رونن برگمن، نویسنده کتاب «بزخیز و بکش»، در روزنامه اسرائیلی یدیعوت آحارونت نوشت: اسرائیل در سال‌های اخیر عملیات‌های محرمانه‌ای برای برقراری ارتباط با بشار اسد و اطرافیان او انجام داده است.
به گزارش انتخاب، در ادامه این مطلب آمده است: در همین راستا، افسران اطلاعاتی پیام‌هایی از طریق واتساپ با نام "موسی" ارسال کردند که به مقامات عالی‌رتبه در دمشق رسید. سایر عملیات‌ها با هدف انعقاد توافقی محرمانه انجام شد که طبق آن، اسد انتقال تسلیحات به لبنان را متوقف کند و در ازای آن، تحریم‌ها علیه او لغو شود. قرار بود یوسی کوهن در کرملین با او دیدار کند، اما سپس همه‌چیز در سوریه فروپاشید. اکنون پرونده‌های اطلاعاتی فاش شده‌اند و نشان می‌دهند که چرا همه اسد را رها کردند.
«جمهوری عربی سوریه
فرماندهی کل ارتش و نیرو‌های امنیتی
اداره اطلاعات، دفتر رئیس اداره
به: رئیس وزارت امنیت ملی
(فوق محرمانه و فوری)
در تاریخ ۲۹/۵/۲۰۲۳، دفتر وزیر دفاع پیامی از طریق واتساپ از فرد اسرائیلی موسوم به "موسی" دریافت کرد که متن آن به این شرح است:
"سلام... من موسی هستم. "
کمی قبل از این، ما اهداف ذخیره‌سازی متعلق به فرماندهی جنوبی در دمشق را مورد حمله قرار دادیم. علاوه بر این، ما به تأسیسات آموزشی در دومیر که اعضای واحد جولان به رهبری ابو حسین برای آموزش و ایجاد قدرت استفاده می‌کنند، حمله کردیم تا توانایی‌های خود را برای ضربه زدن به کشور من تقویت کنند.
ما تأکید می‌کنیم که حضور حاج هاشم و نیرو‌های او در منطقه جنوبی سوریه را نمی‌پذیریم. همکاری با حزب‌الله به ارتش سوریه و نیروهایش آسیب می‌رساند و شما هزینه آن را خواهید پرداخت. هرگونه حمایت از محور مقاومت و حزب‌الله که ممکن است به کشور من آسیب برساند، با پاسخ شدید روبه‌رو خواهد شد.»
"موسی" نیازی به توضیح اینکه کیست، نداشت. ژنرال علی محمود عباس، وزیر دفاع سوریه که این پیام واتساپ به او ارسال شده بود، بسیار خوب می‌دانست که پیام از طرف چه کسی است، حتی اگر نام نویسنده را نمی‌دانست. هرچند این موضوع ممکن است غیرعادی به نظر برسد، اما "موسی" عضوی از تیمی در یکی از واحد‌های اداره اطلاعات ارتش اسرائیل (IDF) بود و این اولین پیام واتساپی نبود که این تیم - البته با مجوز و اختیار - به وزیر دفاع سوریه ارسال کرده بود.
در حقیقت، پس از تقریباً هر حمله اسرائیل در سوریه، تیم "موسی" به طور مرتب توضیحات دقیق و مفصلی درباره حمله انجام‌شده از طریق واتساپ برای وزیر سوری ارسال می‌کرد.
این رابطه سال‌ها ادامه داشت: موسی پیام‌ها را می‌فرستاد و اطلاعات نظامی سوریه آنها را از واتساپ به صورت مکتوب در قالب نامه‌ای فوق محرمانه و فوری در می‌آورد و آن را به چندین مقام ارشد از جمله علی مملوک، مشاور امنیت ملی و معاون رئیس‌جمهور سوریه در امور امنیتی، منتقل می‌کرد.
در این پیام واتساپ، موسی به وزیر سوری هشدار می‌دهد که اسرائیل حضور حاج هاشم را در جنوب سوریه نمی‌پذیرد. حاج هاشم لقب منیر علی نعیم، یک مقام ارشد حزب‌الله است که توسط دبیرکل این سازمان، نصرالله، به عنوان مسئول جبهه جولان سوریه منصوب شده بود. او فردی بود که قرار بود فرمانده جبهه سوریه در جنگی باشد که حزب‌الله علیه اسرائیل برنامه‌ریزی کرده بود.
چند روز بعد، پس از حمله دیگری از ارتش اسرائیل، موسی دوباره می‌نویسد که دلیل حمله این بوده است که دو موشک با ارتفاع بالا «تحت هدایت حماس از سوی جولان به سوی اسرائیل شلیک شده‌اند.»
«اخیراً به دلیل روز قدس و رژه پرچم، ما شاهد فعالیت‌هایی از عناصر فلسطینی در مناطق شما بوده‌ایم... هرچند که مشخص نیست فرمانده آنها کیست، این عناصر تحت فرمان خالد مشعل و صلاح عاروری به نمایندگی از حماس قرار دارند... ما از شما می‌خواهیم از هرگونه فعالیت احتمالی این عناصر جلوگیری کنید و تمامی آمادگی‌های خود برای استفاده از زور در مناطق خود را متوقف سازید. شما مسئول آنچه در سوریه اتفاق می‌افتد هستید... شلیک ما به سمت شما تنها یک اخطار بود. ما فعالیت‌های شما را زیر نظر داریم و هیچ اقدامی از طرف شما برای از بین بردن این پدیده مشاهده نمی‌کنیم. به شما توصیه می‌کنیم که سخنان ما را جدی بگیرید. به یاد داشته باشید که حمله بعدی ما بسیار قوی‌تر از آنچه تاکنون انجام داده‌ایم خواهد بود و شما بهایی بی‌سابقه خواهید پرداخت.»
در ۸ ژوئن، "موسی" دوباره پیامی از طریق واتساپ ارسال می‌کند که نشان می‌دهد اسرائیل تا چه حد از آنچه در سوریه رخ می‌دهد مطلع است.
«در دو هفته گذشته، ما شاهد فرود هشت هواپیما در فرودگاه حمیمیم بودیم که از ایران آمده‌اند"
مایلم تأکید کنم که در ادامه تلاش‌ها برای تقویت محور ایران، ما متوجه شده‌ایم که تسلیحات نیز به عناصر نیروی قدس و حزب‌الله منتقل شده است... این انتقال بار در همکاری میان شما و ایرانی‌ها از طریق فرودگاه حمیمیم که تحت مسئولیت روس‌ها است، انجام می‌شود. ما قصد نداریم به ارتش سوریه آسیب برسانیم...، اما اگر شما به صدور مجوز برای این انتقال تسلیحات که به حزب‌الله و ایرانی‌ها کمک می‌کند تا قدرت خود را تقویت کنند ادامه دهید، ما قادر نخواهیم بود بیکار بنشینیم و مجبور خواهیم شد اقدام کنیم.»
و به همین ترتیب، پیام‌های بیشتری از واتساپ ارسال می‌شود.
"موسی" حتی وقتی لازم بود، تعریف و تمجید هم می‌کرد: «ما متوجه شدیم که از تاریخ ۶ ژوئیه، فرود هواپیما‌های ایلیوشین ۳۶ از تیپ ۲۹ نیروی هوایی سوریه در فرودگاه حمیمیم متوقف شده است.
همانطور که بار‌ها برای شما توضیح داده‌ایم، با کمک عناصر امنیتی سوری از شهر لاذقیه، تسلیحات نیز بر روی این هواپیما‌ها برای عناصر نیروی قدس و حزب‌الله منتقل می‌شد.
از آنجا که این پرواز‌ها را متوقف کرده‌اند، باید بدانید که شما از وقوع یک درگیری که برای هر دو طرف نامطلوب است، جلوگیری کرده‌اید... با وجود همه اینها، بدانید که ما به دقت فعالیت‌هایی را که در میدان در حال انجام است، زیر نظر داریم. بنابراین، اگر ما از از سرگیری عملیات انتقال تسلیحات که برای تقویت حزب‌الله و ایرانی‌ها در نظر گرفته شده است، مطلع شویم، ما هیچ انتخابی جز اقدام قاطعانه و سخت نخواهیم داشت.
این بستگی به شما دارد.»
پیام‌های واتساپ "موسی" احتمالاً کاملاً محرمانه باقی می‌ماند، اگر نیرو‌های معارض اسد دو هفته پیش ستاد اطلاعات سوریه را که نسخه‌هایی از این پیام‌ها در آن حفظ شده بود، تصرف نکرده بودند.
معارضان این پیام‌ها را منتشر کردند، اما معنای نادرستی به آنها نسبت دادند، گویی اسناد مربوط به همکاری روسیه و اسرائیل علیه اسد است، این البته درست نیست.
"موسی"، همانطور که ذکر شد، یک نام مستعار واتساپی است که توسط تیم اطلاعاتی برای خود انتخاب شده است، و پیام‌های واتساپی که توسط این تیم ارسال شده‌اند، هدف خاصی داشته‌اند.
یک منبع امنیتی مطلع از عملیات مورد نظر می‌گوید "انگیزه پشت این پیام‌ها که به تعداد زیادی و به چندین طرف منتقل شده بود، شامل چند هدف بوده است. اولاً، ما می‌خواستیم به مقامات ارشد رژیم اسد نشان دهیم که هیچ مشکلی در دسترسی به تلفن‌های همراه آنها و نوشتن پیام‌های ساده، واضح و در صورت لزوم حتی رک نداریم. ثانیاً و مهم‌تر از همه، می‌خواستیم به آنها نشان دهیم که چقدر نفوذ وجود دارد، که هیچ شانسی برای پنهان کردن چیزی از ما ندارند، فارغ از اینکه چه ترفند‌هایی را امتحان کنند، و حتی اگر بعد از دریافت پیام‌ها، ساعت‌ها دور خودشان بچرخند تا بفهمند چطور ما از آنها خبر داریم.
وی افزود: ثالثاً، می‌خواستیم به آنها توضیح دهیم که اقداماتی که شب گذشته انجام دادیم تصادفی نبوده، بلکه چیزی دقیق و تیز بوده است، و چهارم، تهدید کنیم که اگر این روند ادامه یابد، ما به آسیب رساندن به محموله‌ها و افرادی که نزدیک به آنها هستند، ادامه خواهیم داد.
او ادامه داد: نتیجه‌گیری این بود که به رژیم اسد نشان داده شود که رابطه با ایران و حزب‌الله، حتی اگر قبلاً منافع زیادی برای آنها به همراه داشته، از یک مزیت به یک زیان تبدیل شده است و اگر آنها سود و زیان‌های خود را به‌طور سرد و بی‌طرفانه بسنجند، به این نتیجه خواهند رسید که با گذشت زمان، کمتر به دست می‌آورند و بیشتر متضرر می‌شوند.
او گفت: اول از همه، ما به وضوح دیدیم که پیام‌ها دریافت و منتقل شده‌اند. علاوه بر این، یک سری رویداد‌های تاکتیکی رخ داد که از آنها می‌توانستیم تأثیر کارهایمان را ببینیم. مثلاً پس از هشدار، انبار‌هایی بسته شد یا پرواز‌ها در مسیر‌هایی متوقف شد. درست است که در بعضی موارد این کار‌ها فقط برای فرار از نظارت و بمباران‌های ما بود و به مسیر‌های دیگری منتقل شدند، اما آنها می‌دانستند که شانس موفقیت در فرار کم است؛ و در برخی موارد، واقعاً فعالیت‌ها را کاهش دادند. "
این منبع ارشد همچنین فاش می‌کند که پیام‌های واتساپ "موسی" تنها ارتباطی نبود که اسرائیل تلاش کرد با دمشق برقرار کند.
او گفت "تلاش‌هایی نیز از طریق کانال‌های مخفی دیگر برای دسترسی به اسد صورت گرفت؛ و نه فقط اسرائیل، بلکه آمریکا نیز دو مسیر مخفی ایجاد کرده بود: یکی از طریق ابوظبی و محمد بن زاید با اسد، و دیگری از طریق عمان. "
وی ادامه داد که "ایده این بود که چگونه می‌توان اسد را به تصمیم‌گیری برای ترک محور مقاومت ترغیب کرد و دیگر اجازه نداد که تسلیحات از طریق سوریه به لبنان منتقل شود، اما در نهایت، و تا آخرین لحظات اسد، او قانع نشد؛ و شاید خوب بود که روی او شرط نمی‌بستیم که بتواند عاملی باشد که ما بتوانیم در ساخت مفهوم جدید امنیتی در منطقه به آن اعتماد کنیم. "
وی گفت: غیرممکن بود او را به‌طور کامل از یک طرف به طرف دیگر منتقل کنیم. ببینید، من سال‌ها از زندگی‌ام را صرف مطالعه رژیم سوریه و شخصیت اسد پدر و سپس پسر کرده‌ام. بشار یکی از فریبکارترین، دروغگوترین و خودمحورترین شخصیت‌هاست که هیچ احساس و توجهی به هیچ‌کس یا هیچ‌چیز ندارد مگر آنچه که به نفع او و خانواده‌اش باشد، عملا تجسم ماکیاولیسم است. ما امیدوار بودیم که یک تغییر خاص اتفاق بیفتد، از جمله کاهش در ارسال تسلیحات و کاهش مشارکت نظامی مستقیم سوریه در درگیری با ما، نه یک تغییر گذرا. "
و حالا، از حمله ۷ اکتبر به بعد، و با توجه به اینکه تمام منطقه به طور فزاینده‌ای در حال تبدیل شدن به یک جنگ منطقه‌ای است، اسد به طور قاطعانه از شرکت در این جنگ خودداری کرد و اطمینان حاصل کرد که حزب‌الله از بلندی‌های جولان عملیات نکند. در شش ماه گذشته، او حاضر شد که اقداماتی که ما علیه ایران و حزب‌الله در سوریه انجام دادیم و گاهی اوقات حتی علیه نیرو‌های خود اسد، انجام دادیم، تحمل کند. "
شاید چماق ما بیش از حد قوی بود، به اندازه‌ای که اسد را ضعیف کرد تا نیرو‌های شورشی بتوانند سلطنت او را خرد کنند؟
"من فکر نمی‌کنم ارتباطی در اینجا وجود داشته باشد، اما هیچ شکی نیست که اگر ضرباتی که در سه ماه اخیر، بر محور مقاومت وارد شد این قیام رخ نمی‌داد - و اگر رخ می‌داد، نه به این مقیاس -. ممکن است این ضربات آن‌قدر قوی بوده‌اند که بازدارندگی و ناامیدی بیشتری نسبت به آنچه که ما تشخیص دادیم ایجاد کرده‌اند، به‌طوری‌که در واقع کمک‌هایی که ایران، روسیه و حزب‌الله می‌توانستند به اسد ارائه دهند، متوقف شده است. از آنجا تا سقوط ارتش سوریه، که ما پوسیدگی آن را تشخیص دادیم ولی نه بی‌تمایلی مطلق به مبارزه، راهی کوتاه بود. "
نهایتا ایده‌ای در اسرائیل طرح شد تا به جای استفاده از زور، از فریب استفاده شود و سعی شود اسد را از طریق نوعی توافق پنهانی از محور مقاومت خارج کرد.
فردی که در چندین موقعیت در سازمان‌های اطلاعاتی و موساد فعالیت کرده است می‌گوید: واضح بود که اگر سوریه را از معادله خارج کنید – دیگر هیچ راهی برای انتقال حمایت یا سلاح، هیچ استقرار نظامی، و هیچ جبهه‌ای با اسرائیل در جولان وجود ندارد.
وی افزود: یکی از اقدامات، تلاش برای ارائه نوعی توافق به اسد بود: ایران و حزب‌الله را ترک کن – و از تحریم‌ها تخفیف بگیر.
یک مقام ارشد که در این عملیات‌ها دخیل بود توضیح می‌دهد: "ایده این بود که چگونه اسد را فریب دهیم تا تصمیم بگیرد محور مقاومت را رها کند و دیگر اجازه ندهد سلاح از سوریه به لبنان منتقل شود. "
آمریکا نیز برای این تلاش جذب شد و پیام به اسد به وضوح منتقل شد: از این حلقه خارج شو، و تخفیف قابل توجهی از تحریم‌ها بگیر و مشروعیت بین‌المللی جذب کن.
یکی از مهم‌ترین بخش‌های این تلاش در پایان سال ۲۰۱۹ بود، زمانی که از طریق میانجی‌گری رئیس‌جمهور پوتین، ملاقات شخصی میان یوسی کوهن، رئیس وقت موساد، و اسد در کرملین مسکو ترتیب داده شد. اسد در آخرین لحظه از حضور در این جلسه خودداری کرد.