به گزارش سلامت نیوز به نقل از ایران، کلیه‌ها اعضای مهمی در ساختار بدن هستند که هرگونه اشکال در عملکرد آنها از انواع عفونت‌ها و نارسایی‌ها گرفته تا از کار افتادن آنها، بیمار را دچار سختی و ناتوانی می‌کند و حیات او را به خطر می‌اندازد. به گفته متخصصان حدود 15 درصد از مردم کشور دچار مشکلات کلیوی در درجات مختلف هستند اما فقط یک درصد از این افراد به مشکل از کارافتادگی کلیه‌ها دچار می‌شوند که درهمین یک درصد حدود 100 هزار نفر پیوند کلیه انجام می‌دهند، حدود 70 هزار نفر همودیالیز می‌شوند و 600 نفر هم دیالیز را به روش صفاقی انجام می‌دهند. به طور کلی انجام خدمات دیالیز در هر روشی برای بیماران رایگان بوده و تحت پوشش بیمه‌ها قرار دارد اما آنچه که سبب نوشتن این گزارش شد مشکلاتی است که گاه و بیگاه برای بیماران دیالیز صفاقی کشور روی می‌دهد. به یاد دارید که چندی پیش 70 بیمار دیالیزی صفاقی با محلول آلوده به آلومینیوم دچار مسمومیت شدند و جان‌شان را از دست دادند حال خبرها حکایت از کمبود این محلول در کشور دارد که برای بررسی این موضوع به سراغ متخصصان و مسئولین مربوطه رفتیم.

کمبود سرم برای 600 بیمار دیالیز صفاقی

دکتر ایرج نجفی، نفرولوژیست و استاد بازنشسته دانشگاه علوم پزشکی تهران  به کمبود شدید محلول برای بیماران دیالیزی صفاقی در کشور اشاره می‌کند و می‌گوید: «بیمارانی که دچار مشکل کلیوی می‌شوند و به عبارتی کلیه‌های‌شان از کار می‌افتد باید پیوند کلیه برای‌شان صورت گیرد اما تا زمانی که این پیوند صورت گیرد برای پاکسازی بدن از سموم ایجاد شده باید دیالیز شوند، این عمل به دو روش دیالیز خونی و دیالیز صفاقی بسته به تشخیص پزشک انجام می‌شود. روش دیالیز صفاقی از حدود 25 سال پیش تاکنون برای بیماران کلیوی در کشور انجام می‌شود تا بیماران بتوانند زندگی بهتری را تجربه کنند. اگر هرکدام از روش‌های دیالیز خونی، صفاقی و پیوند در کشورها نباشد طول عمر بیماران کلیوی بسیار کمتر می‌شود. زمانی که پیوند کلیه به اصطلاح «پس» می‌زند و یا پیدا کردن رگ برای دیالیز خونی ناممکن می‌شود تنها راه باقی مانده برای زنده ماندن بیماران کلیوی، دیالیز صفاقی خواهد بود.»

دیالیز صفاقی«PD» یک درمان نجات دهنده جان بیماران کلیوی مبتلا به نارسایی انتهایی است تا خون بیمار پاکسازی و مایعات اضافی از بدن‌شان خارج شود. بر خلاف همودیالیز که از دستگاهی در خارج از بدن بیمار در بیمارستان‌ها و بخش‌های همودیالیز استفاده می‌شود. دیالیز صفاقی از پرده پوشش داخلی شکم «به نام صفاق» برای فیلتر کردن خون استفاده می‌کند و بیماران به راحتی در منزل شخصی می‌توانند بعد از آموزش‌های لازم سال‌ها خود را دیالیز کنند.

این متخصص توضیح می‌دهد: «بیماری که کلیه‌هایش ازکارافتاده است می‌تواند مجموعاً با استفاده از این سه روش حتی تا 50 سال زندگی قابل قبولی داشته باشد. خوشبختانه پیوند کلیه و دیالیز خونی در کشور بخوبی در حال انجام است. اما متأسفانه در بخش دیالیز صفاقی با مشکلات بسیاری دست به گریبان هستیم. در همه دنیا دو شرکت جهانی «امریکایی و آلمانی» متکفل تولید ملزومات دیالیز صفاقی هستند. در ایران هم با انتقال تکنولوژی از شرکت امریکایی تولید داخلی توسط شرکت ایرانی انجام شده و اخیراً با ورود شرکت دیگری در این حوزه قرار است آنها نیز لاین تولید محلول‌های شرکت آلمانی را در ایران بومی‌سازی کنند. حُسن وجود دو شرکت رقیب برای واردات و تولید محلول‌های صفاقی در تمام دنیا این است که انحصار شکسته می‌شود و شرکت‌ها در یک رقابت سازنده محلول‌های بهتر با کیفیت بالاتر و در حجم و اندازه‌های قابل قبول برای برطرف کردن نیاز کشورها تولید می‌کنند.»

دکتر نجفی توضیح می‌دهد: «حال وزارت بهداشت، سازمان غذا و دارو و بیمه سلامت موظف‌اند پیگیری‌های لازم را برای اختصاص ارز و عقد قرارداد و قیمت‌گذاری و خرید محلول‌ها از شرکت‌های مربوطه در موعد مقرر و کنترل کیفی محصولات به‌عمل آورند. متأسفانه به‌خاطر عدم هماهنگی‌های لازم در این بخش‌ها، میان بیماران و پزشکان مشکلات متعددی را شاهد هستیم و تقریباً هیچ‌کس حتی شرکت‌های مربوطه پاسخ شفافی به مشکلات نمی‌دهند و از سیاست‌های دولت اظهار بی‌اطلاعی می‌کنند. مدتها ست که بیماران کلیوی با کمبود شدید محلول‌های دیالیز صفاقی باوجود دو شرکت فعال در این زمینه روبه‌رو هستند بطوری‌که دیالیز روزانه آنها به‌صورت ناقص انجام می‌شود. گاهی تخصیص ندادن ارز برای واردات یا خریده نشدن محلول‌ها توسط بیمه سلامت یا بروز ناخالصی‌ها و کنترل‌های فزاینده کیفیت در محلول‌ها را در زمره علل آن اعلام می‌کنند. مسأله مسمومیت با آلومینیوم و علت دقیق آن در پاره‌ای از بیماران یکی از این سؤال‌های بزرگ برای دست‌اندرکاران دیالیز صفاقی کشور بوده و هست اما هنوز پاسخ شفافی داده نشده است. بنا به گفته مسئولان شرکت مربوطه، حتی آنها نیز از کم و کیف و علت دقیق وقوع آن مسمومیت اطلاعی ندارند چراکه اطلاعات لازم ناشی از آنالیز سرم‌ها و شرکت تأمین سدیم لاکتات در اختیار آنها هم نیست. این درحالی رقم می‌خورد که حتی خانواده‌های بیماران که دنبال اخذ دیه شرعی و قانونی و ضرر و زیان خود بوده‌اند از پیگیری شکایات خود منصرف شده‌اند.»

دو بار دیالیز در روز به جای چهار بار

به گفته این استاد دانشگاه، در دوره‌ای تعداد بیماران دیالیز صفاقی به حدود 1500 نفر رسیده بود، اما به‌خاطر مشکلات گاه و بیگاهی که برای تأمین سرم‌ها یا سایر ملزومات این بیماران ایجاد شد و بیماران به علت کیفیت پایین محلول‌ها دچار مشکلات می‌شدند، ریزش فراوان بیمار از این روش دیالیز را شاهد هستیم بطوری‌که در حال حاضر حداکثر 600 بیمار   روی دیالیز صفاقی‌اند و برخی از بیماران و پزشکان دیگر تمایلی به ادامه درمان با این روش   ندارند. بنا به گفته متخصصان میزان مصرف محلول‌های دیالیز صفاقی برای هر بیمار بطور متوسط، روزانه 4 کیسه 2 لیتری و حدود 120 کیسه سرم 2 لیتری در ماه است و اکنون با کمبودهای ایجاد شده هر بیمار فقط می‌تواند 2 بار در روز خود را دیالیز کند که بسیار برای بدنش آسیب‌زاست.

این متخصص نفرولوژیست با اشاره به اینکه اکنون جامعه دیالیز صفاقی کشور اعم از بیماران و پزشکان در یک سردرگمی و بلاتکلیفی قرار دارند، می‌گوید: «ما بشدت و مؤکداً از سازمان‌ها و مسئولین مربوطه درخواست می‌کنیم که به این نابسامانی‌ها در عرصه تولید، توزیع و واردات مواد و محلول‌های صفاقی پایان دهند و شرایط را برای پیشرفت کشور در این عرصه فراهم کنند. درحال حاضر ضرورت وجود یک سازمان مسئول واحد و پاسخگو بیش از هر چیز احساس می‌شود.»

سازمان غذا و دارو: پیگیر تولید محلول هستیم

در پی مشکلات ایجاد شده برای بیماران کلیوی و کمبود محلول دیالیز صفاقی به سراغ سازمان غذا و دارو رفتیم. این سازمان  اعلام می‌کند: «ازحدود دو ماه پیش، هماهنگی‌های لازم با چند شرکت به منظور تولید محلول مورد نیاز صورت گرفته است. این همکاری‌ها با هدف تأمین پایدار این محصول و رفع نیاز بیماران در دستور کار قرار گرفت و طی این مدت، اقدامات متعددی برای تسریع روند تولید و توزیع انجام شده است. تلاش شده تا با بهره‌گیری از ظرفیت‌های داخلی و ایجاد هماهنگی میان بخش‌های مختلف، موانع احتمالی در مسیر تولید و تأمین برطرف شود. در خصوص مشکلات پیش‌آمده برای شرکت  ایرانی، برخلاف برخی گمانه‌زنی‌ها، این مسأله ناشی از عدم تخصیص ارز نبوده است. بلکه مشکل اصلی، به دشواری در اثبات توزیع مقادیر قبلی در زنجیره تأمین بازمی‌گردد که مورد تأیید و پذیرش سازمان بیمه سلامت قرار نگرفته است. این امر سبب شد که فرآیند تأمین و توزیع با چالش‌هایی مواجه شود. با این حال، پیگیری‌های گسترده‌ای از سوی سازمان غذا و دارو برای حل این مسأله صورت گرفته و تعامل مستمری با بیمه سلامت برقرار بوده تا راهکاری مناسب برای رفع این مانع اجرایی پیدا شود.»