محمد امین نجفیان / در تقویم تاریخ، بعضی روزها با خون مظلومین گره می‌خورند و برخی انسان‌ها با قدم‌های خویش مسیر انسانیت را روشن می‌کنند. هفتمین اختر تابناک امامت، امام موسی کاظم (ع) از جمله شخصیت‌هایی است که زندگی‌اش تجلی صبر، بصیرت و سیاستی الهی است. شهادت این امام همام، سالروز پرواز روح بزرگی است که در محبس تاریک ستم، نور حقیقت را بر دل‌های مظلومین زمانه تاباند.
امام کاظم (ع) در دوران زندگی پرفرازونشیب خود، با چالش‌هایی سترگ مواجه شد. دوران امامت او مقارن با حکومت عباسیانی بود که با شعار حمایت از اهل‌بیت (ع) به قدرت رسیدند؛ اما به زودی روی واقعی خویش را نمایان کردند. خلفای عباسی از منصور تا هارون‌الرشید، تلاش کردند صدای امامت را خاموش کنند؛ اما امام کاظم (ع) با سیاستی بی‌نظیر و صبری بی‌پایان، به مصاف این ظلم رفت.
یکی از ویژگی‌های بارز زندگی سیاسی امام کاظم (ع)، بهره‌گیری هوشمندانه از تقیه برای حفظ مکتب اهل‌بیت (ع) و رساندن پیام امامت بود. در دورانی که حکومت عباسی فضای اختناق و سرکوب را به اوج رسانده بود، امام کاظم (ع) به جای رویارویی مستقیم با دستگاه خلافت، شبکه‌ای از یاران و نمایندگان در مناطق مختلف ایجاد کرد. این شبکه که به نوعی سیستم ارتباطی مخفیانه میان شیعیان بدل شده بود، توانست پیام اهل‌بیت (ع) را به گوش مردم برساند و حرکت شیعه را زنده نگه دارد.
امام کاظم (ع) هیچ‌گاه در برابر ظلم عباسیان سکوت نکرد. او در کنار تقیه، لحظه‌هایی را برای افشاگری مستقیم انتخاب می‌کرد. در مواجهه با هارون‌الرشید که می‌کوشید خود را نماینده خدا بر زمین نشان دهد، امام با سخنانی کوتاه و کوبنده حقیقت را عیان می‌کرد. از جمله زمانی که هارون در کنار قبر پیامبر (ص) گفت: «السلام علیک یا ابن عم»، امام در پاسخش فرمود: «السلام علیک یا جد.» این پاسخ، جایگاه حقیقی امام را یادآوری کرد و هارون را خشمگین ساخت.
سال‌های زیادی از عمر مبارک امام کاظم (ع) در زندان‌های عباسی سپری شد. هارون‌الرشید گمان می‌کرد با زندانی کردن امام می‌تواند نفوذ ایشان را کاهش دهد؛ اما زندان برای امام، صحنه‌ای دیگر از مبارزه بود. در سلول‌های تنگ و تاریک، امام کاظم (ع) به عبادت خداوند می‌پرداخت و با روحیه‌ای استوار، مأموران زندان و حتی زندانبان‌ها را تحت تأثیر قرار می‌داد. رفتارهایشان به گونه‌ای بود که زندانبان‌ها بارها از هارون خواستند ایشان را آزاد کند، چراکه حتی در زندان نیز نور وجودشان خاموش نمی‌شد.
شهادت امام کاظم (ع) در زندان سندی دیگر بر جنایات عباسیان است. ایشان پس از سال‌ها زندانی بودن، سرانجام در زندان به شهادت رسید. هارون‌الرشید می‌خواست این شهادت را به مثابه مرگ طبیعی جلوه دهد؛ اما تاریخ، حقیقت را در دل خود ثبت کرده است.
امروز، بیش از هر زمان دیگری نیازمند تأمل در سیاست الهی امام کاظم (ع) هستیم. او به ما آموخت که سیاستِ درست، همواره با اخلاق و تقوا همراه است. امام در کنار ایستادگی در برابر ظلم، هرگز از حفظ کرامت انسانی و توجه به اصلاح جامعه غافل نشد. زندگی امام موسی کاظم (ع) تصویری جاودانه از صبر و مقاومت در برابر ظلم است. او درس‌هایی به بشریت آموخت که نه‌تنها در زمان خود، بلکه در هر عصر و زمانی می‌تواند چراغ راه باشد.