بازار، گروه استان‌ها؛ عارف اصفهانی: گرانی که اکنون باعث شده سفره شب یلدا همانند قبل نباشد و قیچی تورم آن را کوتاه کند. قیمت های افسارگسیخته ای که آخرین روزهای پاییز را به بازارهای کم رونق گره زده است. شرایطی سختی که موجب شده بازارهای مرتبط با شب یلدا بی رمق و در انتظار مشتری باشد، از طرفی به دلیل مشکلات اقتصادی و گرانی اقلام ویژه این شب، به نظر می رسد که مردم تصمیم بر آن دارند تا یلدای خود را نادیده بگیرند یا کم رنگ تر اجرا کنند. با این اوصاف، به نظر می‌رسد شب یلدای امسال با همه یلداهای گذشته تفاوتی جدی داشته باشد.
طی چند سال اخیر، همواره گرانی وجود داشته و مردم و فعالان از شرایط موجود گلایه‌مند بوده اند اما امسال گرانی‌ها از جنس دیگری شده است، به‌گونه‌ای که توان مالی مردم فقط پاسخ‌گوی خرید اولویت های اصلی زندگی شده و اقلام یلدایی از سبد هزینه ها خارج شده است.
عددهای میلیونی در بازار آجیل اصفهان
یکی از فعالان بازار و آجیل فروشان قدیمی اصفهان در خیابان بزرگمهر در این رابطه به بازار می گوید: هر سال این نکته پررنگتر می شود، اینکه مردم ترجیح می دهند از اقلام اصلی بزنند و به همان خرید میوه بسنده کنند.
به گفته این فعال بازار آجیل، نوسانات ارز باعث شده که بازار آجیل و خشکبار اصفهان هم با لرزه های زیادی روبرو باشد و شاهد گرانتر شدن ۱۸ تا ۲۰ درصدی آجیل باشیم.
مصطفی همتی ادامه می دهد: قبلاً مردم یکی دو کیلو آجیل می خریدند اما طی چندسال اخیر، مردم به نیم کیلو آجیل هم قانع شده اند و با توجه به نزدیک شدن به شب یلدا می بینیم که بازار کم رونقی هم داریم.
شاهد سخنان او جداول قیمت آجیل در اصفهان است که نشان می دهد در بهترین حالت ممکن قیمت یک کیلو آجیل با کیفیت تا یک میلیون هم می رسد.
طبق قیمت های این جدول اگر کمی اقتصادی تر به آجیل ها نگاه کنیم می رسیم به قیمت آجیل ممتاز بدون تخمه که قیمت یک کیلو آن ۸۰۰ هزار تومان است، در همین زمینه آجیلی که کیفیت کمتری داشته باشد هم ۶۵۹ تومان قیمت می خورد. از مخلوط ها که بگذریم قیمت یک کیلو تخمه کدو ۱۴۰ هزار تومان است و قیمت تخمه هندوانه با درصدی تفاوت ۶۰ هزار تومان، مغز بادام کوهی ۷۸۰ هزار تومان، بادام هندی ۲۵۵ هزار تومان به دست مشتری می رسد.
در این رابطه شاه آجیل ها پسته است که قیمت بالایی را به خود گرفته و هر کیلو پسته امسالی ۷۰۰ هزار تومان قیمت خورده است. در همین رابطه پسته آقایی ۵۸۰ هزار تومان و پسته بادامی هم ۵۹۵ هزار تومان برحسب کیفیت قیمت های متفاوتی را به خود اختصاص داده اند.
البته این قیمت ها برحسب اینکه فروشگاه خوار و بار فروشی در بالای شهر اصفهان باشد یا پایین شهر باز فرق می کند و ممکن است کمی بالا و پایین شود.
در این میان گرچه بازرسان اتاق اصناف اصفهان این اطمینان را داده اند که شهروندان اصفهانی می توانند با خیال راحت خرید یلدایی خود را انجام دهند و این افراد به شکل شبانه روزی بر بازار میوه و گل و شیرینی نظارت دارند اما به هر حال قیمت ها است که مشخص می کند این نظارت ها چقدر به کار مردم آمده است و به همین خاطر این شهروندان هستند که باید اگر تخلفی مشاهده کردند اطلاع دهند.
به هر ترتیب، رصد میدانی بازار آجیل در آستانه شب یلدا حاکی از این است که قیمت‌ها متغیر بوده و از حداقل ها تا حداکثرها قیمت ها فاحش و با فاصله است.
نوساناتی که بازار آجیل را کم رونق کرده است
یکی از آجیل فروشان کنار خیابان عسگریه نیز با بیان اینکه مردم نگاه گذری به قیمت‌ها دارند، می‌گوید: بهترین آجیل مخصوص شب یلدا را با قیمت کیلویی ۹۰۰ هزار تومان دارم، اما خریداری نیست و اگر هم باشد تک و توک هستند. اصغر مولایی، یکی از قدیمی‌ترین فعالان بازار آجیل است که از شرایط چندان راضی نیست: «سال‌های گذشته تمام محصولاتم دو روز قبل از شب یلدا به فروش رفته بود، اما بازار امسال هیچ تفاوتی با روزهای عادی سال ندارد و شور و شوقی در بازارها نیست. به دلیل نوسانات بازار و افزایش قیمت ها، خرید آجیل برای بسیاری از خانواده ها به چالشی جدی تبدیل شده است و ممکن است مردم برای تهیه آجیل هر چند ارزان، سراغ مراکزی بروند که کیفیت محصولاتشان پایین تر از سایر فروشگاه های معتبر باشد.»
دلیل این موضوع هم روشن است؛ قیمت آجیل در آستانه شب یلدا ۱۴۰۳ نسبت به سال‌های گذشته افزایش چشمگیری پیدا کرده که یکی از مهم‌ترین دلایل آن به افزایش تقاضا مربوط می‌شود، آجیل و خشکبار از محصولاتی هستند که در مراسم آیینی شب یلدا در کنار سایر میوه‌ها و شیرینی‌ها سر سفره خانواده‌های ایرانی قرار می‌گیرند. اما موج گرانی بازار آجیل و خشکبار را هم تحت تاثیر قرار داده و این افزایش قیمت‌ها باعث شده بسیاری از مردم به آجیل و خشکبار خوب و باکیفیت دسترسی نداشته باشند با توجه به افزایش قیمت دلار قیمت اقلام مصرفی در بازار هم گران شده اما در خصوص قیمت آجیل شب یلدا با افزایش قیمت زیادی روبرو شده ایم که باعث شده مردم کم بضاعت نتوانند آنطور که باید و شاید یلدای شادی را برگزار کنند.
با نگاهی دوباره به جداول قیمتی آجیل فروشان شهر این نکته دستت می آید که آجیل مغز شور گران ترین آجیل است و یک کیلو از این محصول، با رقم های میلیونی خرید و فروش می شود.
در این میان اگر این آجیل ها پسته هم داشته باشد قیمت هایش بالاتر از یک میلیون هم می رود چرا که مغز پسته شور و خام بین یک میلیون و ۲۰۰ هزار تومان، تا یک میلیون و ۵۰۰ هزار تومان به ازای هر یک کیلوگرم قیمت گذاری شده است.
جالب اینکه هرچند قیمت آجیل شب یلدا ۷۰۰هزار تومان تعیین شده اما قیمت‌ها در خرده‌فروشی‌های سطح شهر با قیمت تغیین‌شده از سوی اتحادیه خوار و بارفروشان اصفهان متفاوت است و عوامل مختلفی در این اتفاق دخیل‌اند که از جمله می‌توان به کیفیت آجیل، حجم و مقدار آجیل اشاره کرد.
میوه هایی که یلدا را لاکچری کرده است
از آجیل شب یلدا که بگذریم؛ میوه هم یکی از مخلفاتی است که در این شب و عموماً در دورهمی و شب نشینی ها اهمیت فراوانی دارد. انار هندوانه و انار دو میوه‌ای است که تهیه آن در شب یلدا بیشتر از بقیه انواع میوه‌ها اهمیت دارد، در کنار آن نارنگی و لبو هم برای یک سفره یلدایی امری مشهود است. برای همین چند قلم میوه اما باید تا ۳۰۰ یا ۴۰۰هزار تومان خرج کنید؛ به تعبیری دیگر اگر بخواهید دو کیلو انار را به قیمت ۷۵هزار، چهار کیلو هندوانه ۱۱۰ هزار، دو کیلو لبو ۶۰ هزار و دو کیلو نارنگی ۱۲۰ هزار تومان تهیه کنید تقریباً بین ۲۰۰ تا ۳۰۰ هزار تومان باید هزینه کنید.
البته برای یک سفره لاکچری تر باید قیمت متفاوت تری هم بپردازید و اگر موز کیلویی ۱۱۰ هزار تومانی و آناناس ۳۲۰ هزار تومانی و نارگیل ۱۴۰هزار تومانی و سیب ۵۷ هزار تومانی و کیوی ۱۷۰هزار تومانی را نیز به این مخلفات بیافزایید باید حداقل ۷۰۰ تا ۸۰۰ هزار تومان خرج یک کیلو از میوه شب یلداتان کنید.
این قیمت ها در بالا و پایین شهر متفاوت است و هر چه کیفیت و شکل و شمایلشان لوکس تر باشد بالتبع قیمت ها هم بالاتر می روید. حالا اگر قیمت آجیل متوسط را هم به این قیمت ها اضافه کنی و برای نیم کیلو آجیل بخواهی حدود ۳۵۰ تا۴۰۰ هزار تومان بدهی همین طور جیبت خالی می شود. البته برای باکلاس تر بودن و خرید یک کیلو آجیل درجه یک حداقل باید یک میلیون و ۳۰۰ تا ۵۰۰ هزار تومان پیاده شوی؛ اینجاست که برخی حتی بی خیال دورهمی همیشگی شب یلدا نیز می شوند.
نظارت ها ادامه دارد...
چندی پیش بود که مسعود بحق، رئیس اتحادیه آجیل و خشکبار اصفهان به بازار گفت که قیمت آجیل ممکن است برحسب نوسانات ارزی بالا و پایین برود. سخنان او اکنون با موج قیمتی و اضافه شدن بر قیمت این خشکبار به منصه ظهور نشسته است.
گرچه مسعود بحق این نکته را تاکید کرد که مردم هر نوع گرانفروشی را به اتحادیه یا اداره بازرسی اصناف اصفهان گزارش کنند.
به نظر می رسد کارشناسان، افزایش قیمت آجیل را به عوامل مختلفی از جمله نوسانات نرخ ارز، افزایش هزینه های تولید، کمبود برخی از محصولات و افزایش تقاضا در آستانه شب یلدا نسبت می دهند. همچنین قیمت آجیل ممکن است در بازار کمتر از این مقدار هم باشد که ممکن است از کیفیت مطلوبی برخوردار نباشد.
با توجه به افزایش قیمت آجیل، کارشناسان توصیه می کنند مصرف کنندگان برای خرید آجیل، به مراکز معتبر مراجعه کرده و از خرید محصولات با کیفیت پایین خودداری کنند. همچنین، می توان با خرید آجیل به صورت فله ای و یا خرید ترکیبی از آجیل، هزینه ها را کاهش داد.
در رابطه با میوه هم مسئولان شهری اعلام کرده اند که مردم به میادین تره بار و میوه مراجعه کنند تا برای یک دقیقه بیشتر پول گزافی ندهند.
اما نکته مهم درباره بازار آجیل و میوه شب یلدا گرانفروشی برخی از فروشندگان و افزایش افسارگسیخته قیمت هاست؛ موضوعی که البته مدیر بازرسی و نظارت اتاق اصناف نیز به آن ورود کرده است و اعلام کرده که برنامه ویژه نظارتی شب یلدا شروع شده و در چند روز آتی ادامه دارد و برنامه نظارتی و لزوم درج برچسب قیمت نیز به روسای اتحادیه‌ها اعلام شده است اما باید اذعان کنیم که بازرسی ها به شکل طبیعی، در این بازار شلوغ نمی تواند کافی باشد و انصاف فروشنده بیشتر تعیین کننده است.
کام شیرین شب یلدا تلخ است
بازار کیک و شیرینی نیز از یک سو به دلیل گرانی برخی از خانواده‌ها ضرورتی برای تهیه آن نمی‌بینند و برخی دیگر به دلیل تجملات و تزئینات کیک یلدایی به سراغ آن می روند. با این حال تعدادی از شیرینی‌فروشان اصفهانی از تغییر سلیقه مردم و کاهش تقاضا برای خرید شیرینی در آستانه شب یلدا می گویند؛ به صورتی که مشتریان طی دو سه سال اخیر به خرید یک یا دو کیلوگرم شیرینی خشک به ویژه دانمارکی و زبان به دلیل قیمت مناسب اکتفا می کنند و برخی خانواده‌ها نیز خرید یک کاپ‌کیک طرح یلدایی را ترجیح می دهند.
جدول قیمت های شیرینی هم نشان می دهد که برای یک کیلو شیرینی تر باید حداقل ۲۷۰ هزار تومان هزینه بدهی و برای شیرینی خشک هم بین ۲۳۰ تا ۲۵۰ هزار تومان برای هر یک کیلو شیرینی باید پرداخت کنی و اگر بخواهی دو کیلو شیرینی تر بخری باید ۶۲۰ هزار تومان کنار بگذاری. قیمت هایی که کام شیرین شب یلدا را تلخ می کند چرا که خانواده های کم درآمد مجبورند اقلام زیادی از تنقلات را حذف کنند تا بتوانند یلدایی ساده را برگزار کنند، موضوعی که هر سال با کوچک شدن سفره های بلندترین شب سال رقم می خورد.