به گزارش اقتصادنیوز، برای میلیون‌ها سال، کوسه‌ها در صدر زنجیره غذایی قرار داشتند. آنها با پخش مواد مغذی و جذب کربن، اکوسیستم‌های دریایی را در تعادل نگه می‌دارند. اما امروزه، کوسه‌ها و اکوسیستم‌ها در معرض خطر جدی قرار دارند.
طبق گزارش سازمان ملل، سالانه نزدیک به 100 میلیون کوسه کشته می‌شوند و تقریباً یک‌سوم گونه‌های کوسه در معرض خطر انقراض یا نزدیک به آن هستند. کاهش جمعیت کوسه می‌تواند پیامدهای نامطلوب در اکوسیستم‌های دریایی، مانند فروپاشی جمعیت ماهی‌های مهم تجاری، مخاطرات زیست‌محیطی و همچنین کمک به تغییرات آب‌وهوایی جهانی را در پی داشته باشد.
باله‌های کوسه هدف ماهیگیران هستند، زیرا به قیمت بالایی به فروش می‌رسند و به عنوان نمادی از منزلت در فرهنگ‌های شرقی عمل می‌کنند. از آنها یک غذای محبوب به نام سوپ باله کوسه درست می‌شود، که پیشینه‌ای طولانی در مورد علاقه امپراتوران شرقی به این سوپ وجود دارد، زیرا آنها فکر می‌کردند فواید دارویی دارد و نشان‌دهنده پیروزی در برابر کوسه‌های قدرتمند است. این باور بی‌اساس اما کمرنگ نشده است.
بسیاری از ماهیگیران باله‌گیری کوسه را تمرین می‌کنند، یک عمل وحشیانه برای گرفتن یک کوسه، کشیدن آن بر روی قایق، بریدن باله‌هایش و پرتاب کوسه‌های زنده از عرشه به دریا. پس از این اقدام، کوسه‌ها که قادر به شنا کردن نیستند و خونریزی زیادی دارند، خفه می‌شوند یا در اثر از دست دادن خون می‌میرند.
اما این فقط کوسه‌ها نیستند که با سرنوشتی وحشیانه روبه‌رو می‌شوند.
در محافل شکار غیرقانونی، گفته می‌شود که ارزش یک کیلو شاخ کرگدن از وزن آن به طلا بیشتر است که این حیوانات را به هدف اصلی شکارچیان تبدیل می‌کند. شاخ کرگدن در طب سنتی شرقی به کار گرفته می‌شد، اما به طور فزاینده‌ای استفاده از آن نمادی برای نمایش موفقیت و ثروت بود. در حال حاضر باندهای جنایتکار بین‌المللی تجهیزات پیشرفته‌ای برای ردیابی و کشتن کرگدن‌ها به شکارچیان می‌دهند.
هسته اصلی قاچاق غیرقانونی حیات وحش، تقاضای روبه‌رشد و سریع برای انواع محصولات در سراسر جهان است: گوشت شکار؛ مواد لازم برای طب سنتی شرقی؛ حیوانات خانگی عجیب و غریب؛ جواهرات، زیورآلات و لوازم جانبی مانند ست‌های شطرنج؛ خز برای مصارف مختلف از کت گرفته تا لباس‌های سنتی؛ و یادگاری و غنیمت!
مقررات تجارت حیات وحش از سوی «کنوانسیون تجارت بین‌المللی گونه‌های جانوری و گیاهان وحشی در خطر انقراض» (CITES) تنظیم می‌شود که در حال حاضر دارای 184 عضو از 183 کشور و از جمله اتحادیه اروپاست.
قانون لِیسی (Lacey) نیز از حیات وحش، ماهی‌ها و گیاهانی که به طور غیرقانونی گرفته، تصرف، حمل‌ونقل یا فروخته می‌شوند، محافظت می‌کند. این قانون در ابتدا در سال 1900 تصویب شد و فقط در مورد طیف محدودی از گیاهان بومی ایالات‌متحده اعمال می‌شد و تجارت گیاهانی را که با نقض قوانین خارجی برداشت شده بودند، ممنوع نکرد. با این حال، در سال 2008، قانون لیسی اصلاح شد تا تجارت گیاهان و محصولات گیاهی مانند چوب و کاغذ را که برخلاف قوانین بین‌المللی برداشت می‌شوند، ممنوع کند. این قانون مهم، اولین ممنوعیت تجارت محصولات چوبی غیرقانونی در جهان را تشکیل می‌دهد.
تخمین‌های مختلفی از ارزش قاچاق غیرقانونی حیات وحش در سراسر جهان وجود دارد. طبق گزارش انجمن حفاظت از حیات وحش، تجارت گزارش‌نشده و غیرقانونی شیلات به تنهایی بین 2/4 تا 5/9 میلیارد دلار در سال تخمین زده می‌شود. همچنین برآورد می‌شود که قاچاق غیرقانونی حیات وحش بین 8/7 تا 10 میلیارد دلار در سال باشد و تجارت غیرقانونی چوب حدود هفت میلیارد دلار در سال تخمین زده شده است.
با ترکیب این اعداد، تمام قاچاق غیرقانونی حیات وحش، از جمله ماهیگیری و الوار، چهارمین تجارت غیرقانونی بزرگ جهانی پس از مواد مخدر، قاچاق انسان و محصولات تقلبی را تشکیل می‌دهد و این وضعیت همچنان به رشد خود ادامه می‌دهد زیرا شبکه‌های جنایی بین‌المللی درگیر در مواد مخدر و قاچاق انسان، برای تکمیل درآمد خود بیشتر درگیر می‌شوند.
گردش مالی این پدیده هولناک
به گزارش تجارت فردا، قاچاق حیات وحش، جابه‌جایی غیرقانونی حیات وحش و قطعات یا محصولات حیات وحش از مرزهاست. قاچاق حیات وحش که تخمین زده می‌شود ارزشی بین 7 تا 23 میلیارد دلار در سال داشته باشد، به یکی از برجسته‌ترین شکل‌های جنایت بین‌المللی در سطح جهانی تبدیل شده است که قابل مقایسه و گاهی مرتبط با قاچاق کالاهای غیرقانونی دیگر، مانند مواد مخدر و سلاح است. قاچاق حیات وحش چهارمین جنایت بزرگ سازمان‌یافته در جهان پس از قاچاق مواد مخدر، جعل (محصولات تقلبی) و قاچاق انسان است.
با افزایش جمعیت انسانی، تقاضا برای حیات وحش نیز افزایش یافته است. مردم در بسیاری از کشورها به سبک زندگی که تقاضا برای حیات وحش را افزایش می‌دهد، عادت دارند. آنها انتظار دسترسی به انواع غذاهای دریایی، کالاهای چرمی، الوار، مواد دارویی و منسوجات را دارند. از سوی دیگر، فقر شدید به این معنی است که برخی از مردم حیات وحش را به چشم مبادله‌ای ارزشمند برای تجارت می‌بینند.
بیش از هفت هزار گونه تحت تاثیر تجارت غیرقانونی حیات وحش قرار گرفته‌اند که اغلب اثرات مخربی بر جمعیت حیات وحش و اقتصادهای محلی دارد. عاج فیل، شاخ کرگدن، پرندگان، خزندگان، پانگولین‌ها، پستانداران و محصولات دریایی 81 درصد از کل حیات وحش قاچاق‌شده را تشکیل می‌دهند.
- 90 درصد از فیل‌های آفریقایی در 100 سال گذشته کشته شده‌اند.
- هر هفت ساعت یک کرگدن در آفریقا برای شاخش شکار می‌شود.
- سالانه 100 میلیون کوسه کشته می‌شوند.
- بیش از 100 ببر در سال وارد زنجیره تجارت غیرقانونی در آسیا می‌شوند.
- تخمین زده می‌شود که سالانه 24 میلیون اسب دریایی از طبیعت گرفته می‌شود.
- پانگولین‌ها بیش از تمام پستانداران وحشی قاچاق می‌شوند. یک میلیون پانگولین (مورچه‌خوار فلس‌دار) فقط در 15 سال گذشته از طبیعت شکار و قاچاق شده‌اند.
- سالانه بیش از سه هزار میمون بزرگ اسیر یا کشته می‌شوند.
- از لاک‌پشت ماداگاسکار که کمیاب‌ترین لاک‌پشت جهان در نظر گرفته می‌شود، تنها حدود 200تا در طبیعت باقی مانده است.
- از 2/1 میلیون فیل آفریقایی که در سال 1980 زندگی می‌کردند، کمتر از 420 هزار فیل باقی مانده که بیشتر به دلیل شکار غیرقانونی از بین رفته‌اند.
- ببرها از 95 درصد محدوده اصلی خود در آفریقا ناپدید شده‌اند و تنها حدود چهار تا پنج هزار ببر هنوز در طبیعت وجود دارد.
- گونه‌های کاکتوس‌ها و ارکیده‌ها به دلیل بهره‌برداری بیش از حد با خطر انقراض روبه‌رو هستند.
تجارت حیات وحش اکوسیستم محلی را تهدید می‌کند و همه گونه‌ها را در زمانی که با تهدیداتی مانند صید بی‌رویه، آلودگی، لایروبی، جنگل‌زدایی و سایر اشکال تخریب زیستگاه مواجه هستند، تحت فشار بیشتری قرار می‌دهد. همچنین باعث عدم تعادل در اقتصادهای محلی می‌شود که بر جوامع محلی تاثیر می‌گذارد.
معیشت انسان‌ها در مناطق روستایی در سراسر جنگل‌های استوایی، به شکار حیات وحش برای غذا و درآمد وابسته است. در سراسر این مناطق، بسیاری از مردمانی که فرهنگ آنها در حال گذار از یک اقتصاد معیشتی به یک اقتصاد بازار است، به شکار به عنوان یک راه بازگشت در مواقع سختی وابسته هستند. از دست دادن حیات وحش در امتداد جاده‌های تازه کشیده‌شده به بازارهای دور، به معنای از بین رفتن یک منبع حیاتی است. مردم جنگل‌های دورافتاده که گزینه‌های کمی دارند یا هیچ جایگزینی ندارند، حتی بیشتر به سمت فقر سوق داده می‌شوند.
آمریکای لاتین به دلیل تنوع زیستی خود در برابر قاچاق حیات وحش آسیب‌پذیر است. اکوادور حدود 1600 گونه پرنده دارد. اگرچه داده‌های دقیق در مورد تجارت غیرقانونی حیوانات و گیاهان به سختی به دست می‌آید، اما موسسه محیط زیست و منابع طبیعی برزیل تخمین می‌زند که سالانه حداقل 12 میلیون حیوان وحشی در آنجا شکار می‌شوند.
در کنگو، پس از راه گشودن یک شرکت چوب‌بری به جنگل، حیات وحش آنجا در یک دوره سه‌هفته‌ای بیش از 25 درصد کاهش یافت. در مناطق جنگلی مالزی که حداقل یک سال از طریق جاده چوب‌بری قابل دسترسی بود، هیچ پستاندار بزرگی باقی نمانده بود.
به محض اینکه جاده‌ای کشیده می‌شود، شکارچیان و سلاح‌های بیرونی نیز از در دیگر وارد می‌شوند و حیات وحش با قیمت پایین و به سرعت به شهرهای دور سرازیر می‌شود، در آنجا نیز مستقیماً فروخته شده یا از طریق کشتی‌ها و هواپیماها به بازارهای جهانی منتقل می‌شوند.
نقش صنعت حمل‌ونقل
حمل‌ونقل ستون فقرات تجارت جهانی است و قاچاقچیانِ حیوانات وحشی و محصولات حیات وحش، برای قاچاق کالاهای غیرقانونی به شدت به کارایی سفرهای هوایی و حامل‌های بار متکی هستند. شرکت‌های بخش حمل‌ونقل و لجستیک می‌توانند نقش مهمی در شناسایی و تقویت نقاط خطر کلیدی در زنجیره تامین ایفا کنند.
قاچاق حیات وحش یک فعالیت حمل‌ونقل فشرده است. قاچاقچیان حیات وحش غیرقانونی را در پروازهای مسافربری قاچاق می‌کنند یا آنها را در محموله‌های بارگیری‌شده در هواپیماها و کشتی‌ها پنهان می‌کنند و محصولات غیرقانونی حیات وحش را به سراسر جهان می‌فرستند. هر تلاش موفق برای قاچاق، بخش حمل‌ونقل را در معرض الف) خطر اعتبار ناشی از گزارش‌های منفی در مطبوعات، ب) خطر حقوقی بدهی‌ها ناشی از عدم رسیدگی لازم، ج) ریسک تجاری و عملیاتی زمانی که مسائل حقوقی و ایمنی به زیان مالی بینجامد و د) خطرات بهداشتی و ایمنی قرار می‌دهد، زیرا حیات وحش قاچاق‌شده می‌تواند ناقل بیماری بوده یا سمی و خطرناک باشد.
فقدان عواقب تجارت غیرقانونی، دلیل اصلی ادامه فعالیت شبکه‌های تجارت حیات وحش است. فساد، قوانین ضعیف و سیستم‌های قضایی و احکام جزئی، قاچاق حیات وحش را به یک تجارت کم‌خطر برای دست‌اندرکارانش تبدیل می‌کند. کارگران سطح پایین -مانند افراد محلی فقیر که تلاش می‌کنند پول به دست بیاورند- اغلب کسانی هستند که دستگیر و مجازات می‌شوند و افراد بالاتر در شبکه را برای ادامه قاچاق آزاد می‌گذارند. اجرای ناکافی قانون همچنین اجازه می‌دهد تا این عمل ادامه یابد. در بسیاری از موارد، ترکیبی از این عوامل است که به این محصولات اجازه می‌دهد به بازار بیایند.
به عنوان مثال، عاج فیل آفریقایی را در نظر بگیرید. عدم اجرای قوانین، فساد در میان مجریان موجود، خطر ناشی از شکارچیان مسلح و شبکه بسیار خوب سازماندهی‌شده و تامین مالی‌شده قاچاقچیان، همگی اجازه می‌دهند که قاچاق ادامه یابد. همچنین جریمه‌های بازدارنده برای معامله‌گران وجود ندارد. کمتر از یک درصد از کانتینرهای حمل‌ونقل تخلیه‌شده در بندر هنگ کنگ در واقع از نظر عاج قاچاق بازرسی می‌شوند. همه اینها به انگیزه بالا برای قاچاق منتهی می‌شود.
تجارت غیرقانونی حیات وحش، به دلیل حاشیه سود بالا و در بسیاری موارد، قیمت‌های بالایی است که برای گونه‌های کمیاب پرداخت می‌شود. حیوانات وحشی آسیب‌پذیر زمانی که طبیعت نمی‌تواند ذخایر خود را دوباره پر کند تا با میزان مصرف انسان همگام شود، بیشتر به سمت لبه انقراض پیش می‌روند.
اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت (IUCN) دریافت که 958 گونه مستقیماً به دلیل تجارت بین‌المللی در معرض خطر انقراض قرار دارند. قاچاق حیات وحش نه‌تنها بر جمعیت گیاهی و جانوری تاثیر می‌گذارد، بلکه بر انسان‌هایی که برای تامین منابع حیاتی و اکوسیستم‌های کاربردی برای صنایع اصلی‌شان به حیات وحش متکی هستند نیز اثرگذار است.
سودآور مثل مواد مخدر
قاچاق حیات وحش یک اپیدمی جهانی است که جوامع و جمعیت حیات وحش را در هر منطقه‌ای از جهان تحت تاثیر قرار می‌دهد. تجارت غیرقانونی حیات وحش که اغلب از طریق شبکه‌های جنایی سازمان‌یافته بین‌المللی اداره می‌شود، با سایر فعالیت‌های غیرقانونی مانند قاچاق انسان و مواد مخدر مرتبط بوده و سود حاصل از آن برای تمام انواع فعالیت‌های مجرمانه استفاده می‌شود. تجارت غیرقانونی بی‌وقفه حیات وحش، برخی از نمادین‌ترین گونه‌های جهان را در طول دهه‌ها از بین برده است.
با این حال، قاچاق حیات وحش تنها یک موضوع حفاظتی، موضوع حیات وحش یا موضوع بهداشتی نیست: بلکه یک موضوع تجاری و حکومتی است. در آفریقا، بحران کنونی شکار غیرقانونی فیل، سالانه حدود 25 میلیون دلار برای کشورهای آفریقایی ضرر از دست دادن درآمد گردشگری را به همراه دارد. بین جولای 2017 تا 2018، بیش از 100 محیط‌بان حیات وحش در حین کار در آسیا و آفریقای مرکزی جان خود را از دست دادند که نزدیک به نیمی از آنها به دست شکارچیان کشته شدند. قاچاق گسترده حیات وحش همچنین نشان‌دهنده وجود جرائم سازمان‌یافته و اغلب فساد است. زنجیره‌های تامین مستعد قاچاق حیات وحش می‌توانند به راحتی به وسیله سایر اشکال قاچاق از جمله قاچاق انسان و مواد مخدر مورد بهره‌برداری قرار گیرند.
مکان‌های خاصی در جهان وجود دارد که تجارت حیات وحش در آنها به ویژه تهدید‌کننده است. به این مناطق «نقاط تجارت حیات وحش» می‌گویند. آنها شامل مرزهای بین‌المللی چین، مراکز تجاری در شرق/جنوب آفریقا و آسیای جنوب شرقی، مرزهای شرقی اتحادیه اروپا، برخی بازارها در مکزیک، بخش‌هایی از دریای کارائیب، بخش‌هایی از اندونزی و گینه نو و جزایر سلیمان هستند. در حالی که در حال حاضر این نقاط حساس ممکن است مناطق مشکل‌ساز باشند، اما اگر اقدامات و بودجه‌ها به خوبی متمرکز شوند، فرصت‌هایی را برای موفقیت بزرگ حفاظتی نیز ارائه می‌دهند. تجارت حیات وحش به تنهایی یک تهدید بزرگ برای برخی گونه‌هاست، اما اثر مخرب آن اغلب با از دست دادن زیستگاه و فشارهای دیگر بیشتر می‌شود:
تغییر معیشت: بسیاری از جوامع، اغلب فقیرترین‌ها، در کشورهای در حال توسعه، حیات وحش محلی را منبع مهمی می‌دانند. برخی از خانوارهای روستایی برای تامین پروتئین به حیوانات وحشی، برای سوخت به درختان و برای درمان طبیعی به حیوانات و گیاهان وحشی وابسته هستند. برای مثال، جنگل‌زدایی و قطع غیرقانونی درختان در کنیا، توانایی این کشور را برای کشت چای تهدید کرده است: صنعتی حیاتی که میلیون‌ها دلار برای کشور آورده دارد.
گونه‌های مهاجم: قاچاق همچنین گونه‌های غیربومی را به اکوسیستم‌هایی معرفی می‌کند که می‌توانند مهاجم شوند و زنجیره‌های غذایی را تا حد زیادی تغییر دهند. این گونه‌های مهاجم، گونه‌های بومی را شکار کرده یا با آنها رقابت می‌کنند و تهدیدی بزرگ برای تعادل طبیعت هستند. مارهای پیتون برمه‌ای نمونه بارز این پدیده هستند: یک حیوان خانگی عجیب و غریب محبوب در دهه 1980. بسیاری از صاحبان این مارها را زمانی که خیلی بزرگ شده یا نگهداری از آنها دشوار می‌شد، در Everglades فلوریدا رها کردند. اکنون، پیتون‌ها گونه‌های بومی و در حال انقراض را در اِوِرگلِیدز شکار می‌کنند و این اکوسیستم حساس را به طور جدی تغییر می‌دهند.
کشتار اتفاقی گونه‌های غیرهدف: در حین اینکه گونه‌های گیاهی و جانوری به طور غیرقانونی برداشت می‌شوند، گونه‌های غیرهدف نیز اغلب در این فرآیند کشته می‌شوند. هنگامی که وسایل ماهیگیری برای صید نوع خاصی از ماهی در اقیانوس رها می‌شود، سایر موجودات دریایی در این وسایل گیر می‌افتند و شکارچیان آنها را دور می‌اندازند. همانند گونه‌های دریایی که از طریق صید تصادفی کشته می‌شوند، کشتار اتفاقی حیوانات در خشکی نیز اتفاق می‌افتد. به عنوان مثال، تله‌های ناشیانه‌ای که برای آهوی ختن یا دوکورها (غزال کوچک آفریقایی) کار گذاشته می‌شود، علاوه بر موارد مورد نظر، باعث آسیب و مرگ حیوانات مختلف دیگر می‌شود. تخمین زده می‌شود که بیش از 25 درصد از حیواناتی که در سراسر جهان صید می‌شوند، اتفاقی/ناخواسته هستند و در نهایت دور انداخته می‌شوند.
گسترش بیماری: بر اساس گزارش سازمان بهداشت جهانی، از تمام بیماری‌های عفونی جدیدی که در 30 سال گذشته انسان را تحت تاثیر قرار داده، 75 درصد از حیوانات منشأ می‌گیرد. گونه‌ها در مسیرهای تجارت غیرقانونی حیات‌وحش، چند دست می‌گذرند و عوامل بیماری‌زا می‌توانند بین حیوانات و انسان‌هایی که معمولاً در تماس با آنها نیستند پخش شوند. در صورت قاچاق حیوانات بدون بازرسی مناسب، خطر شیوع بیماری حتی بیشتر است. برای مثال، شیوع ویروس کرونا SARS در اوایل دهه 2000، به سبب خفاش‌ها و گوشت‌خواران کوچک در گوانگدونگ بود. همه‌گیری کووید 19 نیز به ما نشان داد که بیماری‌های مشترک میان انسان و دام چقدر می‌توانند ویرانگر باشند.
از دست دادن تنوع زیستی: تجارت حیات وحش (غیرقانونی و قانونی) سبب بهره‌برداری بیش از حد از حیات وحش و افزایش خطر انقراض گونه‌ها می‌شود. برای نشان دادن وضعیت فعلی انقراض گونه‌ها باید گفت، جمعیت گونه‌های روی زمین بین سال‌های 1970 تا 2016 به طور متوسط 68 درصد کاهش یافته است؛ به گفته دانشمندان، این میزان از بین رفتن، بدون دخالت انسان هزاران سال طول می‌کشید. تجارت حیات وحش دومین تهدید مستقیم برای بقای گونه‌ها پس از تخریب زیستگاه است. یک مطالعه اخیر نشان داد که 958 گونه فهرست‌شده به عنوان «در معرض خطر» در معرض خطر انقراض قرار دارند زیرا در مرزهای بین‌المللی تجارت می‌شوند.
رکورد دست کیست؟
پانگولین‌ها که گاهی مورچه‌خواران فلس‌دار نامیده می‌شوند، تنها پستاندارانی هستند که بدنشان با فلس‌های سخت پوشیده شده است. پانگولین‌ها در جنوب، جنوب شرقی و شرق آسیا و جنوب صحرای آفریقا یافت می‌شوند. هشت گونه زنده وجود دارد و هر هشت گونه پانگولین در خطر انقراض هستند. بیش از یک میلیون پانگولین در دهه گذشته قاچاق شده‌اند. صدها سال است که انسان‌ها از پانگولین‌ها بهره‌برداری می‌کنند. در چین، نسخه‌های طب سنتی برای فلس‌های پانگولین حداقل به سال 480 بعد از میلاد برمی‌گردد.
امروزه از پانگولین‌ها به عنوان بیشترین گونه‌ای که در جهان قاچاق می‌شود نام برده می‌شود و به دلیل کاهش جمعیت پانگولین در آسیا، طرف عرضه آن به آفریقا منتقل می‌شود.
فلس پانگولین در داروهای سنتی آسیای شرقی به عنوان درمان ادعایی برای انواع مشکلات سلامتی از جمله بیماری‌های پوستی و سرطان استفاده می‌شود. فلس‌ها در واقع شبیه ناخن‌های انسان هستند و از کراتین تشکیل شده‌اند و استفاده از آنها به عنوان دارو هیچ مبنای علمی ندارد. گوشت پانگولین به عنوان یک غذای لوکس در رستوران‌های سطح بالا در چین و ویتنام سرو می‌شود. پانگولین‌ها در آفریقا نیز به عنوان گوشت شکار مصرف می‌شوند، اما به دنبال کاهش پانگولین‌های آسیایی، گونه‌های آفریقایی به طور فزاینده‌ای به آسیا قاچاق می‌شوند. بین سال‌های 2015 تا 2018، فلس‌های 200 هزار پانگولین آفریقایی یا در آفریقا برای صادرات یا در ترانزیت به بازارهای آسیایی کشف و ضبط شد.
روز جهانی پانگولین هر سال در سومین شنبه ماه فوریه به منظور افزایش آگاهی از وضعیت اسفناک پانگولین‌ها و حمایت از حفاظت از آنها گرامی داشته می‌شود. این موجودات بی‌گناه اما، تنها نیستند.
بسیاری از گونه‌های آفریقایی هم در داخل کشور مبدأ و هم در سطح بین‌المللی تجارت می‌شوند. از جمله این جانوران کاریزماتیک که گونه‌های رایج تجارت بومی قاره آفریقا هستند، می‌توان به فیل‌های آفریقایی، پانگولین، کرگدن، پلنگ و شیر اشاره کرد.
گزارش جهانی جنایات حیات وحش 2024 (نمودار 1) نشان می‌دهد چگونه 73 درصد از پستانداران قاچاق‌شده که بین سال‌های 2015 تا 2021 کشف و ضبط شده‌اند، در معرض تهدید قرار گرفته‌اند؛ در حالی که همین امر برای 62 درصد از دوزیستان و 59 درصد از خزندگان نیز صادق است.
هاب تجارت گونه‌های حفاظت‌شده
اتحادیه اروپا (EU) همچنان بازار مهمی برای قاچاق حیات وحش است، زیرا نهادهای تجاری و افراد، به قاچاق گونه‌های وحشی و محصولات آنها به داخلِ، از طریقِ و از کشورهای عضو اتحادیه اروپا ادامه می‌دهند.
گزارش جدید TRAFFIC که از سوی کمیسیون اروپا تهیه شده است، بیش از 3600 مصادره حیات وحش اتحادیه اروپا را در سال 2022، تجزیه و تحلیل می‌کند.
مجموعه حیرت‌انگیزی از حیوانات و گیاهان زنده، الوار، اعضای بدن و مشتقات، محصولات دارویی، قطعات زینتی و سایر محصولات از طریق گمرکات و سازمان‌های اجرایی در سراسر منطقه رهگیری شدند که 70 درصد آنها به وسیله آلمان، هلند، فرانسه، اسپانیا و ایتالیا ساخته شده بود.
در حالی که تعداد کمی از اقلام غیرقانونی عاج فیل و شاخ کرگدن به مقصد اتحادیه اروپا فرستاده شد، ماده خام گونه‌های وحشی کشف‌شده -بر اساس تعداد سوابق کشف و ضبط- داروهای غیرقانونی مشتق‌شده از گیاه بود و چوب و محصولات چوبی بیشترین کالای ضبط‌شده از نظر وزنی را داشتند.
83 درصد از محصولات دارویی غیرقانونی از گیاهان، از جمله کاکتوس، ریشه کاستوس، گیلاس آفریقایی، ارکیده، آگاروود، جینسینگ آمریکایی و آلوئه (گیاه صبر) تهیه شده است که بخش عمده آنها از تایلند، ایالات‌متحده آمریکا و ویتنام صادر شده است.
با توجه به اینکه فرآورده‌های دارویی معمولاً به صورت قرص حمل و بسته‌بندی می‌شوند، شناسایی آنها ممکن است دشوار باشد و اغلب فقط در بازرسی‌های معمولی به دلیل اسناد نادرست به عنوان مشکوک علامت‌گذاری می‌شوند. تنها 25 درصد از داروهای ضبط‌شده در واقع به این صورت توصیف شده‌اند و بقیه آنها با استفاده از اصطلاحات غیرمستقیم مانند «عصاره»، «پودر» یا «مشتقات» اعلام شده‌اند.
برداشت ناپایدار و/یا غیرقانونی گونه‌های گیاهان زینتی، دارویی و معطر معمولاً از کانون‌های جهانی تنوع زیستی رخ می‌دهد. این موضوع، چالشی جهانی را نشان می‌دهد که تجارت بین‌المللی گیاهان، اکوسیستم‌ها و جوامع محلی را که به آنها متکی هستند تهدید می‌کند.
اتحادیه اروپا در حال مبارزه با تهدیدهای ناشی از قاچاق حیات وحش از طریق برنامه اقدام تجدیدنظرشده این اتحادیه علیه قاچاق حیات وحش و مقررات جدیدش در مورد محصولاتِ بی‌نیاز از جنگل‌زدایی است؛ با هدف اطمینان از اینکه بهره‌برداری از حیات وحش در اتحادیه اروپا به جنگل‌زدایی و تهدیدات زیست‌محیطی مرتبط دامن نمی‌زند. این گزارش نشان می‌دهد که این موضوع در دستور کار اتحادیه اروپا قرار دارد.
کشفیات (قاچاق) مواد دارای خاصیت درمانی، همچنین شامل محصولات مشتق‌شده از حیوانات بود؛ ماهیان خاویاری، مارهای سمی، آهوی ختن، اسب دریایی، زالو و خرس برخی از داروهای مبتنی بر حیوانات بودند که در سال 2022 کشف و ضبط شدند.
اجساد، قطعات و مشتقات پستانداران غیردارویی بیش از 260 ماده کشف‌شده را شامل شدند که افزایش اندکی نسبت به سال گذشته داشت. انواع کالاهای توقیف‌شده متعلق به این گروه، از اعضای بدن گرفته تا خز و پنجه، عمدتاً از گونه‌های پلنگ و سیاه‌گوش، بدن و جمجمه خرس، گوشت سیتاس‌ها (دلفین‌ها و نهنگ‌ها) و پستانداران، و غنائم و شاخ گاو بود.
به عنوان نمونه ای از توقیف، در لیسبون، مقامات پرتغالی یک محموله کانتینری قابل توجه از مونترال، کانادا را که گونه‌های مختلف محافظت‌شده از جمله غنائم خرس سیاه و گریزلی را قاچاق می‌کرد، توقیف کردند؛ در حالی که گمرک آلمان در فرودگاه فرانکفورت آم ماین، 41 پیتون توپی و دو پیتون لب‌سفید را که در 38 کیسه پارچه‌ای در چمدان شخصی کشف شده بودند، هنگام صادرات به کویت توقیف کرد.
یکی دیگر از کشورهای فعال در این زمینه، چین است. چین به طور گسترده به عنوان یکی از بزرگ‌ترین بازارهای جهانی برای محصولات حیات وحش قاچاق شناخته شده است. تقاضای چین تا حد زیادی ناشی از تمایل به بهره‌گیری از حیات وحش در طب سنتی چینی و به عنوان نماد منزلت و همچنین برای سرمایه‌گذاری است.
تقاضا برای طب سنتی چینی (TCM) یکی از عوامل مهم تجارت حیات وحش در سراسر جهان است، چه قانونی و چه غیرقانونی. TCM با بیش از پنج هزار سال قدمت، پایه و اساس رویکرد چینی به سلامت و شادابی را تشکیل می‌دهد. پزشکان TCM از محصولات حیات وحش، در میان روش‌های دیگر، برای رسیدگی به مشکلات سلامتی استفاده می‌کنند.
برخی TCM را به عنوان جایگزین ارزان‌تری برای طب غربی در هنگام رسیدگی به بیماری‌های خفیف، زمانی که پزشکی مدرن شکست می‌خورد، یا زمانی که می‌خواهند مکمل‌هایی را برای درمان‌های دیگر انتخاب کنند، انتخاب می‌کنند. همچنین به طور منظم برای جلوگیری از بیماری استفاده می‌شود. برای نشان دادن اندازه TCM در چین، در سال 2010، ارزش خروجی TCM 7/43 میلیارد دلار بود؛ انتظار می‌رود این رقم تا سال 2025 به 1/114 میلیارد دلار برسد.
نمونه‌هایی از محصولات حیات وحش مورد استفاده در TCM شامل اسکلت خفاش است که برای درمان سنگ کلیه استفاده می‌شود. استخوان ببر برای درمان روماتیسم؛ صفرای خرس برای درمان بیماری کبد و سنگ کیسه صفرا؛ پانگولین برای آسم و اختلالات پوستی؛ و شاخ کرگدن به عنوان تقویت‌کننده قلب و تب‌بر به کار می‌روند.
بر اساس ترکیبی از 17 مطالعه مختلف مصرف‌کننده در سال 2017، 70 درصد از شهروندان چینی مورد بررسی معتقد بودند که پانگولین ارزش دارویی دارد و 14 درصد اعتراف کردند که داروهای حاوی پانگولین مصرف می‌کنند. به طور مشابه، 48 درصد از مصرف‌کنندگان شاخ کرگدن از سوی باورهای دارویی هدایت می‌شدند. یک گروه حفاظت شناسایی کردند که صنعت طب سنتی چین بیش از سه‌چهارم تجارت محصولات حیات وحش در معرض خطر انقراض در هنگ کنگ را از سال 2014 تا 2019 به خود اختصاص داده است. مطالعه‌ای در سال 2008 همچنین نشان داد که 43 درصد از پاسخ‌دهندگان، برخی از محصولاتی را مصرف کرده‌اند که ادعا می‌شود حاوی قطعات ببر است، و 88 درصد
آنها می‌دانستند که خرید یا فروش محصولات ببر غیرقانونی است. اگرچه اکثر بررسی‌شدگان پذیرفتند که محافظت از ببرهای وحشی مهم است، اما این امر مانع از مصرف آنها نشد، تا حد زیادی به دلیل این باور که TCM نسبت به سایر انواع داروها موثرتر است.
∎