شفقنا- «یگان سایه» که وابسته به عزالدین القسام»، شاخه نظامی جنبش «حماس» است، رمز اصلی در حفظ جان اسرای اسرائیلی به مدت حدود ۱۵ ماه از جنگی بود که تمامی مناطق نوار غزه را دربر گرفت.
به گزارش شفقنا، وبگاه الشرق الاوسط نوشت: با وجود آنکه نیروهای زمینی اسرائیل به همه مناطق نوار غزه رسیده بودند و در عین حال حملات هوایی و توپخانه‌ای ادامه داشت، اما آن‌ها در دستیابی به یکی از مهم‌ترین اهداف جنگ، یعنی بازگرداندن گروگان‌ها به‌صورت زنده، ناکام ماندند. اغلب گروگان‌هایی که اسرائیل توانست بازگرداند، اجساد بودند و تنها تعداد بسیار محدودی، که از هفت نفر تجاوز نمی‌کند، زنده نجات یافتند. این در حالی بود که «یگان سایه» گروگان‌ها را به‌طور مداوم از مکانی به مکان دیگر منتقل می‌کرد.
تأسیس «یگان سایه»
حضور علنی «یگان سایه» در جریان تحویل اسرای اسرائیلی، پرسش‌های بسیاری را درباره توانایی این یگان در نگهداری تعداد زیادی از گروگان‌ها طی ۱۵ ماه، آن هم در شرایط عملیات نظامی گسترده اسرائیل در سراسر جنگ، برانگیخت.
«یگان سایه» عملاً در سال ۲۰۰۶ و پس از اسارت گلعاد شالیت، سرباز اسرائیلی توسط «کتائب القسام» و سایر گروه‌ها تشکیل شد. با این حال، این یگان تا سال ۲۰۱۶، یعنی پنج سال پس از آزادی شالیت در چارچوب معامله تبادل اسرا در سال ۲۰۱۱، به‌طور رسمی فاش نشد. در همان زمان، «القسام» ویدئویی جدید از شالیت در دوران حضورش در غزه منتشر کرد.
منابع حماس: «یگان سایه» برای حفاظت از شالیت تشکیل شد
منابعی از جنبش «حماس» به روزنامه الشرق الأوسط گفتند که «یگان سایه» حدود سه ماه پس از اسارت گلعاد شالیت تشکیل شد. این تصمیم پس از آن گرفته شد که مکان‌هایی که او در آن‌ها نگهداری می‌شد، هم در مدت کوتاهی پس از اسارتش و هم در زمان‌های پراکنده دیگر چندین بار هدف حملات هوایی اسرائیل قرار گرفت؛
این منابع توضیح دادند که این یگان در ابتدا از اعضای برجسته‌ای با تجربه‌های گسترده امنیتی و نظامی تشکیل شد که مأموریت آن‌ها حفظ جان شالیت بود. با گذر زمان، افراد دیگری به این یگان پیوستند؛ برخی از آن‌ها از واحد اطلاعاتی القسام، برخی از یگان نخبه و برخی دیگر از بخش‌های رزمی مختلف بودند. این نیروها علاوه بر آموزش‌های نظامی که از زمان پیوستن به «القسام» دریافت کرده بودند، تحت آموزش‌های امنیتی، اطلاعاتی و فناوری ویژه نیز قرار گرفتند.
تأسیس «یگان سایه»
به گفته منابع حماس، محمد الضیف و محمد السنوار (برادر شهید یحیی السنوار) که از آن‌ها به‌عنوان بنیان‌گذاران این یگان یاد می‌شود، پس از اسارت شالیت دستور تشکیل آن را صادر کردند. اکثر نیروهایی که در تأسیس و حفاظت از شالیت نقش داشتند، از اردوگاه خان‌یونس، محل سکونت الضیف و السنوار، بودند. در میان آن‌ها، فرماندهان میدانی القسام همچون عبدالرحمن المباشر، خالد أبو بکره و محمد داوود حضور داشتند که اسرائیل در دو رویداد جداگانه در سال‌های ۲۰۱۳ و ۲۰۲۱ آن‌ها را ترور کرد.
همچنین سامی الحمایده، از ساکنان رفح، که در سال ۲۰۰۸ توسط اسرائیل ترور شد، و عبدالله لبد، از ساکنان اردوگاه الشاطئ در شهر غزه، که یکی از چهره‌های برجسته واحد تولید تسلیحات القسام بود و در سال ۲۰۱۱ همراه با برادرش اسماعیل لبد ترور شد. اسماعیل لبد از فرماندهان برجسته میدانی بود و نقش مهمی در تولید و قاچاق سلاح، راکت و مواد منفجره از سینا و مناطق دیگر ایفا می‌کرد.
یگان سایه چگونه عمل می‌کند؟
«یگان سایه» از روش‌های تاکتیکی مختلفی استفاده می‌کند که طی سال‌ها توسط کتائب القسام توسعه یافته‌اند. این یگان پس از اسارت دو سرباز اسرائیلی، هدار گولدن و آرون شائول در جنگ ۵۱ روزه غزه در سال ۲۰۱۴، تاکتیک‌های خود را بیشتر بهبود بخشید. بعدها مشخص شد که آرون شائول از ابتدا جان باخته بود و اسرائیل جسد او را بامداد ۱۹ ژانویه، تنها چند ساعت پیش از اجرایی شدن آتش‌بس، بازپس گرفت.
عملکرد و تاکتیک‌های «یگان سایه» در مدیریت گروگان‌ها
منابعی از حماس به الشرق الأوسط گفتند که اعضای «یگان سایه» فقط در این واحد فعالیت نمی‌کردند، بلکه وظایف دیگری نیز بر عهده داشتند؛ از جمله مشارکت در عملیات شلیک راکت، حفر تونل و سایر مأموریت‌های نظامی. دلیل آن این بود که فعالیت در این یگان به‌صورت ۲۴ ساعته نبود و همیشه گروگان‌های اسرائیلی در اختیار نداشتند، به‌ویژه در سال‌هایی که اوضاع میدانی آرام‌تر بود و این واحد در حال توسعه و آموزش نیروهایش بود.
آموزش و چالش‌های «یگان سایه»
این منابع توضیح دادند که اعضای یگان به‌طور ویژه برای تأمین امنیت گروگان‌های اسرائیلی آموزش دیده بودند. اما پس از حمله ۷ اکتبر ۲۰۲۳، که طی آن بیش از ۱۰۰ اسرائیلی از مناطق اطراف غزه اسیر شدند، آن‌ها با چالشی بزرگ روبه‌رو شدند.
در طول جنگ، «یگان سایه» به‌طور شبانه‌روزی دستوراتی برای جابه‌جایی گروگان‌ها از مکانی به مکان دیگر دریافت می‌کرد. این انتقال‌ها هم در سطح زمین و هم از طریق تونل‌های زیرزمینی انجام می‌شد. یکی از تاکتیک‌هایی که این یگان به‌کار گرفت، این بود که برخی گروگان‌های اسرائیلی را وادار می‌کرد لباس‌های سنتی زنان عرب بپوشند تا آن‌ها را راحت‌تر و بدون جلب‌توجه از مکانی به مکان دیگر منتقل کنند.
استفاده از روش‌های فریبکارانه و استتار
به گفته منابع حماس، اسرائیل از روش‌های مختلفی برای انهدام تونل‌ها از طریق بمباران هوایی و استفاده از مواد منفجره بهره برد، که این مسئله باعث شد «یگان سایه» گروگان‌ها را از تونل‌ها به آپارتمان‌های مخفی در سطح شهر منتقل کند. در برخی موارد، این واحد گروگان‌ها را در خودروهای غیرقابل‌استفاده که در خیابان‌ها رها شده بودند، نگه می‌داشت تا از دید نیروهای اطلاعاتی اسرائیل در امان بمانند و سپس آن‌ها را به مکان‌های امن‌تری منتقل کند.
تحویل گروگان‌ها و تاکتیک‌های امنیتی
فرآیند انتقال گروگان‌های اسرائیلی از محل اسارتشان تا نقطه تحویل، یکی از وظایف اصلی «یگان سایه» بود. این یگان همراه با سایر نیروهای رزمی «القسام»، عملیات فریب و استتار امنیتی را اجرا می‌کرد. برخی از تاکتیک‌های مورد استفاده شامل جابجایی گروگان‌ها از یک خودرو به خودروی دیگر و استفاده از چندین خودروی مشابه با رنگ و مدل یکسان بود تا مسیر انتقال ناشناس بماند و خطر شناسایی کاهش یابد. این روند تا زمانی که گروگان‌ها به محل تحویل به نیروهای صلیب سرخ منتقل شوند، ادامه داشت.
فرمانده گردان الشاطئ؛ هيثم الحواجری زنده است
در جریان عملیات تحویل اسرا که صبح روز شنبه در بندر غزه انجام شد و تحت نظارت «یگان سایه» و گردان الشاطئ از شاخه نظامی کتائب القسام بود، هیثم الحواجری، فرمانده این گردان در حالی که زنده بود، در این عملیات شرکت کرد. این در حالی بود که اسرائیل در سوم دسامبر ۲۰۲۳ اعلام کرده بود که او را ترور کرده است. زنده‌بودن او نشان داد که ادعای اسرائیل نادرست بوده و ارتش اسرائیل را وادار به اعتراف به شکست در این عملیات کرد.
سه تلاش ناموفق برای ترور
منابعی به الشرق الأوسط گفتند که الحواجری تاکنون سه بار هدف ترور قرار گرفته است، اما هر سه عملیات ناموفق بوده‌اند. در یکی از این حملات، او به شدت زخمی شد، اما با گذشت زمان بهبود یافت.
نقش الحواجری در جنگ ۷ اکتبر
به گفته این منابع، الحواجری فرماندهی گردان «الشاطئ» را در حمله ۷ اکتبر ۲۰۲۳ بر عهده داشت و این نیروها تحت فرمان او به کیبوتص إيرز در شمال غزه و ناحال عوز در شرق شهر غزه حمله کردند.
او پس از جنگ ۲۰۱۴ فرماندهی این کتبیه را برعهده گرفت. الحواجری از ۱۹سالگی به کتائب القسام پیوسته بود و در حال حاضر حدود ۴۳ سال سن دارد.