حجت‌الاسلام عیسی عیسی‌زاده، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در سلسله یادداشت‌هایی به تحلیل راز محبوبیت این سردار بزرگ پرداخته و در این مقاله ویژگی‌ها و تأثیرات این محبوبیت بر جامعه مورد بررسی قرار می‌گیرد.
توصیه به اخلاص
یکی از ویژگی مردان مخلص آن است که چون خودشان مزه اخلاص و تلاش در راه خدا را چشیده‌اند دوست دارند اطرافیان و جامعه نیز از این نعمت الهی برخوردار شوند، سردار حاج‌قاسم سلیمانی نیز دارای چنین روحیه‌ای بود، یکی از رزمندگان نقل می‌کرد: «پیش از عملیات کربلای4 در حال آموزش غواصی بودیم که خبر دادند حاج‌قاسم برای بازدید از آموزش غواصی آمده است، من هم لباس غواصی را پوشیدم و خودم را زدم به آب و آنچه را مربی یادم داده بود مقابل سردار به نمایش گذاشتم مسافت نسبتاً طولانی را طی کردم و از همان جا که وارد آب شدم بالا آمدم و با تحسین حاجی و مربی‌ام روبه‌رو شدم، حاجی رو کرد به مربی و گفت: «اگر تمام نیروها مثل ایشان باشند کارتان عالی است».
اما دلیل اخم و ناراحتی چهره‌اش برایم سؤال بود، انگار با چهره‌اش می‌خواست مطلبی را به ما برساند. رفتم کنار حاجی و به ایشان گفتم: «خطایی از من سر زده که ناراحت هستید؟».
لبخندی زد و نگاهم کرد، پس از چند ثانیه فکر و سکوت فرمود: «من کی هستم که بخواهی برای من غواصی کنی! وقتی لباس غواصی را به تن می‌کنی خدا را حاضر و ناظر بدان و در دلت بگو به غیر رضای خدا کاری نمی‌کنم، برای خداست که غواصی می‌کنم و برای خداست که شهادت را می‌چشم، همیشه در هر جای زندگی، رضای خدا را اولویت بدان». من که سرم را پایین انداخته بودم فقط به نشانه تأیید سرم را بالا می‌آوردم. پس از حرف‌های حاجی به خودم آمدم و در زندگی به غیر از رضای خدا کاری نکردم و آن روز درس مهمی از حاج‌قاسم گرفتم». (گروه فرهنگی شهید ابراهیم هادی، 1399: ص34 و 35)
نگاه فراجناحی و جذب حد اکثری
یکی از رازهای محبوبیت شهید حاج‌قاسم سلیمانی نگاه فراجناحی و جذب حداکثری ایشان بود، ایشان همیشه به دنبال این بود که با نگاه فراجناحی و روحیه جذب حداکثری بر تعداد سربازان و فداییان اسلام و انقلاب بیفزاید از همین رو آن شهید عزیز تلاش می‌کرد در تعامل خویش با دیگران به این مسئله توجه و با تمام اقشار جامعه از گروه‌های سیاسی مختلف و حتی افرادی که به ظاهر تقیدی به مسائل مذهبی نداشتند ارتباط سازنده‌ای داشته باشد و در توصیه‌های خویش به این نکته تأکید می‌کرد، آنجا در یک مراسمی فرمود: «من خواهشم از خواهران و برادران متدین این است که فضا را برای همه نوع آدم‌ها باز کنید. بعضی افراد هستند که ظاهرشان ظاهر شاید مناسبی نیست اما باطن خوبی دارند؛ مگر ما در زمان شاه نبودیم؟ یک حادثه همه ما را تکان داد، همه ما را احیا کرد، همه ما را زنده کرد. ما باید این نوع فرهنگ را توسعه دهیم». (1396/9/24) و در سخنی دیگر در این باره گفت: «مردم از من قبول کنید، من عضو هیچ حزب و جناحی نیستم و به هیچ طرفی جز کسی که خدمت می‌کند به اسلام و انقلاب تمایل ندارم». (مهروان‌فر، 1398: ص27)
نوع‌دوستی
یکی از دلایل محبوبیت سردار در میان ملت‌های منطقه از داخل و خارج کشور ایران داشتن روحیه نوع‌دوستی و فداکاری برای افراد مظلوم و نیازمند بود، طوری که ایشان با به خطر انداختن جانش گروه‌های زیادی از مردم مسلمان اعم از شیعه و سنی و غیرمسلمان اعم از مسیحی و ایزدی در کشورهای منطقه را از دست داعشی‌های تروریسم نجات داده است. رهبر معظم انقلاب درباره این خصلت آن شهید والامقام فرمودند: «حاج‌قاسم سلیمانی روحیه فداکاری و نوع‌دوستی داشت، یعنی برایش این ملت و آن ملت و مانند این‌ها مطرح نبود؛ نوعدوست بود، واقعاً حالت فداکاری برای همه داشت». (بیانات، 1399/9/26)
احترام به خانواده‌های شهدا
سردار سلیمانی در شیوه تعامل خود با خانواده‌های شهدا و یتیمان شهدا بسیار دقت داشت و سعی می‌کرد به آن‌ها سرکشی و در حد توان خود مشکلاتشان را برطرف کند و همچنین در وصیت‌نامه خویش به دیگران نیز این گونه سفارش کرد: «شهدا محور عزت و کرامت همه ما هستند؛ نه برای امروز، بلکه همیشه این‌ها به دریای واسعه خداوند سبحان اتصال یافته‌اند. آن‌ها را در چشم، دل و زبان خود بزرگ ببینید، همان گونه که هستند. فرزندانتان را با نام آن‌ها و تصاویر آن‌ها آشنا کنید. به فرزندان شهدا که یتیمان همه شما هستند، به چشم ادب و احترام بنگرید. به همسران، پدران و مادران آنان احترام کنید، همان گونه که از فرزندان خود با اغماض می‌گذرید، آن‌ها را در نبود پدران، مادران، همسران و فرزندان خود توجه خاص کنید». (وصیت‌نامه شهید سلیمانی)
سیره شهید سلیمانی، الگویی برای تربیت نسل آینده
بر اساس آنچه در این پنج شماره بیان شد می‌توان گفت شناخت دقیق فلسفه و رمز محبوبیت شخصیت‌های برجسته به ویژه شهدای گرانقدر همچون شهید حاج‌قاسم سلیمانی و ترویج و نهادینه کردن این اصول در جامعه، نقش مؤثری در تحقق جامعه‌ای مطلوب و ارزشی و همچنین در تربیت نسل‌های جوان دارد. شهید سلیمانی با وجود محبوبیت فراوان در زمان حیات خود در دل‌های مردم ایران و سایر ملت‌های مظلوم جهان، پس از شهادتش به دست استکبار جهانی و تروریسم دولتی آمریکا، محبوبیت و جایگاه والای خود را در میان میلیون‌ها انسان در داخل و خارج از کشور به ویژه در کشورهای سوریه، لبنان، عراق، فلسطین، یمن و افغانستان بیشتر از پیش نمایان کرد. این محبوبیت نه تنها از طریق حضور میلیونی مردم در مراسم تشییع پیکر ایشان و مجالس ترحیم بلکه با اشک‌ها و احساسات عمیق مردم مسلمان و غیرمسلمان در سراسر جهان آشکار شد.
همچنین تحقیقات انجام شده درباره فلسفه محبوبیت شهید حاج‌قاسم سلیمانی نشان می‌دهد ویژگی‌هایی چون ایمان و عمل صالح، اخلاص، نگاه فراجناحی، جذب حداکثری، نوع‌دوستی، احترام به خانواده شهدا و روحیه خستگی‌ناپذیر از مهم‌ترین عواملی بود‌ند که موجب محبوبیت ایشان در عرصه ملی و بین‌المللی شده است. این ویژگی‌ها نه تنها در بُعد فردی، بلکه در سطح اجتماعی و جهانی به عنوان شاخص‌های بارز شخصیت ایشان شناخته می‌شود. بنابراین از آنجا که سردار سلیمانی با داشتن ویژگی‌های برجسته‌ای چون ایمان، اخلاص، نوع‌دوستی و روحیه خستگی‌ناپذیر توانسته است نقشی بی‌بدیل در ابعاد مختلف فرهنگی، نظامی، اعتقادی، اخلاقی و سیاسی در سطح جهان اسلام ایفا کند، معرفی ایشان به عنوان یک الگو و استفاده از این سرمایه الهی بسیار ضروری است. در این راستا، مراکز فرهنگی و تربیتی باید با بررسی دقیق زاویه‌های مختلف زندگی این شهید بزرگوار، راهکارهای تربیت صحیح نسل جوان را ارائه دهند. یکی از این راهکارها تأسیس مدارس ویژه با محوریت مکتب شهید سلیمانی است که می‌تواند موجب پرورش نسلی مؤمن، مقاوم و پر از فداکاری شود. همچنین ترویج و نهادینه کردن سبک زندگی و سیره شهید سلیمانی در جامعه از طریق روش‌های جذاب در مراکز فرهنگی و آموزشی می‌تواند در تقویت این الگو در ذهن و دل نسل‌های آینده بسیار مؤثر واقع شود.