شفقنا – بارها در کودکی شنیده‌ایم که خاک‌بازی و گل‌بازی برای کودکان می‌تواند مفید باشد و در تقویت سیستم ایمنی بدن موثر است. اما آیا هیچ مدرکی برای تأیید این ادعا وجود دارد؟

به گزارش سرویس ترجمه شفقنا، پایگاه خبری لایو ساینس پاسخ این پرسش را به طور خلاصه داده است: بله.

چندین مطالعه نشان می‌دهند که قرار گرفتن در معرض خاک ممکن است خطر ابتلا به آلرژی و بیماری‌های خودایمنی در کودکان را کاهش دهد. به عبارت دیگر، ممکن است از شرایطی که در آن سیستم ایمنی بدن به طور غیرضروری به آلرژن‌ها یا بافت‌های بدن واکنش نشان می‌دهد، محافظت کند.

این گزارش افزود، هنگامی که سیستم ایمنی کودک در سال‌های اولیه زندگی رشد می‌کند، ارتش سلول‌های محافظ در بدن باید یاد بگیرند که چگونه بین سلول‌های بدن خود و عوامل خارجی که بی ضرر یا بیماری‌زا هستند، مانند باکتری‌ها و ویروس‌ها، تمایز قائل شوند. بدن باید یاد بگیرد که پاتوژن‌های بیماری‌زا را شناسایی کند تا به آنها حمله کند.

گراهام روک، استاد بازنشسته میکروب‌شناسی پزشکی در کالج دانشگاهی لندن می‌گوید: معلوم شده است که سیگنال‌های مولکولی که باعث گسترش این شاخه تنظیمی سیستم ایمنی می‌شوند، عمدتا از میکروب‌های به روده می‌آیند. این مجموعه از میکروب‌ها که «میکروبیوم روده» نامیده می‌شود، برای سلامتی ما ضروری است. به عنوان مثال، برخی از این میکروب‌ها به تولید ویتامین‌هایی که برای زندگی نیاز داریم، کمک می‌کنند و به ما در هضم غذا یاری می‌رسانند.

براساس این گزارش، سال اول زندگی برای رشد میکروبیوم بسیار مهم است. نوزادان در هنگام عبور از کانال زایمان و از طریق شیر مادر (اگر شیر مادر بخورند) باکتری دریافت می‌کنند. با رشد کودکان، آنها به طور دائم در معرض میکروب‌های طیف گسترده‌ای از منابع قرار می‌گیرند.

نظریه‌ای به نام «فرضیه دوستان قدیمی» نشان می‌دهد که هر چه دامنه میکروب‌هایی که در اوایل کودکی در معرض آنها قرار می‌گیریم، بیشتر باشد، میکروبیوم‌های ما متنوع‌تر خواهد بود و در نتیجه سیستم ایمنی بدن ما بهتر می‌تواند دوست را از دشمن تشخیص دهد. اصطلاح «دوستان قدیمی» به میکروب‌های مفید یا «هم‌زیست» اشاره دارد که در بدن زندگی می‌کنند بدون اینکه به سلامت فرد آسیب برسانند.

این نظریه که توسط روک در سال ۲۰۰۳ ارائه شد، مشابه فرضیه بهداشت شناخته‌شده‌تری است که نشان می‌دهد عدم قرارگرفتن در معرض میکروب‌ها در اوایل زندگی، افراد را مستعد ابتلا به بیماری‌های ایمنی می‌کند. به عنوان مثال، مطالعات متعدد، ارتباطی بین بزرگ‌شدن در مزرعه یا زندگی با حیوانات اهلی و احتمال کمتر ابتلای کودکان به آلرژی، در مقایسه با کودکانی که در محیط‌های شهری زندگی می‌کنند، را نشان داده‌اند.

از سوی دیگر، فرضیه دوستان قدیمی می تواند توضیح دهد که چرا مصرف بیش از حد آنتی‌بیوتیک در اوایل زندگی فرد که می‌تواند بسیاری از میکروبیوم‌های روده را از بین ببرد، و زایمان سزارین که نوزادان را در معرض باکتری ها قرار نمی‌دهد، با افزایش ابتلا به خطرهای آلرژی مرتبط است.

در همین راستا آزمایشی در فنلاند به بررسی این موضوع پرداخت که آیا سیستم ایمنی کودکان شهری را می توان با چمن و خاکی که از کف جنگل گرفته شده بود، تقویت کرد؟ آنان دریافتند که در عرض یک ماه، کودکانی که در خاک بازی می‌کنند، مجموعه متنوع‌تری از باکتری‌های بی‌ضرر روی پوست و سلول‌های تنظیم‌کننده ایمنی و مولکول‌های سیگنال‌دهنده بیشتری در خونشان نسبت به کودکانی که در زمین‌های بازی دیگر فعالیت می‌کنند، دارند. این نشان می‌دهد که قرارگرفتن در معرض باکتری‌های درون خاک می‌تواند به بلوغ سیستم ایمنی کمک کند.

به طور مشابه، مطالعه‌ای هم در سوئد در سال ۲۰۲۴ منتشر شد که نشان می‌دهد کودکانی که در مزارع بزرگ شده‌اند، نسبت به کودکانی که این شرایط را ندارند کمتر دچار آلرژی می‌شوند. آنها همچنین باکتری‌های بی ضرر بیشتری در روده خود داشتند. بنابراین نویسندگان مطالعه به این نتیجه رسیدند که این دو پدیده ممکن است به هم مرتبط باشند.

این خبر را اینجا ببینید.