هما میرزایی-جهان صنعت نیوز: سی و یکمین نمایشگاه چاپ، بسته بندی و صنایع وابسته با حضور ۴۵۰ شرکت داخلی و خارجی در نمایشگاه بین‌المللی تهران آغاز به کار کرده است. وزارت صمت ظرفیت صادرات صنعت چاپ و صنایع وابسته را با در اختیار داشتن ۱۵۰۰ واحد تولیدی و ۱۵۰ هزار واحد صنفی، به طور سالیانه ۴۰۰ میلیون دلار تخمین زده است.
کمبود و ناترازی انرژی تأثیرات قابل‌توجهی بر صنعت چاپ و بسته‌بندی گذاشته و این صنعت را نیز مانند سایر صنایع با چالش‌های بسیاری مواجه کرده است. قطعی مکرر برق و گاز و نوسانات جریان برق، علاوه بر کاهش بهره‌وری و آسیب به ماشین‌آلات، هزینه‌های تولید این حوزه را افزایش داده و کیفیت محصولات را تحت‌الشعاع قرار داده است. تعطیلی کارگاه‌ها، افزایش هزینه تعمیر و نگهداری تجهیزات و بحران نیروی انسانی قیمت تمام‌شده محصولات را بالا برده و رقابت‌پذیری تولیدات داخلی را کاهش داده است. ابراهیم شیخ، معاون صنایع عمومی وزارت صنعت، معدن و تجارت در بازدید از این نمایشگاه موضوع انرژی را از مهم‌ترین چالش‌های صنعت چاپ دانست و گفت: برای اینکه این صنعت بتواند سطح تولید خود را حفظ کند باید از انرژی به ویژه برق استفاده کند؛ از این رو از وزارت نیرو تقاضای داریم همکاری‌های لازم با بخش صنعت کشور انجام شود.
یکی از غرفه‌داران که در زمینه چاپ پاکت‌های مواد غذایی فعالیت می‌کند، مهم‌ترین مشکل این صنف را افزایش بی رویه قیمت ارز می‌داند و می‌گوید: مواد اولیه این صنعت مانند کاغذ، جوهر و قطعات دستگاه‌های چاپ عمدتا وارداتی هستند و نوسانات ارزی تأثیرات قابل‌توجهی بر صنعت چاپ کشور گذاشته است. هزینه‌های تولید به شدت بالا رفته است و ظاهرا این روند نقطه پایانی هم ندارد. این وضعیت باعث افزایش قیمت، کاهش سود، و در نتیجه از دست دادن مشتری شده و برنامه‌ریزی مالی را برای چاپخانه‌ها دشوار کرده است. برخی چاپخانه‌ها برای کاهش هزینه‌ها مجبور به استفاده از مواد اولیه ارزان‌تر و با کیفیت پایین‌تر شده‌اند که به افت کیفیت محصولات و کاهش رقابت‌پذیری آنها منجر شده است. علاوه بر این، صادرات محصولات چاپی نیز به دلیل هزینه‌های بالای تولید و مشکلات ناشی از تحریم تحت‌تأثیر قرار گرفته و مزیت رقابتی محصولات ایرانی در بازارهای جهانی کاهش یافته است.
علی‌رغم تلاش‌هایی برای واردات و به‌روزرسانی تجهیزات، بخش عمده‌ای از صنعت چاپ و بسته‌بندی ایران هنوز از دستگاه‌هایی استفاده می‌کنند که عمر طولانی دارند و از تکنولوژی‌های قدیمی بهره می‌برند. این مسئله موجب کاهش کارایی، افزایش هزینه‌های نگهداری و تعمیرات، و افت کیفیت محصولات تولیدی شده است. علاوه بر این، واردات دستگاه‌های جدید و جایگزینی آنها با دستگاه‌های فرسوده به دلیل تحریم‌ها و نوسانات ارزی با مشکلاتی همراه است، که این امر روند به‌روزرسانی تجهیزات را با کندی مواجه کرده است. یکی دیگر از حاضرین در نمایشگاه درباره فرسودگی دستگاه‌های چاپ مثالی زده و می‌گوید: به عنوان مثال، برخی چاپخانه‌ها به دلیل نداشتن دستگاه‌های چاپ فلکسو که به‌طور خاص برای چاپ بسته‌بندی استفاده می‌شود، مجبور به استفاده از دستگاه‌های چاپ افست قدیمی هستند که در تولید بسته‌بندی‌های با طراحی پیچیده و رنگ‌های دقیق کارایی ندارند. این فرسودگی باعث می‌شود که محصولات تولیدی نتوانند استانداردهای بین‌المللی را رعایت کنند و در نتیجه از رقابت با برندهای جهانی عقب می‌مانند.
بر اساس آمارهای رسمی، در سال ۱۴۰۰ واردات محصولات چاپی به کشور به رقم ۱۶۲ هزار تن رسید که نشان‌دهنده ضعف تولید در داخل به دلایلی همچون فرسودگی دستگاه‌ها و نبود مواد اولیه باکیفیت است. در ۱۰ ماهه نخست سال ۱۴۰۲ نیز ایران ۲۲۵ هزار تن کاغذ چاپ و تحریر به ارزش ۲۴۸ میلیون دلار وارد کرده است، که نشان‌دهنده افزایش ۲۶.۸ درصدی از نظر وزنی و ۱۷.۲ درصدی از نظر ارزشی است.
∎