد به نتایج مطلوبی دست یافته است.
گفت‌وگو و تنظیم: محمد رسول صفری عربی - حسین پاشائی
فیلم کامل گفت‌وگوی حوزه‌نیوز با معاون پژوهش مرکز مشاوره اسلامی سماح
