جمهوریت–یکی از زمینه‌هایی که با قوانین FATF درگیر است و از جایگاه خاصی برخوردار است، بحث دارایی‌های مجازی و یا همان رمزارزها است. در ایران صرافی‌های بسیاری به مبادله و خرید و فروش رمز ارز سوق پیدا کرده‌اند و حدود ۱۵ میلیون از مردم ایران با این موضوع سر و کار دارند.

در آخرین گزارش‌های منتشر شده از آمار تراکنش رمز ارزها نشان می‌دهد که حجم وسیعی از پول در حال معامله است و همین مساله حساسیت روی این موضوع را بیشتر می‌کند.

از جمله خطراتی که این معاملات را تهدید می‌کند، بحث پولشویی و همچنین حمایت مالی از تروریسم است کهدر  نص صریح قوانین FATF هم وجود دارد و همین مساله باعث شده تا نظارت بر این دارایی‌ها در ایران توسط نهادهای نظارتی بیشتر از قبل شود.

اما این مساله با توجه به اتفاقاتی که در چند وقت اخیر افتاده است در ایران به یک چالش تبدیل شده  و کار به تنظیم و انتشار بیانیه رسیده است.

اما بد نیست به همین جهت نگاهی به قوانین و توصیه‌های FATF در این خصوص داشته باشیم.

تعرف دارایی مجازی

FATF در صفحه خود در این مورد چنین گفته است: ” دارایی‌های مجازی (دارایی‌های رمزنگاری شده) به هر نمایش دیجیتالی از ارزشی اشاره دارد که می‌تواند به صورت دیجیتالی معامله، انتقال یا برای پرداخت استفاده شود. این شامل نمایش دیجیتالی ارزهای فیات نمی‌شود.”

مزایا و خطرات بالقوه

دارایی‌های مجازی مزایا و خطرات بالقوه زیادی دارند. آن‌ها می‌توانند پرداخت‌ها را آسان‌تر، سریع‌تر و ارزان‌تر کنند و روش‌های جایگزین را برای کسانی که به محصولات مالی معمولی دسترسی ندارند ارائه کنند. با این حال، آنها تا حد زیادی غیرقانونی هستند و همچنین پتانسیل بی ارزش شدن را دارند و در برابر حملات سایبری و کلاهبرداری آسیب پذیر هستند.

بدون مقررات مناسب، دارایی‌های مجازی نیز در خطر تبدیل شدن به پناهگاه امن برای تراکنش‌های مالی مجرمان و تروریست‌ها هستند. FATF به دقت تحولات در حوزه رمزنگاری را رصد کرده و استانداردهای الزام‌آور جهانی را برای جلوگیری از سوء استفاده از دارایی‌های مجازی برای پولشویی و تامین مالی تروریسم صادر کرده است. در سال‌های اخیر، برخی از کشورها شروع به تنظیم این بخش کرده‌اند، در حالی که برخی دیگر دارایی‌های مجازی را به طور کلی ممنوع کرده‌اند. با این حال، اکثر کشورها هنوز مقررات مؤثری را اجرا نکرده‌اند. این شکاف‌ها در سیستم نظارتی جهانی، خلأهای قابل توجهی را ایجاد کرده است که می‌تواند توسط جنایتکاران، تروریست‌ها و رژیم‌های سرکش مورد سوء استفاده قرار گیرد.

اقدامات موثر از نگاه FATF

کشورها باید استانداردهای FATF را برای داراییهای مجازی به طور کامل و موثر به عنوان یک اولویت اجرا کنند. در عین حال، ارائه‌دهندگان دارایی‌های مجازی باید اقدامات پیشگیرانه مشابهی را مانند موسسات مالی انجام دهند، مانند بررسی دقیق مشتری (CDD)، نگهداری سوابق و گزارش معاملات مشکوک (STR). این امر شفافیت تراکنش‌های دارایی مجازی را تضمین می‌کند و وجوه مرتبط با جرم و جنایت و تروریسم را از حوزه رمزنگاری خارج می‌کند.

امروزه، بسیاری از ارائه دهندگان خدمات دارایی مجازی به عنوان “کسب و کار پرخطر” تلقی می‌شوند و از دسترسی به حساب‌های بانکی و سایر خدمات مالی عادی محروم می‌شوند. در حالی که چالش‌های فنی برای اجرای الزامات FATF در این بخش وجود داشته است، اما در نهایت باعث افزایش اعتماد به فناوری بلاک چین خواهد شد.

اجرای جهانی موثر این استانداردها توسط همه کشورها، تضمین می‌کند که فناوری‌ها و کسب و کارها می‌توانند به رشد و نوآوری مسئولانه خود ادامه دهند و زمینه بازی برابر را ایجاد کند. این از مجرمان یا تروریست هایی که با نظارت ضعیف یا بدون نظارت به جستجو و بهره برداری از حوزه‌های قضایی می‌پردازند، جلوگیری می‌کند.

استانداردهای FATF چگونه برای دارایی های مجازی اعمال می شود؟

در این خصوص کشورها نیاز دارند که موارد زیر را رعایت کنند:

• خطرات پولشویی و تامین مالی تروریسم را که این بخش با آن مواجه است را درک کنید
• ارائه دهندگان خدمات دارایی مجازی مجوز یا ثبت نام کنید
• نظارت بر این بخش، به همان روشی که بر سایر مؤسسات مالی نظارت دارد

در خصوص ارائه دهندگان خدمات دارایی های مجازی نیز چنین نوشته شده است:

• اقدامات پیشگیرانه مشابه موسسات مالی، از جمله بررسی دقیق مشتری، نگهداری سوابق و گزارش تراکنش‌های مشکوک را اجرا کنید.
• هنگام انجام نقل و انتقال، اطلاعات مبتکر و ذینفع را به دست آورید، نگه دارید و با حفظ امنیت انتقال دهید

اما FATF چه توصیه‌هایی را برای ایجاد مشارکت توصیه کرده است؟

تنظیم مقررات ارائه‌ دهندگان خدمات دارایی‌های مجازی برای همه چالش برانگیز است. مقامات ملی باید مهارت‌هایی را برای درک فناوری درگیر توسعه دهند، در حالی که ارائه دهندگان خدمات باید قوانین مالی را که در این بخش اعمال می شود، درک کرده و اعمال کنند.

توسعه فناوری برای برآورده کردن الزامات FATF به عهده این بخش است، به‌ویژه زمانی که صحبت از به اصطلاح «قاعده سفر» می‌شود، که مستلزم جمع‌آوری و انتقال امن اطلاعات مبتکر و ذینفع است.

برای کمک به دولت ها و صنعت، FATF راهنمای‌ هایی را در مورد چگونگی اتخاذ رویکرد مبتنی بر ریسک در این زمینه تهیه کرده است. این راهنمایی که ورودی قابل توجهی از خود این بخش داشت، نحوه درک خطرات، نحوه صدور مجوز و ثبت بخش و نحوه اطلاع از مشتریان خود، ذخیره این اطلاعات و شناسایی و گزارش تراکنش‌های مشکوک را توضیح می دهد.

FATF به طور فشرده با بخش ارائه‌دهنده خدمات دارایی مجازی برای ایجاد مشارکت بین آن‌ها و دولت‌ها، برای درک بهتر مسائل و خطرات موجود، از جمله میزبانی انجمن‌های سالانه فین‌تک/رگ‌تک از سال ۲۰۱۷، تعامل داشته است.

FATF از طریق گروه تماس خود به تعامل با صنعت برای توضیح بیشتر الزامات FATF و نظارت بر تحولات برای اطمینان از اینکه صنعت با چالش‌های مختلف مواجه است، ادامه می‌دهد.

نظارت نهادهای مرتبط

آنچه از این متن برداشت می‌شود این موضوع است که FATF به رابطه بین دولت‌ها و فعالان عرصه کریپتو اهمیت بسیاری می‌دهد و به آنها توصیه می‌کند که به جهت مقابله با پولشویی و عدم حمایت مالی تروریسم همکاری‌های لازم را انجام دهند که این مساله امروزه با مقاومت فعالان اکوسیستم ارز دیجیتال در ایران روبرو شده است.

بیانیه انجمن فین تک که در آن اعلام شده که حتی در صورت تعطیلی و مهاجرت نخبگان حاضر به ارائه اطلاعات به نهاد مالی مشخص شده از سوی بانک مرکزی نیست نشان می‌دهد که اکوسیستم علاقه‌ای به شفافیت مالی در سطح کلان نداشته و به دنبال معاملاتی غیرشفاف است.

این مساله می‌تواند احتمالات خالی فروشی، پولشویی و تسهیل مال نامشروع را در زمینه معاملات ارزهای دیجیتال در کشور تقویت کند و همچنین در صورت ادامه عدم همکاری صرافی‌های فروش رمز ارز تصویب و الحاق ایران به FATF را با چالشی اساسی روبرو کند.

مساله‌ای که بیشتر از همه برای خود اکوسیستم می‌تواند مضر باشد.