گروه اجتماعی: کوهستان سرخ سرخاب در پس کرانه تبریز فرصتی بسیار بزرگ برای شهر است که مردمانش کوهستان سرخ رنگ را در پس زمینه نگاه خود داشته باشند ؛ هیچ ابزاری نمی تواند نقش وجودی این کوهستان را در ذهن و روح مردمان بسنجد. کوهی که همراه با تبریز از غرب تا به شرق است.
ستارخان با پس زمینه ی کوه عینالی
به گزارش بولتن نیوز، در داستان ها، شعرها و ضرب المثل ها و در نقاشی های قهرمانانش دیده می شود، موجودات زنده و گل های زیبا و کمیاب و حتی گونه های در حال انقراض در آنجا زندگی می کنند . این پهنه در دفاع از خود و برای ماندگاری؛ بر روی گسل ها جای گرفته است و تیغ و خارهای این گل سرخ ، گسلی بودن پهنه آن است تا برای همیشه برای شهر باقی بماند.
***
شهرک جوانان که بنابه نظر ادارات مسئول شهرسازی و علایق برخی از اعضای شورای اسلامی شهر تبریز ، جهت جابجایی و اسکان مجدد ساکنین محدوده ۴۸ هکتاری بهنه شمالی تبریز با ۳۰۰۰ واحد مسکونی و ۱۲۰۰۰ نفر جمعیت که در بحرانی ترین میزان ریسک پذیری از لحاظ مجاورت با گسل اصلی تبریز و شیب های بسیار تند و سطح پایین نفوذ پذیری به بافت ناکارآمد حاشیه قرار گرفته اند و ۴۰ هکتار اراضی پشتیبان چسبیده به آن ، انتخاب گردیده است. براساس همین نظر نه تنها در مجاورت بلکه بر روی خود گسل طراحی شده است، یعنی مردم ساکن در زمین های تصرفی از چاه به چاله خواهند افتاد ؛ چون باز گسل نشینی مدرن را تجربه خواهند نمود ،
سازمان زمین شناسی واکتشافات معدنی تنها مرکز و سازمان مسئول و صاحب نظر در نامه ای به استانداری آذربایجان شرقی در مورد شهرک جوانان اعلان می دارد " کل ساختگاه شهرک جوانان بر روی سه گسل فعال از جمله اصلی ترین گسل شمال تبریز و گ س ل بیلانکوه - کومور چای مکانیابی شده و از اینرو می توان ادعا کرد که این ساختگاه در یکی از بدترین و خطرناک ترین موقعیتهای ممکن نسبت به گسل های فعال منطقه قرار گرفته است و در گسل های شناخته شده در این محدوده و اطراف آن بارزترین دلایل رخداد زمین لرزه های ویرانگری همچون زمین لرزه های ۱۷۲۱ و ۱۷۸۰ میلادی و رخدادهای قدیمی دیگر توسط کاوش های زمین شناسی و دیرینه لرزه شناسی این سازمان به اثبات رسیده است اثر این رخدادها چنان واضح و ،گویاست که اولین تصویر برداشت شده از معرفی جهانی گسل تبریز توسط سازمان زمین شناسی کشور ( ۱۹۷۶ م.) در محدوده شهرک جوانان بوده است.
كل محدوده شهرک جوانان در حرایم فوق بحرانی گسل های فعال واقع شده است. در حریم فوق ،بحرانی، احتمال گسیختگی چند متری همزمان با رخداد زمین لرزه های بزرگ قطعی بوده و در واقع هیچ ساختمانی تاب مقاومت در برابر این گسیختگی را نخواهد داشت " .
***
شهرک سی هکتار شهرک دیگری در کنار ، شهرک رشدیه تبریز است ،که با پرکردن " سولی دره " از دره های بسیار گرانبها و زیبای عینالی که با وجود پنج بولاخ و چشمه ی پر آب تصویری بسیار زیبا از همزیستی طبیعت و محیط زیست برقرار کرده بود ، به منظور ساخت منطقه ای تجاری ، تغریحی و با برداشت از ثروت طبیعی شهر و مردمانش در اختیار یک شرکت غیر دولتی قرار گرفت !
همه چیز گام به گام در شهرک در حال هدایت و اجراست ، شهرک تجاری که به شکلی زشت حریم منظر مردم تبریز را تحت تاثیر قرار داده است ، در تلاش برای احداث خانه های ویلایی در بالای کوه به منظور زندگی از ما بهتران و تخریب دائمی حق شهر و شهروند است ، هر چند موسسه زمین شناسی نیز در مورد به واحد بازرسی استانداری نوشته بوده است: سازمان زمین شناسی به صراحت محدوده سی هکتاری واقع در شمال شهرک رشدیه تبریز را چنین معرفی می کند:
اصلی ترین شاخه گسل شمال تبریز از میانه محدوده سی هکتاری رشدیه گذر کرده و اثرات گسیختگی سطح زمین در اثر رخداد زمین لرزه های مخرب، تاریخی توسط کاوش های مختلف زمین شناسی و ژئوفیزیکی به اثبات رسیده است نقشه زمین شناسی و گسلهای این محدوده و مناطق اطراف با دقت بسیار بالا نقشه زمین شناسی ( ۱:۲۰۰۰۰ تبریز ( ۱) در سال ۱۳۸۵ شمسی تهیه و در اختیار عموم قرار داده شده است. محدوده سی هکتاری رشدیه در حریم فوق بحرانی گسل شمال تبریز واقع شده و گسیختگی همزمان با زمین لرزه های بزرگ در این مکان قطعیت دارد، بنابراین از احداث هر سازه ای در شهرک جوانان و محدوده سی هکتاری رشدیه تبریز حتی منازل مسکونی یک طبقه اکیدا باید خودداری گردد.
سازمان زمین شناسی همچنین اعلان داشته است:
احداث شهرک های جدید بر روی شاخه های اصلی گسل شمال تبریز ، علی رغم انتشار نقشه های دقیق گسلهای فعال در شهرستان تبریز و مکلف بودن دستگاه های اجرایی ذیربط جهت رعایت حریم خطر ،گسل همچنان شاهد برنامه ریزی جهت ایجاد یا توسعه بر روی شاخه های اصلی گسل شمال تبریز از شمال شرق تبریز در حوالی سه راهی اهر تا شهرک شهید صیاد شیرازی در غرب تبریز هستیم در صورت اجرایی شدن این طرحها و گسیل صدها هزار شهروند به سمت حرایم گسل و متعاقب رخداد زمین لرزه های متوسط تا بزرگ قطعی آینده باید در انتظار یک فاجعه عظیم انسانی بود. لازم به ذکر است موارد بیان شده فوق با گزارش کامل و همراه با مستندات و نقشه های مربوطه در پاسخ به استعلام های صورت گرفته در اختیار دستگاههای متولی طی؛ نامه شماره ۱۰/۳۰۸ مورخ ۱۳۹۸/۰۳/۲۹ به مدیر کل مدیریت بحران استان بر اساس استعلام شماره ۶۳۲۶۲ مورخ ۱۳۹۸/۰۳/۰۷ نامه شماره ۹۹/۱۲۳/ م مورخ ۱۳۹۹/۰۹/۲۲ به شورای شهر تبریز بر اساس استعلام شماره ۵/۳۲۵۴- ش-ت مورخ ۱۳۹۸/۰۸/۲۷ نامه شماره ۱۰/۳۰۸ مورخ ۱۳۹۹/۱۱/۲۶ به معاونت اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادگستری کل استان بر اساس استعلام شماره ۹۰۱۱/۴۱۲۶/۶۲۰ مورخ ۹۹/۱۰/۲۹ قرار داده شده اند.
از سال ۱۳۹۸ تاکنون این موضوع در بیش از ده جلسه از کارگروه های مخاطرات زمین لرزه استان و شورای اداری ،استان جلسات شورای شهر تبریز و .... با حضور عالی ترین مقامات استان صورت گرفته است .
***
لایه های درهم فشرده زمین در کناره های اتوبان پاسداران و مخصوصا در کنار خروجی به محله یوسف آباد تبریز که به سمت آسمان شکل یافته اند، ملخ های همرنگ با کوهستان سرخ عینالی ؛ قبرهای تاراج رفته و گرانبهای عصر آهن ، قدمت تبریز را رقم زده اند ، محله ای که باغمیشه نام داشت ، نماد کاذبی از یک اسم نیست ، پنجاه سال پیش می توانستی با قدم زدن در مسیر باغمیشه تا پایان گولی که آثار آن همچنان در مسیر باغمیشه باقی مانده است! معنی باغ و مئشه را دریابی !
سرزمینی سر سبز و بسیار زیبا که خنکی کل شهر و حرکت باد در آن را تضمین نموده بود ، مگر می شود نوای و آوای زیبای جیرجیرک ها را که در سایه سار درختان باغ های باغ و مئشه آواز می خواندند نشنوی !
حال ویرانه های از باغات با تعدی ساختمان ها به حریم " چای" در آن منطقه باقی مانده اند که شاهد ادعا هستند!
اما باز می توان گفت گسل شمال تبریز همچون خارهای تیز گلی بنام تبریز هستند و نگهبان شهر در سمت شمال آن !
این منطقه باید از فرودگاه تا آرپادره سی با منطقه حفاظت شده آرپا دره سی ترکیب شده تا بزگ ترین پارک ملی و منطقه حفاظت شده تبریز در آن ایجاد شود!
قرار نیست در بالای کوه عینالی ویلاها احداث شوند و به تبریز و مردمانش به تحقیر بنگرند ؛ کوه در همه جای جهان متعلق به مردمان است نه افراد خاص و شرکت های ویژه!
قرار دادن خانه و جان و ثروت مردمان در درون ساختار گسلی هرگز قابل قبول نیست ، نابودی و تاراج زیبایی های شهر و سپس سوگ نامه ای بر آن قابل قبول نیست ، می دانیم آنان که با صدای بد آواز می خوانند در گروه کر می خوانند!
اما ضرورت دارد آنان که در کمیسیون های ماده چند و در رئس سازمان های مسئول امضاهای بی پشتوانه رد می کنند ،در صدور مجوز تاراج کوهستان و ساخت وساز بر دامنه گسلی تبریز مسئولیت تمام اتفاقات ممکن را حتی برای دوران نوه های خود نیز عهده دار شوند . مسئولیت فردی و سازمانی !
آیا آن وقت نیز چنین خطاهایی برای نابودی تبریز و ثروت طبیعی شهر ارتکاب و امضا خواهند شد !
آن چه که انتظار می رود ، لغو مصوبه های کمیسیون های ماده چند و تلاش های بسیار برای بازگرداندن طبیعت به حال قبلی خود است هرچند پدیده های زیبای کوهستان سرخ سرخاب نتیجه هزاران سال دگردیسی و فرسایش و طراحی باد و باران و برف بوده است که با روح و حافظه های پنهان مردمان عجین شده بوده است.
سازمان های مسئول حفاظت محیط زیست و میراث فرهنگی و گردشگری باید بتوانند در چهارچوب های قانونی برای ثروت افزایی شهر و سرزمین به حمایت از کوهستان و امکان توریسم طبیعت و اکوتوریسم با ثبت ملی و جهانی کوهستان تبریز به عنوان دستاورد حاکمیتی عمل نمایند ؛ تا وجودشان اثر بخش و قابل مشاهده باشد!
مهندس توفیق وحیدی آذر
∎