به گزارش اقتصادنیوز، فارین پالسی با انتشار یادداشتی مدعی شد، مارس 2018، یک هواپیمای بوئینگ 787 دریم لاینر ایر ایندیا از دهلی نو به مقصد تلآویو بلند شد. این اولین پرواز تجاری بین دو پایتخت نبود، بلکه مهمتر از آن، اولین سرویسی بود که به اسرائیل فرصت داد تا از حریم هوایی عربستان سعودی عبور کند.
به ادعای ناظران، آنچه به دست آمد، نتیجه دیپلماسی ماهرانه بود و دو سال قبل از امضای توافقنامه ابراهیم اتفاق افتاد، که اولین پیشنمایش خاورمیانه «جدید» را ارائه میکرد که به جای ایدئولوژی، حول اتصال، ثروت، تجارت و فناوری لنگر انداخته بود.
این عبارات بخشی از یادداشت فارین پالسی است که اقتصادنیوز آن را در دو بخش ترجمه کرده که بخش نخست در ادامه آمده است.
نقشه برباد رفته اعراب
امروز اخبار منطقه تلختر از سالهای گذشته است. رویارویی اسرائیل و ایران در کانون توجه قرار گرفته است، غیرنظامیان غزه در بحبوحه توافق آتشبس شکننده اسرائیل و حماس در حال بازگشت به محلههای تخریبشده هستند و فروپاشی دولت اسد در سوریه تنشهای منطقهای را تشدید کرده است.
قتل زوی کوگان، خاخام مولداوی ۲۸ ساله اسرائیلی و فرستاده چاباد لوباویچ در ابوظبی، به عنوان یک حمله تروریستی توسط اسرائیل طبقهبندی شده است. برای اسرائیلیها، پرونده قتل کوگان دیدگاه دبی را به عنوان جغرافیای ثبات و امنیت برای همه، از جمله یهودیان، به چالش کشید. این نشان میدهد که چگونه جنگ اسرائیل و حماس، نزدیکی اعراب و اسرائیل را که مشخصه روزهای سخت پس از توافق ابراهیم بود، -زمانی که گردشگران اسرائیلی به دبی سرازیر میشدند، انگاری که این منطقه پایتخت اروپایی باشد،- از دهان انداخت.
برای کشوری مانند امارات متحده عربی - که پلورالیسم و هماهنگی درون مذهبی را از طریق افتتاح کنیسه و معبد هندو در خاک خود ترویج کرده- حفاظت از دستاوردهای سیاسی-اجتماعی حیاتی است. اما سؤال این است که آیا ایده خاورمیانه «جدید» (ادعایی) - که تصویر اجمالی از آن را میتوان در آسمانخراشهای دبی و نقشههای نئوم، شهر آیندهنگر مورد نظر سعودیها دید- در ۷ اکتبر ۲۰۲۳، زمانی که حماس به اسرائیل حمله کرد، از بین رفت.
به ادعای ناظران، برای مدت طولانی، رشد اقتصادی کشورهایی مانند امارات عمدتاً به دلیل سیاستهای فردی دولت آنها محقق شده است. با این حال، پیشرفت منطقهای امروز ممکن است نیازمند بازنگری در پایتختهای عربی در مورد اهمیت حل یکبار برای همیشه مسأله فلسطین باشد.
پروژههای از کار افتاده
بسیاری از محققان، روشنفکران و سیاستمداران بر این باورند که رویارویی با جنبههای خاورمیانه «قدیمی» که نادیده گرفته شده، مانند وضعیت سرزمینهای فلسطینی و حقوق سیاسی فلسطینیان، اکنون در هر حرکت رو به جلوی منسجمی برای جهان عرب، باید در محوریت قرار بگیرد. همزمان چهرههایی مانند مروان کابالان، محقق معتقدند ۷ اکتبر تا حدی، اگر نگوییم به طور کامل، زمینه را برای توقف طرحهایی مانند عادیسازی احتمالی روابط عربستان و اسرائیل و به نتیجه رسیدنایدههای ژئواکونومیک بزرگتر، مانند کریدور اقتصادی هند-خاورمیانه-اروپا (IMEC) که در حاشیه نشست گروه ۲۰ در سال ۲۰۲۳ از آن رونمایی شد، هموار کرد.
جنگ اخیر بین اسرائیل و حماس در غزه و همچنین گسترش آن به لبنان بین اسرائیل و حزبالله نیز به سرعت سیاستهای منطقهای کشورهای عربی را تغییر داده است. واکنش زنجیرهای وقایع -از تنشزدایی بین ریاض و تهران با میانجیگری چین تا فروپاشی کنترل خانواده اسد بر سوریه پس از بیش از ۵۰ سال حکومت- یک بار دیگر آرمان فلسطین را در اولویت و مرکز قرار داده است. فلسطینیها اغلب به عنوان یک بحران قابل تحمل برای مدیریت سیاستهای منطقهای از جمله توسط کشورهای عربی لحاظ میشدند، اکنون به واسطه آن که مخاطباشان جهانی شده، موجب شده تا اعراب قادر نخواهند بود آن را نادیده انگارند.
توافق نامه ابراهیم که در سال ۲۰۲۰ توسط گروهی از کشورهای عربی به رهبری امارات و اسرائیل امضا شد، با هدف ادعایی عادیسازی روابط سیاسی و دیپلماتیک و تعیین مسیری به سوی نظم منطقهای جدید، رفاه، پیشرفت اقتصادی و ادغام توسعه تعریف شد.
پلن اعراب برای بازی در دو زمین
قدرتهای منطقهای مانند امارات و عربستان سعودی برای متحدانشان شروطی را تعریف کرده و خودمختاری استراتژیک را دنبال میکنند. آنها علاوه بر روابط نزدیک با ایالات متحده، در حال گسترش روابط تجاری و سیاسی با چین و روسیه هستند.
در ماه ژوئیه، نیروهای هوایی امارات و چین دومین رزمایش مشترک سالانه خود را در منطقه ناآرام چین سین کیانگ برگزار کردند، جایی که پکن خود را متعهد به سرکوب سیستماتیک و خشونتآمیز جمعیت مسلمان اویغور خود کرده است.
تصاویر ماهوارهای که این تمرینها را ثبت کرده نشان میدهد که امارات تجهیزات نظامی عمدتاً غربی خود از جمله هواپیماهای جنگنده Mirage ۲۰۰۰ ساخت فرانسه و هواپیماهای ترابری سنگین C-۱۷ گلوب مستر ساخت ایالات متحده را در اعماق سرزمینهای چین به پرواز درآورده است. در چارچوببندی روابط بینالملل جو بایدن، رئیسجمهور سابق ایالاتمتحده از رقابت آشکار «دموکراسی در برابر استبداد» توسط پادشاهیهای عربی نقطه شیرینی برای پیشرفت پیدا کرده است.
نابسامانی منطقهای خاورمیانه قوانین متفاوت و قدیمیتری دارد، جایی که مداخله طولانیمدت غرب با حسن نیت و یا با نیت بد، تمایل به تغییر شکل سیاستهای منطقهای مطابق با الزامات واشنگتن، لندن یا پاریس را محقق نکرده و در عوض شرایط را به حالت تعلیق دراورده است.
تأکید دوباره بر تشکیل کشور فلسطینی نشان از بازگشت کشورهای منطقه به قوانین و هنجارهای قدیمی است. این در حالی است که ایران بهعنوان بخشی از دو استراتژی بلندمدت خود در حمایت از محور مقاومت و حفظ موضع «دفاع روبهرو»، بر آرمان فلسطین با کمک بازیگرانی چون حماس و حزب الله تأکید داشته و دارد.