شفقنا آینده- یک استاد جامعه شناسی دانشگاه آزاد اسلامی می گوید: باید بپذیریم که بخشی از مهاجرت عادی است و مردم می روند تا علم کسب کنند ولی این روند نباید از حالت طبیع خارج شود و چالش ایجاد کند. باید از طریق گرنت ها و امتیازات مثبت اندیشمندان و دانشمندان را جلب کرد و در مهاجرت حالتی مثبت ایجاد کرد. منزلت و پوزیشن اجتماعی می تواند در این زمینه موثر واقع شود.
دکتر مهرداد نوابخش در گفت وگو با خبرنگار شفقنا آینده در مهاجرت نخبگان اظهار داشت: مساله مهاجرت نخبگان از جمله مسائلی است که در تمامی جوامع مد نظر سیستم های سیاسی و اجتماعی قرار گرفته است. بخشی از موضوع مهاجرت رفتن جوانان برای کسب علم در زمینه های گوناگون است و از قدیم الایام چنین انگیزه ای وجود داشت. بسیاری از متخصصانی که امروز در حوزه پزشکی و مکانیک و مهندسی و… فعال هستند دانش آموختگان دیگر کشور ها هستند که الحمدالله برگشته اند و در خدمت دانشگاه ها و صنعت و اقتصاد هستند.
وی افزود: این بحث مطرح بوده و هست که دانش بجویید و طالب علم باشید حتی اگر در چین باشد اما امروز بحث هم از نظر کمیت متفاوت شده و به تعداد مهاجرت ها افزوده شده است و هم بسیاری از این افراد می روند و رجعت نمی کنند، امروز میزان بازگشت مهاجران کم شده است.
وی تصریح کرد: شرایط جدید مهاجرت هم وجوه مثبت دارد و هم منفی. علم اندوزی بخش مثبت مهاجرت است ولی عوامل ایجاد کننده این وضعیت جزو حوزه های منفی مهاجرت هستند اولین عامل اقتصادی است. برخی از رشته ها در بعضی جوامع وضعیت اقتصادی خوبی برای دانش آموختگان فراهم می آورد و این امر باعث می شود این عزیزان باب رجعت به موطن اصلی را از دست بدهند. حوزه های اجتماعی و فرهنگی نیز جزو علت های مهاجرت هستند، ولی بحث برگشت پذیری در این حوزه ها بیشتر است. حوزه سیاسی هم باعث مهاجرت است، این حوزه نیز افراد را جذب می کنند ولی برای افراد علمی جذابیت ندارد.
وی ادامه داد: باید بپذیریم که بخشی از مهاجرت عادی است و مردم می روند تا علم کسب کنند ولی این روند نباید از حالت طبیع خارج شود و چالش ایجاد کند. باید از طریق گرنت ها و امتیازات مثبت اندیشمندان و دانشمندان را جلب کرد و در مهاجرت حالتی مثبت ایجاد کرد. منزلت و پوزیشن اجتماعی می تواند در این زمینه موثر واقع شود.
نوابخش با بیان اینکه آدم های علمی چندان مادی نیستند و داد و ستد نمی کنند گفت: همینکه مقدمات زندگی اجتماعی و اقتصادی آن ها فراهم باشد با راحتی خیال به پژوهش و کار های آکادمیک خواهند پرداخت. مساله منزلت و گردش نخبگانی و رسیدن به جایگاه های شاخص اجتماعی و بها دادن به نخبگان تا حدودی این مشکلات را حل خواهد کرد. عوامل سیاسی، اقتصادی اجتماعی و فرهنگی و عوامل سیاسی در مهاجرت نقش دارد و راه جلوگیری از افزایش مهاجرت برنامه ریزی در این حوزه است.
وی در خصوص اینکه مهاجرت چه پیامد هایی دارد؟ مهاجرت پزشکان و پرستاران چه عواقبی برای کشور و آینده جامعه دارد؟ اظهار داشت: بحثی چند وجهی مطرح شده است. باید دید در این خصوص تحقیق علمی مشخصی شده است یا نه؟ گاهی آمار ها شبیه به حدس و گمان هستند. اگر مهاجرت از حالت طبیعی خارج شود پیامد خواهد داشت. آموزش و پرورش و دانشگاه ها کار می کنند تا نخبه علمی پرورش پیدا کند اگر این وضعیت از حالت طبیعی بگذرد می تواند تبعاتی داشته باشد. باید داده ها مشخص شود و ارزیابی های اجتماعی و فرهنگی صورت بگیرد و این پدیده آسیب شناسی شود.