1. چشمه آب گرم ایوب پیغمبر
روستای ایوب پیغمبر با زیباییهای طبیعی خاص خود بهعنوان یکی از مقاصد و جاذبه های گردشگری استان خراسان شمالی به شمار میرود. بدون شک یکی از مهمترین جاذبههای طبیعی این روستا که موردتوجه گردشگران است و برای آنها جذابیت دارد، چشمه آب گرم است. چشمه آب گرم ایوب پیغمبر روی یک تپه با ارتفاع حدود ۳۰۰ متر از سطح دره گیفان قرار دارد. چشمه آب گرم اصلی روستا بهصورت یک استخر چندضلعی است. اطراف این استخر حصارکشیهایی دیده میشود که برای حفظ امنیت و جلوگیری از سقوط احتمالی افراد و حیوانات در آن ساخته شدهاند. نکته مهمی که وجود دارد این است که آب همه چشمههای این روستا از نوع گوگردی محسوب میشود و برای تسکین و درمان انواع مختلفی از بیماریها، خصوصا بیماریهای پوستی مفید و سودبخش است. به همین دلیل بسیاری از مردم استان خراسان شمالی و گردشگران دیگر استانها با هدف تسکین یا درمان درد و بیماریهای خود به چشمه آب گرم روستای ایوب پیغمبر مراجعه میکنند. علت نامگذاری این چشمه به نام ایوب پیغمبر این است که در نزدیکی این چشمه مقبرهای وجود دارد که منصوب به ایوب پیامبر (ص) است و به نظر میرسد که متعلق به دوران پیش از اسلام است؛ چراکه در سال ۱۳۳۴ هجری شمسی جهت قبر آن را بهسمت قبله تغییر دادند.
2. آبشار شار شار
آبشار اسطرخی که با نام آبشار شارشار نیز شناخته میشود، یکی از گنجینههای پنهان استان خراسان شمالی است که در ۲۸ کیلومتری جنوب شیروان و در دل روستای ییلاقی اسطرخی واقع شده است. این آبشار، بلندترین آبشار منطقه محسوب میشود و از میان درختان تنومند بید، گردو و سپیدار به پایین سرازیر میشود. برخورد آب با صخرهها، منظرهای تماشایی از قطرات سفید و ابری پدید میآورد که برای بازدیدکنندگان بسیار جذاب خواهد بود. در بالای آبشار، بقایای آسیاب آبی قدیمی وجود دارد که ظاهراً مربوط به زمانهای دور است. این روستا در درهای نسبتاً عمیق قرار دارد. رودخانهای پرآب نیز از میان دره و روستا میگذرد. در مجموع، آبوهوای خنک و دلپذیر این منطقه در کنار طبیعت بکر و سرسبز آن، اسطرخی را به یکی از زیباترین جاهای دیدنی خراسان شمالی تبدیل کرده است.
3. چهارطاقی تیموری
یکی از برجستهترین جاهای دیدنی خراسان شمالی، بنایی هشتضلعی بهنام «چهارطاقی تیموری» است. این بنا که شباهت بسیاری به یک مقبره دارد، در نزدیکی روستای زیارت و در شش کیلومتری شهر شیروان قرار دارد. برخی بر این باورند که این آرامگاه متعلق به «امیر تیمور»، فاتح مشهور بوده است. این گمانه از سنگنوشتهای روی قبر داخل بنا نشات گرفته است که تاریخ آن به سال ۷۵۸ هجری قمری، یعنی دوره حکومت تیمور بازمیگردد. با اینحال، سنگ قبر ساده و سیاهرنگ آرامگاه، فاقد نوشتههای واضح است و تنها با دشواری میتوان نام «عید خواجه» را روی آن تشخیص داد. با مراجعه به منابع تاریخی دوره تیموری، مشخص میشود که عید خواجه از بزرگان و سرداران نامدار آن دوران بوده است. چهارطاقی تیموری، با قدمت چندصدساله، یادگاری ارزشمند از دوران تیموریان به شمار میرود و میتواند مقصدی جذاب برای علاقهمندان به تاریخ و معماری باشد.
4. حسینیه جاجرمی
حسینیه جاجرمی یادگاری از دوران قاجار، یکی دیگر از جاهای دیدنی خراسان شمالی است که در بافت تاریخی شهر قرار گرفته است. این بنا که در مرکز شهر واقع شده، در میان مردم بجنورد، جایگاه ویژه و اهمیت تاریخی زیادی دارد. معماری منحصربهفرد و تماشایی حسینیه جاجرمی، آن را به یکی از مناطق دیدنی خراسان شمالی تبدیل کرده است. در گذشته، مردم بجنورد بهویژه اهالی محله جاجرمی، از این محل برای عزاداری در شبهای محرم استفاده میکردند. حسینیه جاجرمی بهدلیل قدمت و ارزش تاریخی و مذهبی، نیازمند مرمت و بازسازی است. این بنا در ابتدا محل سکونت مالک بوده و بعدها وقف حسینیه شده است.
5. ارگ تاریخی بلقیس
از جاذبههای دیگر استان خراسان شمالی میتوان به ارگ تاریخی بلقیس اشاره کرد که قدمت بنای آن به چهار هزار سال هم میرسد. زمان ساخت این ارگ به دوره حکومت اسلامی در ایران باز میگردد اما یافتهها و شواهد موجود در این بنا تاریخ آن را به دوره صفویه نیز ربط میدهد که یکی از زیباترین و بزرگترین بناهای گلی و خشتی کشور ایران نیز به شمار میرود. اجزای موجود در این منطقه شامل مقبره شیخ آذری، برج و بارو، منار تپه، آب انبار، کاروانسرا، کوره سفالگری، بازار، یخدانها و... میشود که میتوانید از آنها نیز دیدن کنید که در جنوب غرب شهر اسفراین و در فاصله سه کیلومتری از آن قرار دارد.
6. موزه و عمارت مفخم
یکی دیگر از بهترین و بزرگترین جاهای دیدنی خراسان شمالی موزه و عمارت مفخم است که از شاخصهای معماری دوره قاجار نیز به شمار میرود، این بنا در شهر بجنورد و در شمال شرق آن قرار دارد. این عمارت تاریخی در دوران حکومت قاجار به همراه بناهایی دیگر مانند کلاه فرنگی، آیینه خانه، حوضخانه در مجموعه دارالحکومه و در باغی بزرگ قرار داشته است. بنای این جاذبه زیبا به دستور یارمحمدخان شادلو و در سال ۱۳۰۰ ه.ق و در دوره حکومت ناصرالدین شاه ساخته شده است که محل سکونت خانواده سلطنتی و محلی برای میهمانان سیاسی و دولتی بوده است. طول این بنا در دو طبقه ۲۳ در ۵۰ متر است که شامل ۳۴ اتاق زیبا و سنتی است، همچنین دو تالار بزرگ را به خود اختصاص داده که با گچبری و کاشیکاری بسیار زیبا و دلنشین تزئین شده اند.
7. قلعه جلالالدین گرمه
از برجستهترین قلعههای قدیمی و نظامی این استان میتوان به قلعه تاریخی جلالالدین گرمه اشاره کرد، ساخت بنای آن به قرون ششم تا هفتم هجری مربوط میشود که در غرب شهرستان گرمه و در پنج کیلومتری آن بر روی تپهایی نسبتاً مرتفع و بلند واقع شده است، بافت بدنه آن از آجر، سنگ، ساروج و ملات است که شش برج مدور و پلانی شش گوش دارد. با توجه به مطالبی که درباره این قلعه گفته شده، به یقین نمیتوان گفت چرا اسم این قلعه جلالالدین و مربوط به کدام شخصیت تاریخی است. برخی افراد معتقد هستند این بنا متعلق به دوره خوارزمشاهیان است و برخی دیگر معتقدند قلعه مربوط به اسماعیلیان است. به دلیل اینکه این بنای تاریخی بین شهرستان گرمه و جاجرم است بر سر مالکیت آن همواره اختلاف وجود دارد!
8. معبد اسپاخو
این معبد تاریخی به نامهای دیگری از جمله آتشکده یا کلیسای اسپاخو نیز شناخته شده که از بناهای کهن این سرزمین به شمار میرود، طبق اطلاعات موجود ساخت این بنا متعلق به دوره حکومت ساسانیان در ایران است. این معبد در جنگلی به نام سوزی برگ ارس بر رویی تپهای ساخته شده است که در جنوب روستای اسپاخوقرار دارد. معماری به کار رفته در ساخت بنای این معبد از معماری گنبد و ایوان و سبک بناهای اسلامی و تاریخی برگرفته شده است. طبق برخی منابع دیگر از معماری پای فیل که به پافیلی مشهور است نیز در ساخت این بنا استفاده شده که یکی از بهترین و پرکاربردترین معماریهای آن زمان بوده است. نکته جالب اینجاست که طبق شواهد گفته شده در زمانهای گذشته این منطقه مکانی برای پرورش اسب بوده و نام اسپاخو هم از همین روند گرفته شده که به اسبهای آن منطقه اسپ و هسپ گفته میشده است.
9. محوطه تاریخی چلو
در میان دشتهای خراسان شمالی و در شهرستان جاجرم، گنجینهای از دوران کهن به چشم میخورد. محوطه باستانی چلو، نام این گنجینه است که قدمت آن به عصر مس و مفرغ میرسد. این محوطه تاریخی که در سه کیلومتری شرق شهر «سنخواست» واقع شده است، یادگاری از دوران شکوه و عظمت تمدنهای پیشین ایران محسوب میشود. کاوشگران در این محوطه، آثار ارزشمندی از جمله بقایای استقرارگاههای مسکونی، گورستانها، ابزارآلات و سفالینهها کشف کردهاند که هر کدام دریچهای بهسوی زندگی مردمان آن دوران باز میکنند. محوطه چلو در سال ۱۳۸۶ با شماره ثبت ۲۱۲۹۲ بهعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده و امروزه بهعنوان یکی از جاهای دیدنی خراسان شمالی و جاجرم شناخته میشود.
10.کاروانسرای سبزه میدان
کاروانسرای سبزهمیدان، یکی از یادگارهای معماری دوران قاجار در شهر بجنورد است. هنگامی که وارد این کاروانسرا میشوید، انگار که در گذرگاه تاریخ قدم برمیدارید و عظمت و شکوه معماری ایرانی را از نزدیک لمس میکنید. حیاط مرکزی کاروانسرا با ۳۴ حجره در اطرافش، تصویری از رونق و پویایی گذشته را به نمایش میگذارد. حمام سنتی سبزهمیدان نیز در کنار این کاروانسرا، حکایتی از آدابورسوم گذشتگان را بازگو میکند. کاروانسرای سبزهمیدان در میدان شهدای بجنورد واقع شده است. اگرچه این کاروانسرا در حال حاضر در اختیار کسبه محل است، اما با کسب اجازه از آنها، میتوانید از این بنای تاریخی دیدن کنید و برای لحظاتی، غرق در تاریخ و فرهنگ ایران شوید.