در شرایطی که مذاکرات بیش از هشت ساعته در دوحه این امیدواری را به وجود آورد که اسرائیل و حماس این بار قرار است درباره پیش‌نویس توافق آتش‌بس و آزادی گروگان‌ها به تفاهم برسند، سرانجام این معامله هنوز در هاله ابهام قرار دارد.
به گزارش خبرگزاری رویترز، مذاکره‌کنندگان روز چهارشنبه در تلاش بودند تا پس از مذاکرات طولانی‌مدت در قطر با هدف پایان دادن به درگیری که خسارات فراوانی به بار آورده و خاورمیانه را دچار تغییرات عمده کرده است، جزئیات نهایی یک آتش‌بس پیچیده و چندمرحلهای در غزه را نهایی کنند.
نمایندگان کشورهای میانجی، قطر، مصر و ایالات متحده در یک سو و همچنین اسرائیل و حماس در سوی دیگر روز سه‌شنبه گفتند که توافق آتش‌بس نزدیک‌تر از همیشه است. با این حال، یکی از مقام‌های ارشد حماس اواخر روز سه‌شنبه به رویترز گفت که این گروه فلسطینی هنوز پاسخ نهایی را نداده، زیرا همچنان منتظر است که اسرائیل طرح‌هایش را برای عقب کشیدن نیروهایش از غزه ارائه کند. در اسرائیل نیز طرح پیش‌نویس توافق آتش‌بس و آزادی گروگان‌ها باید برای تصویب نهایی به کابینه اسرائیل برده شود.
توافق بر سر این آتش‌بس چندمرحلهای می‌تواند درگیری‌هایی را که طی ۱۵ ماه بخش زیادی از نوار غزه را ویران کرده، ده‌ها هزار فلسطینی را کشته و بیشتر جمعیت این منطقه را بی‌خانمان کرده است، متوقف کند. همچنین می‌تواند تنش‌ها را در سراسر خاورمیانه کاهش دهد؛ جایی که این جنگ به درگیری در کرانه باختری، لبنان، سوریه، یمن و عراق دامن زده و نگرانی از آغاز جنگی تمام‌عیار بین اسرائیل و جمهوری اسلامی ایران را افزایش داده است.
بر اساس این طرح، اسرائیل حدود ۱۰۰ گروگان و اجساد باقی‌مانده اسرای حملات ۷ اکتبر ۲۰۲۳ حماس را که باعث شروع جنگ شد، پس خواهد گرفت و در ازای آن‌ها زندانیان فلسطینی را آزاد خواهد کرد.
اجرای پیش‌نویس اخیر بسیار پیچیده و حساس است، زیرا طبق شرایط آن، اولین گام یک آتش‌بس اولیه شش هفته‌ای خواهد بود و خروج تدریجی نیروهای اسرائیلی از مرکز غزه و بازگشت آوارگان فلسطینی به شمال غزه در آن گنجانده شده است.
این توافق حماس را ملزم می‌کند که ۳۳ گروگان اسرائیلی آزاد کند و علاوه بر این، اقدام‌های دیگری نیز انجام دهد. این پیش‌نویس تصریح می‌کند که مذاکرات درباره مرحله دوم توافق، باید از شانزدهمین روز مرحله اول آغاز شود. برای مرحله دوم، آزادی تمامی گروگان‌های باقی‌مانده، آتش‌بس دائمی و خروج کامل سربازان اسرائیلی از غزه پیش‌بینی شده است.
به نوشته اورشلیم پست، یکی از مشکلاتی که در ۲۴ ساعت گذشته همچنان حل‌نشده باقی مانده، موضوع «امتیاز‌های سرزمینی» و تعیین محل استقرار نیروهای نظامی اسرائیل در نوار غزه است که حماس ارائه خواهد داد.
حتی اگر طرف‌های متخاصم با این توافق موافقت کنند، برای آتش‌بس نهایی و آزادی همه گروگان‌ها هنوز به مذاکره بیشتر نیاز است.
حملات اسرائیل به نوار غزه
شین بت و ارتش اسرائیل روز چهارشنبه در بیانیه‌ای اعلام کردند که با وجود تلاش‌ها برای دستیابی به آتش‌بس، نیروهای اسرائیلی در ۲۴ ساعت گذشته به ۵۰ هدف در سراسر غزه حمله کردند.
سازمان ملل نیز اعلام کرد که در حال آماده شدن برای توزیع بیشتر کمک‌های بشردوستانه به غزه تحت یک آتش‌بس احتمالی است، اما هنوز در مورد دسترسی به مرزها و امنیت ابهام وجود دارد.
در چنین وضعیت مبهمی، خانواده گروگان‌ها در اسرائیل بین امید و ناامیدی گرفتارند. آن‌ها با حضور در تجمع‌های خیابانی از دولت نتانیاهو می‌خواهند تمام تلاشش را برای رسیدن به نتیجه به کار بگیرد و «آخرین فرصت» برای نجات جان عزیزانشان را از دست ندهد.
اختلاف نظر در کابینه اسرائیل
ایتامار بن گویر، وزیر راست‌گرای دولت اسرائیل، روز سه‌شنبه تهدید کرد که اگر بنیامین نتانیاهو با توافق آتش‌بس در غزه و آزادی گروگان‌ها موافقت کند، از دولت او کناره‌گیری خواهد کرد.
خروج بن گویر به فروپاشی دولت نتانیاهو منجر نخواهد شد، به همین دلیل او از بزالل اسموتریچ، وزیر دارایی، نیز خواست به او بپیوندد و در «تلاش نهایی» برای جلوگیری از توافق آتش‌بس شرکت کند. بن گویر این توافق را «تسلیم خطرناک به حماس» توصیف کرد.
اسموتریچ روز چهارشنبه تاکید کرد که جنگ در نوار غزه باید ادامه یابد، اما به‌صراحت نگفت که آیا از توافق اخیر برای آتش‌بس حمایت می‌کند یا با آن مخالفت خواهد کرد.
بنا بر گزارش‌ها، بنیامین نتانیاهو اسموتریچ را تحت فشار قرار گذاشته تا در برابر درخواست ایتامار بن گویر، وزیر راست‌گرا، مبنی بر خروج از دولت در صورت تایید توافق آتش‌بس، مقاومت کند.
اسموتریچ پس از چندین رایزنی در روز سه‌شنبه، از جمله ملاقات با نتانیاهو و همکارانش، بیانیه‌ای ویدیویی در شبکه‌های اجتماعی منتشر کرد و گفت: «ما در لحظه‌ای سرنوشت‌ساز برای امنیت، آینده و موجودیت اسرائیل قرار داریم.»
او اشاره‌‌ای نکرد که در مورد معامله گروگان‌ها چگونه عمل خواهد کرد و فقط گفت که تنها اولویتش «چگونگی دستیابی کامل به اهداف جنگ، پیروزی کامل در این نبرد، نابودی کامل نظامی و مدنی حماس و بازگرداندن گروگان‌ها به خانه است».
این وزیر اسرائیلی افزود: «تا زمانی که به این اهداف نرسیم، آرام نمی‌گیرم یا سکوت نمی‌کنم.»
او پیش از این با پیشنهادهای مشابه برای آتش‌بس در جنگ غزه مخالفت کرده بود، اما در نهایت از آتش‌بس یک هفته‌ای نوامبر ۲۰۲۳ که طی آن ۱۰۵ گروگان آزاد شدند، حمایت کرد.
حتی در صورت عقب‌نشینی اسموتریچ و بن گویر هم دولت نتانیاهو برای تایید توافق آتش‌بس اکثریت لازم را خواهد داشت، اما بنا به گزارش‌ها، نتانیاهو به دنبال گسترده‌ترین حمایت ممکن از این توافق است.