در این بین، متاورس از جمله مواردی بود که در کنار جذابیت‌‌‌های سرمایه‌‌‌گذاری، کاربرد‌‌‌ها و مزایای قابل توجهی نیز ارائه می‌‌‌داد و بسیاری آن را یک فناوری انقلابی می‌‌‌دیدند.در حالی که متاورس مختص بلاک‌چین و فضای ارز‌‌‌های دیجیتال نیست و از سال‌‌‌ها قبل نیز وجود داشت، اما متاورس‌‌‌های بلاکچینی فرصت‌‌‌های جدیدی برای سرمایه‌‌‌گذاری و کسب سود ارائه دادند که در افزایش محبوبیت ناگهانی آنها تاثیرگذار بود.هرچند این محبوبیت چندان پایدار نبود و در نتیجه شکل‌‌‌گیری بازار نزولی ۲۰۲۲، متاورس نیز کم‌کم از اخبار محو شد. اما با افزایش قیمتی دوباره بیت‌کوین و ثبت اوج قیمتی جدید، اخبار مثبتی پیرامون متاورس به گوش می‌‌‌رسد که نشان می‌‌‌دهد فناوری و پلتفرم‌‌‌های متاورسی همچنان جذابیت‌‌‌های خود را دارند و به رشد و توسعه خود ادامه می‌‌‌دهند. استفاده از این فناوری در ایران نیز رو به افزایش است و به نظر می‌‌‌رسد که به زودی خدمات متاورسی جدیدی در داخل کشور عرضه خواهد شد.
ترند متاورس
متاورس، یک دنیای مجازی سه‌بعدی به شمار می‌‌‌رود که از ترکیب واقعیت مجازی (VR) و واقعیت افزوده (AR) ایجاد شده است و به عنوان آینده اینترنت و جهان دیجیتال مطرح می‌‌‌شود. در سال ۲۰۲۱، ایده متاورس با فناوری بلاک‌چین ترکیب شد و این ترکیب توانست توجهات بسیاری را به خود جلب کند. در این زمان، متاورس‌‌‌های مبتنی بر بلاک‌چین مانند دیسنترالند، سندباکس و اکسی اینفینیتی به شدت مورد توجه قرار گرفتند و این پروژه‌‌‌ها با ارائه خدماتی مانند خرید و فروش زمین‌‌‌های دیجیتالی، توکن‌‌‌های درون بازی و ایجاد هویت‌‌‌های دیجیتالی میلیون‌‌‌ها کاربر و سرمایه‌‌‌گذار جدید جذب کردند. در نتیجه، قیمت و توکن زمین‌‌‌های دیجیتالی افزایش پیدا کردند و افراد و شرکتها به امید یک سرمایه‌‌‌گذاری بلندمدت، این زمین‌‌‌ها را خریداری یا اجاره کردند. این وضعیت، درآمدزایی قابل توجه پلتفرم‌‌‌های متاورسی را نشان داد که جلب توجه شرکت‌‌‌های بزرگ فناوری را نیز به دنبال داشت.
در اکتبر ۲۰۲۱، مارک زاکربرگ اعلام کرد که شرکت فیس‌بوک به متا تغییر نام می‌‌‌دهد و تمرکز اصلی خود را بر متاورس خواهد گذاشت. زاکربرگ پیش‌‌‌بینی می‌‌‌کرد که متاورس به بخش مهمی از زندگی روزمره افراد تبدیل خواهد شد و میلیارد‌‌‌ها کاربر را به خود جذب می‌‌‌کند. در نتیجه این تفکر، شرکت متا سرمایه‌‌‌گذاری بزرگی در این حوزه انجام داد و از عینک‌‌‌های واقعیت مجازی و متاورس اختصاصی خود رونمایی کرد. علاوه بر متا، شرکت‌‌‌هایی مانند مایکروسافت، نایک، آدیداس و اپل نیز شروع به ثبت پروژه‌‌‌های متاورسی خود کردند. همچنین در این زمان متاورس در سرتیتر اخبار و مقالات قرار داشت و رسانه‌‌‌ها این فناوری را به عنوان آینده جهان دیجیتال معرفی می‌‌‌کردند. در نتیجه این جو ایجادشده، بسیاری به خرید و سرمایه‌‌‌گذاری در پروژه‌‌‌های متاورسی و زمین‌‌‌های مجازی ترغیب شدند و توکن‌‌‌های متاورسی بازار نیز افزایش قیمت قابل توجهی را تجربه کردند. اما باوجود تبلیغات گسترده، استقبال کاربران از متاورس‌‌‌های بلاکچینی کمتر از حد انتظار بود.
بسیاری از پلتفرم‌‌‌های متاورسی، کاربران واقعی اندکی داشتند و اکثرا تنها به قصد کسب سود از خرید و فروش دارایی‌‌‌های دیجیتالی در این پلتفرم‌‌‌ها فعالیت می‌‌‌کردند. متاورس‌‌‌های موجود همچنین مشکلات فنی زیادی داشتند. نیاز به خرید عینک مجازی، طراحی ضعیف و گرافیک پایین، نیاز به اتصال اینترنت پرسرعت و دیگر موارد باعث شد تا کاربران تجربه خوبی از متاورس‌‌‌ها نداشته باشند. علاوه بر آن و برخلاف تصور اولیه، اکثر کاربران علاقه‌‌‌ای به گذراندن ساعات طولانی در این جهان‌‌‌های دیجیتالی نداشتند.
در این بین، در سال ۲۰۲۲ بازار ارز‌‌‌های دیجیتال دچار رکود شد و قیمت رمزارز‌‌‌ها کاهش چشمگیری یافت. در نتیجه این شرایط، پروژه‌‌‌های متاورسی بلاکچینی نیز دچار بحران شدند و ارزش زمین‌‌‌های دیجیتالی که در سال ۲۰۲۱ با قیمت‌‌‌های نجومی خرید و فروش می‌‌‌شدند، به شدت کاهش یافت و بسیاری از سرمایهگذاران متضرر شدند.
بنابراین تا سال ۲۰۲۳ حباب متاورس از بین رفته بود و بسیاری از شرکتها برنامه‌‌‌های خود را از متاورس تغییر دادند. متا از جمله این شرکتها بود که میلیارد‌‌‌ها دلار در پروژه‌‌‌های متاورسی ضرر کرد و در نهایت تصمیم گرفت تا تمرکز و منابع اصلی خود را به هوش مصنوعی یا AI تغییر دهد.
با وجود این، امروزه برخی پروژه‌‌‌های بلاکچینی مانند سندباکس همچنان جذابیت‌‌‌های خود را دارند و برگزاری فصل ۴ این متاورس توانست آمار‌‌‌های قابل توجهی از جمله جذب میلیون‌‌‌ها کاربر را ثبت کند. این افزایش محبوبیت پس از بازار نزولی ۲۰۲۲ نشان می‌‌‌دهد که پروژه‌‌‌های متاورسی بلاکچینی همچنان می‌‌‌توانند فرصت‌‌‌های سرمایه‌‌‌گذاری خود را داشته باشند و در شرایط مناسب رشد کنند. در این بین عینک‌‌‌های واقعیت مجازی نیز خریداران خود را حفظ کرده‌‌‌اند و عرضه دستگاه‌‌‌های بهتر و پیشرفته‌‌‌تر در این بازار ادامه پیدا می‌‌‌کند.
تغییر ماهیت
با ترکیدن حباب متاورس و کاهش تب‌‌‌وتاب سرمایه‌‌‌گذاری‌‌‌های هیجانی، ماهیت این فناوری دستخوش تغییراتی شده است. در گذشته، بسیاری از پروژه‌‌‌های متاورسی بر خرید و فروش دارایی‌‌‌های مجازی مانند زمین‌‌‌ها و آیتم‌‌‌های دیجیتال متمرکز بودند که به دلیل نبود تقاضا و کاربرد واقعی، در نهایت ارزش خود را از دست می‌‌‌دادند. با این حال، متاورس همچنان پتانسیل‌‌‌های زیادی دارد و اکنون توجه‌‌‌ها به کاربرد‌‌‌های واقعی و خدمات مفید این فناوری معطوف شده است.
به عنوان مثال یکی از مهم‌‌‌ترین کاربرد‌‌‌های متاورس، گردشگری دیجیتال است. با پیشرفت این فناوری، کاربران می‌‌‌توانند بدون نیاز به سفر و حضور فیزیکی، از طریق هدست‌‌‌های واقعیت مجازی یا حتی از طریق دستگاه‌‌‌های معمولی، به گشت‌‌‌وگذار در شهر‌‌‌ها و مکان‌‌‌های معروف ایران و جهان بپردازند. تور‌‌‌های مجازی، تجربه رویداد‌‌‌های تاریخی و سفر به فضا از جمله مواردی هستند که متاورس‌‌‌های گردشگری می‌‌‌توانند ارائه دهند. خرید و فروش محصولات در محیط مجازی، برگزاری کلاس‌‌‌های آموزشی، کنفرانس‌‌‌ها و جلسات مجازی از دیگر کاربرد‌‌‌ها و خدمات مهم متاورس به شمار می‌‌‌روند.
اخیرا کاربرد‌‌‌های متاورس و واقعیت مجازی در ایران نیز مورد توجه قرار گرفته است و در یک نمونه، بانک پاسارگاد در نوزدهمین سالگرد تاسیس خود از اولین متاورس بانکی کشور رونمایی کرده است. این متاورس که پادورس نام دارد قرار است خدمات بانکی، مالی و دیگر سرویس‌‌‌های بانک پاسارگاد را در یک محیط تعاملی سه‌بعدی ارائه دهد و با استفاده از فناوری‌‌‌های واقعیت مجازی، واقعیت افزوده و بلاک‌چین فعالیت کند.
بنابراین کاربران می‌‌‌توانند در شعبه‌‌‌های دیجیتالی بانک پاسارگاد حضور داشته و مانند یک بانک فیزیکی، خدمات مالی خود را دریافت کنند که مزایای قابل توجهی دارد و مدت زمان انتظار و اتلاف‌وقت برای انجام کار‌‌‌ها را به میزان قابل توجهی کاهش می‌‌‌دهد.
پادورس هم‌اکنون یکی از مهم‌‌‌ترین پروژه‌‌‌های متاورسی کشور به شمار می‌‌‌رود که میتواند نمونه‌‌‌ای اولیه از آینده اقتصاد دیجیتال ایران باشد و بافت سنتی خدمات مالی و بانکی را تغییر دهد. با این حال، موفقیت آن وابسته به عملکرد زیرساخت‌‌‌های فناوری، میزان پذیرش توسط کاربران و توسعه مستمر آن در سال‌‌‌های آینده خواهد بود. براساس اطلاع‌‌‌رسانی‌‌‌ها، پادورس تا سال جدید در اختیار کاربران قرار خواهد گرفت و باید دید که چه عملکردی از خود نشان خواهد داد.
بنابراین با از بین رفتن انتظارات بیش از حد از زمین‌‌‌های مجازی و توکن‌‌‌های متاورسی، مسیر این فناوری به سمت کاربرد‌‌‌های واقعی‌‌‌تر و ارزش‌آفرین تغییر کرده است. در حالی که این روند کاهش اشتیاق سرمایهگذاران و کاربران را به دنبال داشت، اما متاورس اکنون به جای سوداگری در گردشگری، آموزش، امور مالی و دیگر خدمات، نقش مهم خود را نشان می‌‌‌دهد.
در سال‌‌‌های آینده و با پیشرفت‌‌‌های فناوری و بهبود زیرساخت‌‌‌های واقعیت مجازی، متاورس به بهبود و رشد خود ادامه خواهد داد و میتواند به بخشی از زندگی دیجیتال و حتی به ابزاری ضروری برای صنایع مختلف تبدیل شود.