به نظر می‌رسد در دوران حاکمیت ترامپ در کاخ سفید، اتحادیه اروپا با تهدیدات و چالش‌های امنیتی زیادی روبه‌رو خواهد بود. در این نوشتار تلاش خواهد شد که به‌طورمختصربه مهم‌ترین چالش‌های فراروی اتحادیه اروپا پس از روی کارآمدن ترامپ اشاره شود.
قرار دادن روسیه در تقابل با اروپا
با توجه به اظهارات دونالد ترامپ مبنی برقصد او برپایان‌دادن به منازعه بین روسیه و اوکراین، وبه‌دلیل حمایت تمام‌قد کشورهای عضو اتحادیه اروپااززلنسکی درمنازعه بین روسیه واوکراین به‌نظرمی‌رسدروسیه برای تلافی این حمایت‌هابه تقابل‌جدی با کشورهای اروپایی خواهد پرداخت. گزارش‌ها حاکی ازآن است که اتحادیه اروپا در مجموع ۶۰میلیارد دلاربه اوکراین کمک کرده است این امر می‌تواندروسیه رادرتقابل با اروپا قراردهد.با توجه به این که دونالد ترامپ به‌طور ضمنی از واگذاری بخشی از اراضی اشغالی اوکراین توسط روسیه به این کشور و تعهد اوکراین به انصراف از عضویت در ناتو خبر داد،این امر موجب برتری روسیه در این منازعه خواهد شد.درعین حال روسیه اهرم‌های فشار زیادی برای مقابله با اتحادیه اروپا در اختیار دارد.اختلال درارسال انرژی، حملات سایبری به زیرساخت‌های دولتی و شرکت‌های خصوصی کشورهای عضو اتحادیه اروپا،ادامه دخالت پوتین درروند انتخابات درکشورهای اروپایی وحمایت ازدولت‌های راستگراو...می‌تواندازمهمترین ابزارهای تهدیدروسیه علیه امنیت قاره‌سبز باشد.
افزایش نارضایتی‌های عمومی
استاندارد اختصاص هزینه توسط کشورهای عضو اتحادیه اروپا برای پشتیبانی ازناتو معادل دو درصد تولید ناخالص داخلی کشورهای عضو است. اگرچه قاعدتا هزینه‌های ناتو می‌بایستی توسط کشورهای عضو تامین شود اما در حقیقت بیشتر هزینه‌های ناتو توسط امریکایی‌ها تامین می‌شود. رویکرد بی‌توجهی ترامپ به ناتو و تاکید به بر‌عهده گرفتن هزینه‌ها توسط کشورهای اروپایی موجب افزایش سهم کشورهای این قاره از تولید ناخالص داخلی از دو درصد به پنج درصد خواهد شد. این مساله می‌تواند تاثیرات قابل توجهی بر اقتصاد کشورهای عضو بگذارد. در حالی که آلمان با افزایش هزینه‌های انرژی و جمعیت پیر، فرانسه با نرخ بالای بیکاری و نارضایتی‌های اجتماعی، ایتالیا با بدهی بالا و نرخ رشد پایین و مشکلات بانکی، اروپای شرقی (لهستان و مجارستان) با تنش‌های داخلی، انگلستان با مشکلات گمرکی و کاهش سرمایه‌گذاری خارجی، بلژیک با افزایش هزینه‌های اجتماعی و بدهی عمومی و هزینه‌های بهداشتی و مشکل بازنشستگان و هلند با بحران مسکن و مشکلات زیست‌محیطی مواجه هستند، افزایش سهم بودجه‌های نظامی از تولید ناخالص داخلی می‌تواند کشورهای اتحادیه اروپا را با چالش‌های جدی داخلی و توسعه نارضایتی‌های اجتماعی و بی‌ثباتی مواجه نماید. به قول کارلو بلون، کارشناس اقتصادی در ایتالیا «افزایش هزینه‌های دفاعی ممکن است منجر‌به بحران‌های اقتصادی داخلی شود. در شرایطی که کشورهای عضو اتحادیه اروپا با مشکلات تورم و بدهی عمومی دست‌و‌پنجه نرم می‌کنند، افزایش هزینه‌های عمومی منجر‌به واکنش منفی و توسعه نارضایتی اجتماعی خواهد شد.»
رقابت در افزایش بودجه دفاعی و نظامی
سیاست عدم‌تعهد ترامپ در قبال ناتو به‌احتمال زیاد موجب افزایش بودجه‌های نظامی کشورهای عضو اتحادیه اروپا خواهد شد. در این بین نوعی دوگانگی و ناهمگونی بین کشورهای عضو اتحادیه اروپا وجود دارد. دو کشور اروپایی که بیشترین سهم در بودجه نظامی را دارند، کشورهای آلمان و فرانسه هستند. در‌صورتی که آلمان بخواهد سهم بودجه دفاعی خود را از2درصد به 5 درصد افزایش دهد، این امر موجب نگرانی فرانسه و لهستان خواهد شد. این دو کشور با افزایش بودجه نظامی آلمان به شدت مخالفند و این امر را تهدید امنیت ملی خود می‌دانند. بودجه نظامی آلمان که درسال۲۰۲۳میلادی ۵۳ میلیارد دلار بوده با افزایش چشمگیر بودجه این کشور به ۱۳۲میلیارد دلار افزایش خواهد یافت. این امر یک مسابقه افزایش بودجه نظامی در اتحادیه اروپا به‌راه خواهد انداخت و می‌تواند مخاطرات امنیتی را به دنبال داشته باشد.
نبود انسجام راهبردی- امنیتی
استراتژی ترامپ مبنی بر کنار آمدن با روسیه در منازعه با اوکراین موجب شده تاکشورهای شرق اروپایی هم‌مرزبا روسیه، نگرانی بیشتری نسبت به تهدیدات امنیتی ونظامی روسیه ابرازنمایند.کشور لهستان و کشورهای بالتیک خواستار اتخاذ موضع سختگیرانه‌‌تری توسط کشورهای ناتو نسبت به مسکو هستند. این در حالی است که کشورهای ایتالیا و مجارستان خواستار گسترش روابط دیپلماتیک با روسیه هستند. کشورهای لهستان، استونی، لتونی و لیتوانی به‌دلیل نزدیکی به مرز روسیه و نگرانی از تهدیدات امنیتی این کشور بودجه نظامی خود را افزایش خواهند داد. این امر می‌تواند با توجه به اقتصاد ضعیف این کشورها موجب افزایش بدهی‌های دولت‌ها شود. همچنین این مساله می‌تواند توازن نظامی و امنیتی این قاره را بر هم زده وفصل جدیدی از رقابت‌های نظامی و امنیتی و دفاعی را در درون اتحادیه اروپا و ناتو رقم بزند. عدم توازن اقتصادی کشورهای عضو اتحادیه در اختصاص بودجه‌های دفاعی- نظامی موجب اختلافات داخلی خواهد شد. کشورهای قدرتمند اقتصادی مانند آلمان و فرانسه توانایی بیشتری برای اختصاص بودجه نظامی دارند، در‌حالی که کشورهای کوچک دارای توانایی کمتری در این زمینه هستند و این مساله می‌تواند توازن قدرت را در این قاره بر هم بزند. به هر حال با عنایت به تاریخچه منازعات و جنگ‌ها و موقعیت جغرافیایی و عدم توازن بین کشورهای اروپایی، به‌نظر می‌رسد کشورهای ضعیف اروپایی شدیدا وابسته به حمایت ناتو هستند؛ به همین دلیل این کشورها پیشنهاد فرانسه و آلمان را مبنی بر استقلال دفاعی به‌شدت رد کردند.
دکتر علی قادری - کارشناس سیاسی و بین‌الملل
قرار دادن روسیه در تقابل با اروپا
با توجه به اظهارات دونالد ترامپ مبنی برقصد او برپایان‌دادن به منازعه بین روسیه و اوکراین، وبه‌دلیل حمایت تمام‌قد کشورهای عضو اتحادیه اروپااززلنسکی درمنازعه بین روسیه واوکراین به‌نظرمی‌رسدروسیه برای تلافی این حمایت‌هابه تقابل‌جدی با کشورهای اروپایی خواهد پرداخت. گزارش‌ها حاکی ازآن است که اتحادیه اروپا در مجموع ۶۰میلیارد دلاربه اوکراین کمک کرده است این امر می‌تواندروسیه رادرتقابل با اروپا قراردهد.با توجه به این که دونالد ترامپ به‌طور ضمنی از واگذاری بخشی از اراضی اشغالی اوکراین توسط روسیه به این کشور و تعهد اوکراین به انصراف از عضویت در ناتو خبر داد،این امر موجب برتری روسیه در این منازعه خواهد شد.درعین حال روسیه اهرم‌های فشار زیادی برای مقابله با اتحادیه اروپا در اختیار دارد.اختلال درارسال انرژی، حملات سایبری به زیرساخت‌های دولتی و شرکت‌های خصوصی کشورهای عضو اتحادیه اروپا،ادامه دخالت پوتین درروند انتخابات درکشورهای اروپایی وحمایت ازدولت‌های راستگراو...می‌تواندازمهمترین ابزارهای تهدیدروسیه علیه امنیت قاره‌سبز باشد.
افزایش نارضایتی‌های عمومی
استاندارد اختصاص هزینه توسط کشورهای عضو اتحادیه اروپا برای پشتیبانی ازناتو معادل دو درصد تولید ناخالص داخلی کشورهای عضو است. اگرچه قاعدتا هزینه‌های ناتو می‌بایستی توسط کشورهای عضو تامین شود اما در حقیقت بیشتر هزینه‌های ناتو توسط امریکایی‌ها تامین می‌شود. رویکرد بی‌توجهی ترامپ به ناتو و تاکید به بر‌عهده گرفتن هزینه‌ها توسط کشورهای اروپایی موجب افزایش سهم کشورهای این قاره از تولید ناخالص داخلی از دو درصد به پنج درصد خواهد شد. این مساله می‌تواند تاثیرات قابل توجهی بر اقتصاد کشورهای عضو بگذارد. در حالی که آلمان با افزایش هزینه‌های انرژی و جمعیت پیر، فرانسه با نرخ بالای بیکاری و نارضایتی‌های اجتماعی، ایتالیا با بدهی بالا و نرخ رشد پایین و مشکلات بانکی، اروپای شرقی (لهستان و مجارستان) با تنش‌های داخلی، انگلستان با مشکلات گمرکی و کاهش سرمایه‌گذاری خارجی، بلژیک با افزایش هزینه‌های اجتماعی و بدهی عمومی و هزینه‌های بهداشتی و مشکل بازنشستگان و هلند با بحران مسکن و مشکلات زیست‌محیطی مواجه هستند، افزایش سهم بودجه‌های نظامی از تولید ناخالص داخلی می‌تواند کشورهای اتحادیه اروپا را با چالش‌های جدی داخلی و توسعه نارضایتی‌های اجتماعی و بی‌ثباتی مواجه نماید. به قول کارلو بلون، کارشناس اقتصادی در ایتالیا «افزایش هزینه‌های دفاعی ممکن است منجر‌به بحران‌های اقتصادی داخلی شود. در شرایطی که کشورهای عضو اتحادیه اروپا با مشکلات تورم و بدهی عمومی دست‌و‌پنجه نرم می‌کنند، افزایش هزینه‌های عمومی منجر‌به واکنش منفی و توسعه نارضایتی اجتماعی خواهد شد.»
رقابت در افزایش بودجه دفاعی و نظامی
سیاست عدم‌تعهد ترامپ در قبال ناتو به‌احتمال زیاد موجب افزایش بودجه‌های نظامی کشورهای عضو اتحادیه اروپا خواهد شد. در این بین نوعی دوگانگی و ناهمگونی بین کشورهای عضو اتحادیه اروپا وجود دارد. دو کشور اروپایی که بیشترین سهم در بودجه نظامی را دارند، کشورهای آلمان و فرانسه هستند. در‌صورتی که آلمان بخواهد سهم بودجه دفاعی خود را از2درصد به 5 درصد افزایش دهد، این امر موجب نگرانی فرانسه و لهستان خواهد شد. این دو کشور با افزایش بودجه نظامی آلمان به شدت مخالفند و این امر را تهدید امنیت ملی خود می‌دانند. بودجه نظامی آلمان که درسال۲۰۲۳میلادی ۵۳ میلیارد دلار بوده با افزایش چشمگیر بودجه این کشور به ۱۳۲میلیارد دلار افزایش خواهد یافت. این امر یک مسابقه افزایش بودجه نظامی در اتحادیه اروپا به‌راه خواهد انداخت و می‌تواند مخاطرات امنیتی را به دنبال داشته باشد.
نبود انسجام راهبردی- امنیتی
استراتژی ترامپ مبنی بر کنار آمدن با روسیه در منازعه با اوکراین موجب شده تاکشورهای شرق اروپایی هم‌مرزبا روسیه، نگرانی بیشتری نسبت به تهدیدات امنیتی ونظامی روسیه ابرازنمایند.کشور لهستان و کشورهای بالتیک خواستار اتخاذ موضع سختگیرانه‌‌تری توسط کشورهای ناتو نسبت به مسکو هستند. این در حالی است که کشورهای ایتالیا و مجارستان خواستار گسترش روابط دیپلماتیک با روسیه هستند. کشورهای لهستان، استونی، لتونی و لیتوانی به‌دلیل نزدیکی به مرز روسیه و نگرانی از تهدیدات امنیتی این کشور بودجه نظامی خود را افزایش خواهند داد. این امر می‌تواند با توجه به اقتصاد ضعیف این کشورها موجب افزایش بدهی‌های دولت‌ها شود. همچنین این مساله می‌تواند توازن نظامی و امنیتی این قاره را بر هم زده وفصل جدیدی از رقابت‌های نظامی و امنیتی و دفاعی را در درون اتحادیه اروپا و ناتو رقم بزند. عدم توازن اقتصادی کشورهای عضو اتحادیه در اختصاص بودجه‌های دفاعی- نظامی موجب اختلافات داخلی خواهد شد. کشورهای قدرتمند اقتصادی مانند آلمان و فرانسه توانایی بیشتری برای اختصاص بودجه نظامی دارند، در‌حالی که کشورهای کوچک دارای توانایی کمتری در این زمینه هستند و این مساله می‌تواند توازن قدرت را در این قاره بر هم بزند. به هر حال با عنایت به تاریخچه منازعات و جنگ‌ها و موقعیت جغرافیایی و عدم توازن بین کشورهای اروپایی، به‌نظر می‌رسد کشورهای ضعیف اروپایی شدیدا وابسته به حمایت ناتو هستند؛ به همین دلیل این کشورها پیشنهاد فرانسه و آلمان را مبنی بر استقلال دفاعی به‌شدت رد کردند.
دکتر علی قادری - کارشناس سیاسی و بین‌الملل