اطلاعات نوشت: شهر ۴۰۰۰ ساله شیراز با جمعیتی بالغ بر ۲ میلیون نفر و با ۲۶۰ کیلومتر مربع مساحت، پنجمین شهر پرجمعیت ایران محسوب می شود که از دیرباز کانون اسکان کشاورزان، عشایر، تجار و کسبه در مسیر راه‌های جنوب و شمال بوده است. با این وجود محلات مسکونی این شهر به واسطه اعتقادات مذهبی مردم شیراز حول مرقد مطهر حضرت احمدبن موسی (ع) شکل گرفته و این محدوده از شهر، دارای متراکم ترین بافت شیراز است.
به گزارش خبرنگار ما، با گذشت زمان و افزایش نیازهای ساکنان، این محدود ۵۷ هکتاری که دقیقاً در مرکز شیراز واقع شده، کارآیی و پویایی خود را از دست داده و به یک بافت فرسوده و ناکارآمد با انبوهی از مشکلات اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی تبدیل شده است. بدتر آنکه هرگونه بازسازی و احیای این بافت فرسوده به دلیل استقرار ده ها بنای باستانی و فرهنگی در این محدوده با حساسیت های خاصی روبروست که اجرای عملیات بهسازی را با مشکل روبرو می کند.
این گزارش می افزاید: نخستین دور بازسازی بافت تاریخی شیراز در دهه ۶۰ آغاز شد که در آن ده‌ها خانه تاریخی برای احداث خیابان شهید دستغیب تخریب شدند. دور دوم به دهه ۷۰ شمسی رسید؛ زمانی که هفت هکتار از بافت تاریخی این شهر در جنوب حرم شاهچراغ تخریب شد. در نیمه دوم دهه ۷۰ هم با عنوان طرح «بین‌الحرمین» حدود هفت هکتار دیگر از بافت تاریخی جنوب حرم شاهچراغ تخریب شد و ضربه‌ای جدی به بافت تاریخی این شهر وارد کرد. مدتی بعد و در سال ۱۳۸۹ پای طرح توسعه حرم شاهچراغ(ع) یا همان طرح ۵۷ هکتاری به میان آمد که در سال ۱۳۹۶ در شورای‌عالی معماری و شهرسازی به تصویب رسید اما این پروژه هم با طرح تفصیلی شیراز مغایرت های بزرگی داشت که مانع از اجرای آن شد.
اینک شورای عالی معماری و شهرسازی مجدداً طرح احیای بافت فرسوده اطراف حرم مطهر شاهچراغ را در دستور کار خود قرار داده است.
غلامرضا کاظمیان شیروان معاون شهرسازی و معماری وزیر راه و شهرسازی در همین زمینه با اشاره به تدوین طرح تفصیلی اجرایی حرم شاهچراغ و بافت پیرامونی در شورای عالی معماری و شهرسازی گفت: در این طرح نگرش قبلی که منجر به حذف ارزش های کالبدی و اجتماعی در این محدوده شده بود، اصلاح شده است.
وی ادامه داد: در طرح جدید، کارکردهای موجود مسکونی مورد تاکید قرار گرفته و طبق ضوابطی خاص به خود ساکنین اجازه داده خواهد شد که نسبت به تخریب و بازسازی واحدهای فرسوده (مطابق با ارزش های بافت)اقدام کنند.
کاظمیان گفت: در این طرح هیچ ساختمان واجد ارزشی تخریب نخواهد شد و اتصال حرم مطهر حضرت احمدبن موسی(ع) به حرم امامزاده سید علاءالدین حسین (ع) صرفا از طریق استفاده از فضای خالی موجود و ساماندهی کاربری ها اجرا می شود.
وی گفت: در این طرح همه خدمات لازم رای زندگی ساکنان در داخل همین محدوده ۵۷ هکتاری در ساختمان های موجود یا فضاهای خالی فراهم خواهد شد و هیچ بنای جدیدی در این محدوده احداث نخواهد شد.معاون وزیر راه و شهرسازی و مدیرعامل شرکت بازآفرینی شهری هم اظهار داشت:
بازآفرینی محلات هدف در سه محور بافت‌های تاریخی، بافت‌های فرسوده و اسکان‌های غیر رسمی و حاشیه‌نشینی دسته‌بندی می‌شود.
عبدالرضا گلپایگانی بیان‌داشت: بافت‌های تاریخی خود در دو دسته جداگانه بافت‌های پیرامون حرم‌های مطهر در شهرهای مشهد، قم، شیراز، شهرری و آستانه اشرفیه و همچنین شهرهای تاریخی و محدوده‌های تاریخی طبقه‌بندی می‌شوند.
وی خاطرنشان کرد: نگاهی که در دهه ۷۰و ۸۰در مواجهه به بافت‌ها مطرح بود، یک نگاه کالبدی صرف بود که فقط تخریب و نوسازی را دنبال می‌کرد و بعضاً منجر به نادیده گرفته شدن ارزش‌های تاریخی می‌شد.
مدیرعامل شرکت بازآفرینی شهری افزود: با این وجود در طرح‌های توسعه که در سال‌های گذشته برای شیراز و مشهد تعریف شده، رویکردها تغییر کرده و طرح‌ها به سمت بازآفرینی رفته است. در طرح های گذشته عمدتا نگاه کالبدی صرف به اجرا رسیده و تخریب انجام می‌شد اما در حال حاضر طرح‌های بازآفرینی با توجه به ارزش ذاتی این بافت‌ها انجام شده و موضوعات تاریخی و فرهنگی مطرح می‌شود
وی با اشاره به با اشاره به طرح تفصیلی شیراز گفت: در محدوده مذکور حداقل ۲۵/۵ درصد از ابنیه موجود عمری بیش از ۸۰ سال دارند و حداقل ۳۵ درصد بافت مذکور تاریخی و واجد ارزش هستند. بطور تقریبی یک سوم این محدوده کارکرد مسکونی، یک سوم کاربرد مذهبی و تاریخی و مابقی کارکردهای خدماتی و تجاری دارند.
به گفته گلپایگانی، شورای عالی معماری و شهرسازی علاوه بر این، طرح های تفصیلی بافت تاریخی و ارزشمند اردبیل و ارومیه را هم تدوین و تصویب کرده که به زودی ابلاغ خواهد شد.
وی افزود: طرح تفصیلی اجرایی بافت تاریخی اردبیل شامل ۲۶۱ هکتار از محدوده اطراف بقعه شیخ صفی است که شامل ۶۰ اثر تاریخی و ۱۵۰ بنای واجد ارزش تاریخی است.
مدیرعامل شرکت بازآفرینی شهری افزود: در این طرح هم هیچ اثر تاریخی یا ساختمان واجد ارزشی تخریب نمی شود و صرفا تحت شرایطی خاص به ابنیه موجود مجوز تراکم تا حداکثر ۵ طبقه با حفظ حریم ساختمان های همجوار و معابر داده می شود. در بافت تاریخی ارومیه هم تاکید بر احیا و بازسازی بدون تخریب ابنیه واجد ارزش است.
وی درباره توقف طرح توسعه اطراف حرم امام رضا (ع) و آخرین وضعیت واگذاری محدوده حرم برای مال‌سازی‌ها اظهار داشت: در مشهد عاملی که توانست طرح توسعه قبلی را بگیرد، نقش نهادهای مدنی و خانم صادق (معاون اسبق معاونت معماری و شهرسازی وزارت راه و شهرسازی) در آن دوران بود. این بافت‌ها صرف مال سازی می‌شد که این روند متوقف شد و رویکرد ما در حال حاضر بازگشت به سکونت به پیرامون حرم است.
گلپایگانی همچنین درباره آخرین وضعیت طرح کلید به کلید و نوسازی بافت فرسوده اظهار داشت: آیین نامه طرح کلید به کلید در دو هفته گذشته نهایی شده و در کمیسیون عمران به تصویب رسیده و باید در هیات دولت نهایی و ابلاغ شود.
وی تاکید کرد: در بحث ارایه تسهیلات متقاضیان نوسازی بافت فرسوده خیلی موفق نبودیم و تا کنون فقط ٢۴٠٠ متقاضی توانسته‌اند از شبکه بانکی تسهیلات بگیرند در حالی که قرار بر این بود که سالانه ١٠٠ هزار واحد مسکونی در بافت فرسوده نوسازی شود.
اطلاعات نوشت: شهر ۴۰۰۰ ساله شیراز با جمعیتی بالغ بر ۲ میلیون نفر و با ۲۶۰ کیلومتر مربع مساحت، پنجمین شهر پرجمعیت ایران محسوب می شود که از دیرباز کانون اسکان کشاورزان، عشایر، تجار و کسبه در مسیر راه‌های جنوب و شمال بوده است. با این وجود محلات مسکونی این شهر به واسطه اعتقادات مذهبی مردم شیراز حول مرقد مطهر حضرت احمدبن موسی (ع) شکل گرفته و این محدوده از شهر، دارای متراکم ترین بافت شیراز است.
به گزارش خبرنگار ما، با گذشت زمان و افزایش نیازهای ساکنان، این محدود ۵۷ هکتاری که دقیقاً در مرکز شیراز واقع شده، کارآیی و پویایی خود را از دست داده و به یک بافت فرسوده و ناکارآمد با انبوهی از مشکلات اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی تبدیل شده است. بدتر آنکه هرگونه بازسازی و احیای این بافت فرسوده به دلیل استقرار ده ها بنای باستانی و فرهنگی در این محدوده با حساسیت های خاصی روبروست که اجرای عملیات بهسازی را با مشکل روبرو می کند.
این گزارش می افزاید: نخستین دور بازسازی بافت تاریخی شیراز در دهه ۶۰ آغاز شد که در آن ده‌ها خانه تاریخی برای احداث خیابان شهید دستغیب تخریب شدند. دور دوم به دهه ۷۰ شمسی رسید؛ زمانی که هفت هکتار از بافت تاریخی این شهر در جنوب حرم شاهچراغ تخریب شد. در نیمه دوم دهه ۷۰ هم با عنوان طرح «بین‌الحرمین» حدود هفت هکتار دیگر از بافت تاریخی جنوب حرم شاهچراغ تخریب شد و ضربه‌ای جدی به بافت تاریخی این شهر وارد کرد. مدتی بعد و در سال ۱۳۸۹ پای طرح توسعه حرم شاهچراغ(ع) یا همان طرح ۵۷ هکتاری به میان آمد که در سال ۱۳۹۶ در شورای‌عالی معماری و شهرسازی به تصویب رسید اما این پروژه هم با طرح تفصیلی شیراز مغایرت های بزرگی داشت که مانع از اجرای آن شد.
اینک شورای عالی معماری و شهرسازی مجدداً طرح احیای بافت فرسوده اطراف حرم مطهر شاهچراغ را در دستور کار خود قرار داده است.
غلامرضا کاظمیان شیروان معاون شهرسازی و معماری وزیر راه و شهرسازی در همین زمینه با اشاره به تدوین طرح تفصیلی اجرایی حرم شاهچراغ و بافت پیرامونی در شورای عالی معماری و شهرسازی گفت: در این طرح نگرش قبلی که منجر به حذف ارزش های کالبدی و اجتماعی در این محدوده شده بود، اصلاح شده است.
وی ادامه داد: در طرح جدید، کارکردهای موجود مسکونی مورد تاکید قرار گرفته و طبق ضوابطی خاص به خود ساکنین اجازه داده خواهد شد که نسبت به تخریب و بازسازی واحدهای فرسوده (مطابق با ارزش های بافت)اقدام کنند.
کاظمیان گفت: در این طرح هیچ ساختمان واجد ارزشی تخریب نخواهد شد و اتصال حرم مطهر حضرت احمدبن موسی(ع) به حرم امامزاده سید علاءالدین حسین (ع) صرفا از طریق استفاده از فضای خالی موجود و ساماندهی کاربری ها اجرا می شود.
وی گفت: در این طرح همه خدمات لازم رای زندگی ساکنان در داخل همین محدوده ۵۷ هکتاری در ساختمان های موجود یا فضاهای خالی فراهم خواهد شد و هیچ بنای جدیدی در این محدوده احداث نخواهد شد.معاون وزیر راه و شهرسازی و مدیرعامل شرکت بازآفرینی شهری هم اظهار داشت:
بازآفرینی محلات هدف در سه محور بافت‌های تاریخی، بافت‌های فرسوده و اسکان‌های غیر رسمی و حاشیه‌نشینی دسته‌بندی می‌شود.
عبدالرضا گلپایگانی بیان‌داشت: بافت‌های تاریخی خود در دو دسته جداگانه بافت‌های پیرامون حرم‌های مطهر در شهرهای مشهد، قم، شیراز، شهرری و آستانه اشرفیه و همچنین شهرهای تاریخی و محدوده‌های تاریخی طبقه‌بندی می‌شوند.
وی خاطرنشان کرد: نگاهی که در دهه ۷۰و ۸۰در مواجهه به بافت‌ها مطرح بود، یک نگاه کالبدی صرف بود که فقط تخریب و نوسازی را دنبال می‌کرد و بعضاً منجر به نادیده گرفته شدن ارزش‌های تاریخی می‌شد.
مدیرعامل شرکت بازآفرینی شهری افزود: با این وجود در طرح‌های توسعه که در سال‌های گذشته برای شیراز و مشهد تعریف شده، رویکردها تغییر کرده و طرح‌ها به سمت بازآفرینی رفته است. در طرح های گذشته عمدتا نگاه کالبدی صرف به اجرا رسیده و تخریب انجام می‌شد اما در حال حاضر طرح‌های بازآفرینی با توجه به ارزش ذاتی این بافت‌ها انجام شده و موضوعات تاریخی و فرهنگی مطرح می‌شود
وی با اشاره به با اشاره به طرح تفصیلی شیراز گفت: در محدوده مذکور حداقل ۲۵/۵ درصد از ابنیه موجود عمری بیش از ۸۰ سال دارند و حداقل ۳۵ درصد بافت مذکور تاریخی و واجد ارزش هستند. بطور تقریبی یک سوم این محدوده کارکرد مسکونی، یک سوم کاربرد مذهبی و تاریخی و مابقی کارکردهای خدماتی و تجاری دارند.
به گفته گلپایگانی، شورای عالی معماری و شهرسازی علاوه بر این، طرح های تفصیلی بافت تاریخی و ارزشمند اردبیل و ارومیه را هم تدوین و تصویب کرده که به زودی ابلاغ خواهد شد.
وی افزود: طرح تفصیلی اجرایی بافت تاریخی اردبیل شامل ۲۶۱ هکتار از محدوده اطراف بقعه شیخ صفی است که شامل ۶۰ اثر تاریخی و ۱۵۰ بنای واجد ارزش تاریخی است.
مدیرعامل شرکت بازآفرینی شهری افزود: در این طرح هم هیچ اثر تاریخی یا ساختمان واجد ارزشی تخریب نمی شود و صرفا تحت شرایطی خاص به ابنیه موجود مجوز تراکم تا حداکثر ۵ طبقه با حفظ حریم ساختمان های همجوار و معابر داده می شود. در بافت تاریخی ارومیه هم تاکید بر احیا و بازسازی بدون تخریب ابنیه واجد ارزش است.
وی درباره توقف طرح توسعه اطراف حرم امام رضا (ع) و آخرین وضعیت واگذاری محدوده حرم برای مال‌سازی‌ها اظهار داشت: در مشهد عاملی که توانست طرح توسعه قبلی را بگیرد، نقش نهادهای مدنی و خانم صادق (معاون اسبق معاونت معماری و شهرسازی وزارت راه و شهرسازی) در آن دوران بود. این بافت‌ها صرف مال سازی می‌شد که این روند متوقف شد و رویکرد ما در حال حاضر بازگشت به سکونت به پیرامون حرم است.
گلپایگانی همچنین درباره آخرین وضعیت طرح کلید به کلید و نوسازی بافت فرسوده اظهار داشت: آیین نامه طرح کلید به کلید در دو هفته گذشته نهایی شده و در کمیسیون عمران به تصویب رسیده و باید در هیات دولت نهایی و ابلاغ شود.
وی تاکید کرد: در بحث ارایه تسهیلات متقاضیان نوسازی بافت فرسوده خیلی موفق نبودیم و تا کنون فقط ٢۴٠٠ متقاضی توانسته‌اند از شبکه بانکی تسهیلات بگیرند در حالی که قرار بر این بود که سالانه ١٠٠ هزار واحد مسکونی در بافت فرسوده نوسازی شود.