ناهید سبزیان، در گفتگو با خبرنگار مهر با تبیین مضامین نورانی سوره مبارکه «علق» و با اشاره به اینکه در این سوره خداوند متعال از قرائت قرآن توسط رسولش حمایت و پشتیبانی می‌کند، اظهار کرد: این سوره با فرمان «اقْرَأْ» یعنی خواندن به پیام‌رسان وحی آغاز می‌شود که یک رسالت فرهنگی بوده و از اراده خداوند به تعلیم انسان حکایت دارد.

وی با ذکر اینکه یکی دو آیه ابتدایی سوره خداوند را با صفات پرورش دهنده و تدبیرکننده خلقت انسان معرفی می‌کند، ادامه داد: پروردگار ما کسی است که هم ما را خلق کرده و هم پرورش می‌دهد و تدبیر الهی در تمام مراحل زندگی انسان‌ها ساری و جاری است که این مهم را می‌توان از دقت و تأمل در سیر آفرینش انسان به خوبی درک کرد.

سبزیان با اشاره به آیه «خَلَقَ الْإِنْسَانَ مِنْ عَلَقٍ»، بیان کرد: خداوند متعال انسان را از خون بسته خلق کرد و پرورش انسان از خون بسته جز با حرکت دادن و تکامل بخشیدن مرحله به مرحله در سایه تدبیر الهی ممکن نیست؛ انسان از مرحله جنینی تا رسیدن به قامت یک انسان کامل مراحل زیادی را طی کرده است. دلیل این تأکید را در آیه بعدی می‌بینیم که می‌فرماید: بخوان در حالی که پروردگارت کریم‌ترین [کریمان] است.

تکامل انسان در سایه تدبیر الهی

وی تصریح کرد: در ادامه سوره به این نکته اشاره می‌شود که خداوند نه تنها انسان را از علق آفریده و تا مرحله رسیدن به تکامل، پرورش داده است بلکه نیاز مهم مخلوق پرورش یافته یعنی یادگیری را نیز پاسخ می‌دهد و خداوند معلم انسان است. خدا متن کلام وحی را بر لوحی از نور نوشت و به پیامبرش دستور قرائت داد.

سبزیان به آیه «عَلَّمَ الْإِنْسَانَ مَا لَمْ یَعْلَمْ» اشاره و اظهار کرد: خداوند متعال حیات‌بخش و پرورش دهنده انسان بوده پس بر تمام نیازهای او آگاه و مسلط است و نه تنها جسم بلکه افکار و باورهای انسان را تدبیر می‌کند.

وی با ذکر اینکه انسان قادر به درک انبوه لطف و کرامت خداوند متعال نیست، توضیح داد: انسان آنچنان که انتظار می‌رود با آغوش باز در مقابل تدبیر پروردگار زانو نمی‌زند و از تعلیم رب استقبال نمی‌کند؛ آیه «کَلَّا إِنَّ الْإِنْسَانَ لَیَطْغَیٰ» به ناسپاس و طغیانگر بودن انسان اشاره دارد.

این مدرس قرآن کریم اضافه کرد: انسان در برابر تعالیم وحیانی طغیان می‌کند زیرا خودش را از این تعلیم بی‌نیاز می‌داند. کسی که نگاهش صرفاً به دنیا باشد و از آخرت چشم‌پوشی کند، خودش را از آموزه‌های وحی بی‌نیاز می‌بیند زیرا تعالیم وحیانی در واقع زندگی در دنیا را متناسب با آخرت تعریف می‌کند و کسی که دنبال لذت‌ها و تعلقات دنیوی باشد، از تعالیم الهی دور و از سعادت اخروی محروم خواهد شد.

پیامبر (ص)، واسطه تعلیم وحیانی انسان‌ها

سبزیان اظهار کرد: بر طبق این سوره، پیامبر اسلام (ص) واسطه تعلیم وحیانی انسان‌هاست و خدا به رسولش امر می‌کند که وقتی رویکرد غلط انسان‌ها و ابراز بی‌نیازی از تعالیم وحی را مشاهده می‌کنی بدان و به آنها اعلام کن که کار به دنیا ختم نمی‌شود بلکه بازگشت همه به سوی پروردگار است.

وی با بیان اینکه رسول خدا (ص) عبودیت و بندگی خود را با نماز اعلام می‌کند، افزود: قرائت آیات قرآن در دل نماز حضرت ادامه می‌یابد و ایشان در برابر این طغیان‌ها و ناسپاسی‌های اهل تکذیب ایستادگی می‌کنند.

سبزیان ادامه داد: وقتی وجدان‌های بیدار، موقعیت انسان‌های سرکش و ناسپاس و طغیانگر را با حقیقت نماز و عبودیت پیامبر (ص) مقایسه کنند به این نتیجه می‌رسند که رسول خدا بر هدایت استوار هستند و جز به تقوی امر نمی‌کنند. بر طبق این سوره مبارکه، اگر کسی تقوایی را که پیامبر (ص) دعوت می‌کنند نپذیرد، یک مکذب است و نمی‌تواند خود را از عذاب الهی نجات دهد.

وی با اشاره به آیه «أَلَمْ یَعْلَمْ بِأَنَّ اللَّهَ یَرَیٰ»، توضیح داد: خداوند سرکشی و نافرمانی و تکذیب مکذبان را می‌بیند و جهالت خفته در پشت پرده طغیان آشکار خواهد شد. انسان جاهل با نماز و قرائت قرآن پیامبر (ص) مقابله می‌کند و لذا خداوند هشدار می‌دهد و می‌فرماید: این چنین نیست که می‌پندارد «که ما کارهایش را زیرنظر نداریم» اگر از کارهایش باز نایستد، به شدت موی جلوی سرش را می‌گیریم و به سوی دوزخ می‌کشانیم.

سبزیان با تصریح اینکه گرفتن موی پیشانی عذاب خوارکننده برای مکذبان و مقابله کنندگان با آموزه‌های وحیانی است، افزود: کسانی که در مقابل هدایت الهی ایستادگی کنند و نپذیرند، به سخت‌ترین عذاب‌ها گرفتار خواهند شد و خطاپیشگان سر و کارشان با مأموران آتش دوزخ است.