به گزارش گروه رسانه‌های خبرگزاری تسنیم، به‌طوری‌که از سهم 25‌درصدی پاییز از بارش سالانه، حدود 16‌درصد تحقق‌یافت وبه عبارتی کشور وارد چهارمین سال خشک متوالی باشرایط نامطمئن از نظر ذخایر سد‌ها و منابع آب زیرزمینی شد. با این تفاسیر با طرح‌ها و پروژه‌هایی روبه‌رو هستیم که سال‌هاست در دستورکار قرار دارند اما به نتیجه نمی‌رسند.

حال سدها خوب نیست
منابع آبی کشور به حد نگران‌کننده‌ای کاهش یافته و آن‌طور که گزارش‌ها نشان می‌دهند 57درصد حجم سدها خالی است.در صورت تداوم این وضعیت تابستان خوبی از نظر تامین آب کشور در راه نیست.وضعیت سدهای بزرگ و مهم کشور در روزهای ابتدایی دومین ماه زمستان نشان می‌دهد که شرایط نامساعد است. براساس تازه‌ترین گزارش دفتر اطلاعات و داده‌های آب کشور، از ابتدای سال آبی جاری (مهرماه 1403) تا آخر دی‌ماه شش سد مهم و بزرگ ایران کمتر از 10میلیون مترمکعب موجودی آب دارند؛ یعنی در صورت تداوم این وضعیت تابستان خوبی از نظر تامین آب کشور در راه نیست.

بارش‌ها و سیلاب‌های ویرانگر
در جنوب بلوچستان سیلاب‌های اسفند1402و فروردین1403در منطقه دشتیاری، سیلاب سد کهیر و... به‌نوعی رهاورد تغییرات و افزایش عدم قطعیت در وقایع اقلیمی بودند. البته در برخی مواقع سیلاب‌های مخربی رخ می‌داد که حجم آورد آنها بسیار نازل بود، اما به‌دلیل پیک بسیار بالا، خسارات زیادی به همراه داشتند. این بارش‌های رگباری و ویرانگر،مشابه آنچه در اردیبهشت سال‌جاری در شهر مشهد اتفاق افتاد بودند.مجموع این اتفاقات باعث شددریک سال نرمال بارشی،درمناطقی ازکشور بارشد بارش بیش از 50‌درصد و حجم تولید روان‌آب بالا مواجه باشیم و درمناطقی دیگر،کاهش بیش از15‌درصدی بارش‌هاوخشک‌شدن برخی رودخانه‌ها را تجربه کنیم. اما درمجموع حجم ورودی به مخازن سد‌ها در مقایسه با متوسط پنج سال گذشته با کاهش حدود 15‌درصدی مواجه شود.

   
طرح‌های روی زمین مانده
مشکلات کم‌آبی و تبدیل‌شدن این وضعیت به یک بحران در شرایطی رقم می‌خورد که طی دهه‌های اخیر طرح‌ها و برنامه‌های زیادی در جهت مدیریت آبی کشور ارائه شده است.سال 1392 بود که مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای تهران دو طرح مهم این شرکت را مدیریت یکپارچه منابع آب استان تهران و به‌کارگیری روش‌های بازیافت آب تا افق1410عنوان کرده وگفته بودکه این طرح‌ها در دو بخش جهت به‌کارگیری روش‌های بازیافت آب برنامه‌ریزی مشخصی دارد و در زمینه استفاده از آب‌های نامتعارف و پساب در سطح استان تهران تدوین شده‌اند.در آن زمان گفتند در صورت اجرای صددرصدی طرح فاضلاب تهران، آورد آب‌های مجاری ورودی که 320میلیون مترمکعب در سال بود پس از تصفیه به 240میلیون مترمکعب کاهش می‌یابد که این میزان در دو سامانه شرقی و غربی برای حدود 20هزار هکتار از اراضی کشاورزی مورد استفاده قرار خواهد گرفت. کاری که کمک بزرگی در جهت حفظ منابع آبی به‌شمار می‌آمد و حالا باید پرسید این پروژه به کجا رسید و اگر به نتیجه نرسیده به علت کدام کوتاهی یا سوء‌مدیریت‌ها بوده است؟

یا در سال 1400 و براساس مطالعات کارشناسی، گلستانی‌ها گفتند در افق 1404 این استان به 5/6میلیارد مترمکعب آب نیاز دارد. این در شرایطی است که پتانسیل آبی این منطقه حدود 5/2میلیارد مترمکعب است؛ یعنی دست‌کم حدود چهارمیلیارد مترمکعب کمبود آب وجود دارد. کمبودی که اگر برای تامین آن اندیشه، برنامه‌ریزی، فرهنگ‌سازی، تامین اعتبار و عملیات اجرایی سنگینی صورت نگیرد، به بحران تبدیل می‌شود.حالا شمارش معکوس برای ورود به سال 1404 شروع شده و گلستان با بحران و چالشی مواجه است که سال‌ها قبل هشدارهای زیادی برای آن داده شده بود.بر اساس نتایج یک پژوهش، از2.5میلیارد مترمکعب پتانسیل آب استان، می‌توان حدود دومیلیارد مترمکعب را به بخش کشاورزی اختصاص داد و این مقدار آب با مدل‌های آبیاری فعلی فقط جوابگوی 290هزارهکتاراست.این درحالی‌است که با استفاده ازروش‌های آبیاری تحت فشارمی‌توان حدود30درصددرمصرف آب صرفه‌جویی و حدود 90هزار هکتار به سطح آبیاری‌شده اضافه کرد و آن را به حدود 380هزار هکتار رساند. 

از سوی دیگر، با راه‌اندازی سیستم‌های آبیاری مدرن با استفاده از آب‌های حاصل از تصفیه پساب‌ها، مساحت قابل آبیاری با پساب‌های تصفیه‌شده به حدود 40هزار هکتار خواهد رسید که این افزایش حدود 10هزار هکتار را شامل می‌شود. درمجموع، این اقدام باعث افزایش صدهزار هکتار به اراضی آبیاری‌شده استان خواهد شد.

20 سال بدون ثمر گذشت
برآیند رشد جمعیت و کاهش منابع آب در دسترس در کنار کاهش بارش‌ها و خشکسالی‌ها به برخی محدودیت‌ها و تنش‌ها رسیده است.پاییز1403به‌عنوان فصل آغازین سال آبی 1404 ــ 1403 از منظر مراجع ملی و بین‌المللی هواشناسی، سال خشک و نسبتا گرمی برای ایران پیش‌بینی شده است. این یعنی سایه تغییرات اقلیمی همچنان روی منابع آبی کشور بوده و رودخانه‌های خشک کشور و کسری مخزن آبخوان‌ها، بایدمنتظر یک تلنگر دیگرباشد.در مدیریت آب،مشخص‌کردن سهم هریک ازمصرف‌کنندگان آب آشامیدنی، صنعت و خدمات، کشاورزی، محیط‌زیست و پرورش آبزیان از مراحل مهم و تأثیرگذار در توسعه است. هیأت وزیران در سال 84 راهبردهای بلندمدت 20ساله منابع آب رابه تصویب رساند وبرای اجرابه سراسر کشور ابلاغ کرد.به موجب آن قراربود بهره‌برداری از منابع آب کشور در هر حوضه آبریز با رعایت ظرفیت تحمل آن به گونه‌ای باشد که استحصال آب زیرزمینی از میزان فعلی آن زمان تجاوز نکند و اقدامات سازه‌ای و غیرسازه‌ای برای تعادل‌بخشی و تأمین نیازهای جدید کشور انجام شود.در آن زمان برنامه‌ریزی کرده بودند تا اصلاح ساختار مصرف آب به گونه‌ای باشد که تا سال 1404 سهم کشاورزی از 92درصد به 87درصد تغییر کند و درعین‌حال راندمان آبیاری افزایش یافته وبازدهی آب بیشترشود.هرچند اعلام ارزش اقتصادی آب درهریک از حوضه‌ها ازجمله این راهبردها عنوان شده بود، اما با فرارسیدن سال 1404 باید پرسید این طرح در کدام مرحله است و به چه نتایجی رسیده؟

منبع: جام‌جم

انتهای پیام/