سکوت روحانی در قبال بی‌خاصیتی برجام و ناکارآمدی دولت وی، حتی از پیش از پایان آن دولت شروع شده بود. روحانی پس از ماه‌های متمادی و امید واهی به احیای برجام به واسطه اروپایی‌ها و سپس دولت بایدن و دست رد‌های متمادی آنان، سکان اداره کشور را در بدترین وضعیت ممکن و در شرایطی به مراتب بدتر از مرداد 1392 به شهید رئیسی تحویل داد.
فروش نفت زیر 300 هزار بشکه در روز، ثبت پایین‌ترین رکورد‌های سرمایه‌گذاری خارجی و درآمدهای خارجی، ثبت بالاترین رقم تورم در بین تمامی دولت‌های پس از انقلاب اسلامی و ده‌ها ویژگی منحصر به فرد منفی دیگر روحانی را به سکوت ناشی از شرمندگی در برابر ملت ایران واداشته بود. سکوتی که ناشی از عدم پاسخگویی نیز بود.
از طرف دیگر شکسته شدن این سکوت چندساله و آن هم پس از شهادت شهید رئیسی، شاید بیش از هر چیز ناشی از همین فقدان شهید رئیسی و خاموشی سینه اسرار ایشان از وضعیت کشور در مردادماه 1400 بود.
در همین زمینه حسن روحانی در تازه‌ترین سخنان خود در بین وزرا و مسئولین دولت خود اظهار داشته است: «اگر در چند ماه آینده بتوانیم تا مهر ۱۴۰۴ برجام را با تدبیر لازم حفظ کنیم، کار بزرگی انجام گرفته است.»
این سخنان پالس مجددی برای تکرار روند اشتباهی است که به خالی نشان دادن دست کشور از مرداد 92 تا تیر 94 ختم شد و در نهایت توافقی را به ارمغان آورد که در کمتر از سه سال به شکستی بزرگ و تضییع جدی حقوق ملت ایران ختم شد. باید مشخص شود منظور حسن روحانی از حفظ برجام، تکرار همان کرنش‌های دولت وی و بی‌رغبتی‌های اروپا در پاسخ به اوست؟
همه در بی‌خاصیتی برجام مقصرند جز حسن روحانی!!
روحانی همچنین درباره انتخاب مجدد دونالد ترامپ در آمریکا در این جلسه عنوان داشت: «ما تجربه ۴ سال مقابله با ترامپ را داریم. او برخلاف اینکه به ظاهر به نظر می‌رسد که ناگهان و یکباره تصمیم میگیرد، اما در واقع با تیمش حساب‌شده کار می‌کنند. او در سال ۹۶ می‌خواست از طریق آژانس بین‌المللی انرژی اتمی علیه برجام وارد عمل شود و بتواند تخلفی از ما بگیرد که نتوانست بهانه‌ای به دست آورد و در این راه موفق نشد. حوادثی که در ایران رخ داد نیز ترامپ را بیشتر تحریک کرد، یکی از آنها وقایع دی ۹۶ در مشهد بود که بعد به سراسر کشور سرایت کرد. اسرائیل هم بهانه نوعی نمایش از فعالیت هسته‌ای ایران به‌دست آورد که آن هم بی‌تأثیر نبود. اسرائیل و تندروهای آمریکا و ارتجاع منطقه هم از ابتدا ترامپ را تحریک می‌کردند و لذا در اردیبهشت ۹۷ از برجام خارج شد.»
بازهم به نظر می‌رسد حسن روحانی زمین و زمان را مقصر معرفی کرده و به طور کامل از خود خلع مسئولیت و پاسخگویی می‌کند.
«تضمین ِروحانی» چگونه ترامپ را برای خروج از برجام تشویق کرد
روحانی در ادامه این جلسه اظهار داشت: «ترامپ وقتی از برجام خارج شد مشاور امنیت ملی آمریکا اعلام کرد که جمهوری اسلامی جشن ۲۲ بهمن را نخواهد دید. معلوم بود به غیر از خروج آمریکا از برجام، مسائل دیگری هم مدنظر داشتند. در همان سال در دیداری که با ولادیمیر پوتین داشتم او برای من توضیح داد که آمریکا فکر می‌کرد به محض اینکه از برجام خارج شود ایران هم بلافاصله از برجام خارج می‌شود. روشن بود که اگر ما از برجام خارج می‌شدیم، کل برجام فرو می‌ریخت. پوتین گفت وقتی شما خارج نشدید و به ۱+۴ مهلتی دادید، ترامپ کاملاً گیج شد چون برنامه‌اش به‌هم خورد.»
به نظر می‌رسد بیش از ترامپ و مشاورینش، حسن روحانی امیدی به برگزاری جشن 22 بهمن سال 97 نداشت و احتمالا معجزه برجام را ضامن بقای نظام می‌دانست.
جدای از اینکه هنوز مشخص نیست پس از 18 ماه تعلل روحانی درباره عدم تعهد به مفاد برجام در برابر بی‌تعهدی آمریکا و پس از قریب به 6 سال و هشت ماهی که از خروج آمریکا از برجام می‌گذرد، اساسا فرو نریختن برجام چه سودی را برای کشور به ارمغان آورد، حسن روحانی در حالی درصدد توجیه تصمیم اشتباه خود درباره عدم خروج از برجام است، که فدریکا موگرینی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در همان زمان صراحتا از تضمین گرفتن از ایران برای عدم واکنش به خروج آمریکا از برجام خبر داد. تضمینی که بسیاری از صاحب‌نظران معتقدند نقش بسزایی در تصمیم ترامپ برای خروج آمریکا و عدم تعهد این کشور به تعهدات خود در برجام بود.
بنا به گزارش پایگاه تحلیلی «پولیتیکو» در اردیبهشت‌ماه 1397، موگرینی در زمینه عدم واکنش ایران به خروج آمریکا از برجام اظهار داشت: از «حسن روحانی» رئیس‌جمهور ایران تضمین گرفته است که تهران علی‌رغم تصمیم «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهور آمریکا برای خروج از برجام و وضع مجدد تحریم‌ها علیه ایران، همچنان در توافق می‌ماند.
روحانی در حالی از این تصمیم دفاع می‌کند که «ناتالی توچی» مشاور ویژه فدریکا موگرینی در مصاحبه با راشاتودی در سال 1398 در پاسخ به پرسشی در خصوص احتمال خروج ایران از برجام بعد از پایان مهلت ۶۰ روزه تهران به اروپا، گفت: فکر می‌کنم و می‌توانم در این رابطه بگویم که اگر به جای تصمیم‌گیرندگان ایرانی بودم این تهدید را عملی می‌کردم. وی افزود: منظور من این است که کاملاً روشن است اگر یک طرف قرارداد عمل به تعهدات خود را رها کند به آن معناست که ایران و طرف‌های دیگر یعنی کشورهای اروپایی و همچنین روسیه منصفانه است که به طرف بگویند صبر کن اگر تو به این روش ادامه بدهی من نیز از توافق جدا می‌شوم. اکنون این جمله گفته شده است.
برجامی که جز روحانی و ظریف دیگر برای کسی اهمیت ندارد
روحانی گفت: پوتین گفت من از هوشمندی شما دچار تعجب شدم، چون قرار بود او خارج شود و سپس شما خارج شوید و برجام از بین برود و تمام قطعنامه‌های شورای امنیت علیه ایران برگردد. این بود که گفتند ایران جشن ۲۲ بهمن را دیگر نخواهد دید. پوتین گفت اگرچه اول ترامپ خارج شده بود، اما اگر شما خارج می‌شدید، هیچ کس در دنیا نمی‌گفت اول چه کسی از برجام خارج شده است. همه می‌گفتند تقصیر ایران بوده، ایران که خارج می‌شد، برجام کلاً از بین رفت و همه چیز به گردن شما می‌افتاد.
روحانی در حالی امروز نظر طرف روس را شاهدی بر مدعا و تاییدی بر تصمیم خود می‌داند که وی و جواد ظریف، بارها با حمله به روسیه، این کشور را مخل برجام معرفی کرده بودند.
باید از رئیس‌جمهور اسبق کشورمان پرسید، حال که اروپا در صدد فعال‌سازی درخشان‌ترین دستاورد دانشمندان برجامی دولت وی یعنی مکانیزم ماشه هستند، از بین رفتن برجام پس از 6 سال و هفت ماه برای چه کسی جز ظریف و روحانی در دنیا اهمیت دارد.
حتی رافائل گروسی، مدیرکل آژانس نیز در تازه‌ترین سخنان خود تاکید کرده است که برجام دیگر موضوعیت ندارد.
این سخنان تعجب برانگیز روحانی در حالی مطرح می‌شود که کمتر تحلیل‌گری قائل به این است که دنیا در سال 2024 میلادی درصدد همراهی با یکجانبه‌گرایی آمریکا است.
روحانی: فاصله بین آمریکا و اروپا بی‌سابقه بود ظریف: اروپا با آمریکا همراهی کرد
روحانی درباره اقدامات ایران پس از خروج ترامپ از برجام تصریح کرد: نظام و دولت تدبیر و امید بسیار حساب‌شده عمل کردند، مهلتی به ۱+۴ برای جبران داده شد و در سال اول فعالیت سیاسی گسترده‌ای در مقابله با ترامپ انجام دادیم که باعث شد کلاً اروپا در برابر ترامپ موضع‌گیری کند که این فاصله بین آمریکا و اروپا در تاریخ کم‌سابقه بود. از سال دوم هم کاهش تعهدات برجامی را شروع کردیم. از اردیبهشت ۹۸ کاهش تعهدات را شروع کردیم تا دی ۹۸ در ۵ مرحله، که در مرحله آخر تمام تعهدات برجامی را کنار گذاشتیم. در دی ۹۸ که گفتم دیگر از کلیه تعهدات برجامی خارج شدیم، همان شب آقای مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه تماس گرفت و گفت یعنی برجام تمام شد؟ گفتم نه، ما اعلام کرده‌ایم که به محض اینکه شما به تعهدات برجامی برگردید بلافاصله ما هم برمی‌گردیم.
کافی است روحانی نگاهی به سخنان اخیر ظریف در گفت‌وگو با ایرنا در ماه اخیر داشته باشد، ظریف در این گفت‌وگو با طرح این سؤال که اروپایی‌ها چه کردند؟ عنوان کرد: اروپایی هم با آمریکا همراه شدند. آنها نخست در اعلامیه‌ها و بیانیه‌ها با آمریکا مخالفت کردند اما هیچ اقدامی نکردند. تعهدات اروپا نسبت به ایران، منوط به اجرای تعهدات از سوی آمریکا نبود بلکه منوط به اجرای تعهدات توسط ایران بود. به مدت یک‌سال آژانس بین‌المللی انرژی اتمی گزارش داد و تأیید کرد که ایران در حال اجرای تمام تعهدات خود است به‌رغم اینکه آمریکا از برجام خارج شد و تمام تعهدات خود را نقض کرد.
ظریف خاطرنشان کرد: اروپایی‌ها نه‌تنها تعهدات خود در برجام را اجرا نکردند حتی تعهداتی که بعد از خروج آمریکا از برجام دادند نیز اجرا نکردند. اروپا پس از خروج آمریکا از برجام، ۲ بار تعهد کرد و حتی یکی از آن ۱۱ تعهد را اجرا نکرد، لذا اروپایی‌ها در موقعیتی نیستند که ادعایی در برابر ایران داشته باشند و به همین دلیل قطعنامه‌ای که در شورای حکام تصویب کردند هیچ جایگاه حقوقی ندارد و از نظر حقوقی بی‌پایه و اساس است.
طفره رفتن
رئیس‌جمهوری پیشین کشورمان افزود: در طول سال‌های ۹۷ تا ۹۹ در هر مقطعی که ترامپ تلاش کرد علیه ایران اقدامی در سازمان ملل انجام دهد، شکست خورد. دو بار در شورای امنیت خواست علیه ایران قطعنامه‌ای تصویب کند که هر دو بار شکست مفتضحانه‌ای خورد. حتی در سال ۹۷ که جلسه شورای امنیت به ریاست خودش تشکیل داد، هیچ دولتی از او حمایت نکرد و تنها ماند. دولت تدبیر و امید، وزارت خارجه و شخص دکتر ظریف، کار بسیار بزرگی انجام دادند. تقریباً توطئه‌های ترامپ یکی بعد از دیگری شکست خورد و در این فرصت تحریم تسلیحاتی و موشکی برداشته شد. او نتوانست از اسنپ‌بک استفاده کند و لذا تحریم‌های سازمان ملل هم برنگشت.
جای شکر دارد که علی‌رغم تکذیب‌های گذشته ظریف، روحانی این بار به وجود سازوکار محشر مکانیزم ماشه اذعان کرده است ولی حسن روحانی این بار نیز تلاش دارد از پاسخگویی درباره عملکرد دولت خود طفره رود، وی در حالی این سخنان را به زبان می‌آورد که در واقعیت ناکارآمدی و نابلدی دولت وی منجر به تاثیر یافتن بیشتر تحریم‌های آمریکایی بدون قطعنامه تحریمی شورای امنیت شد.
روحانی باید به این سؤال پاسخ دهد که اکنون کدام تحریم سازمان ملل توانایی فوق تحریم‌های آمریکا داشته و چرا وی تلویحا کشور را از طبل پوچ تحریم‌های سازمان ملل می‌ترساند. این ترساندن در حالی صورت میگیرد که علاوه‌بر تغییرات عظیم در ساختار سیاست بین‌الملل، کشورهای بسیاری صراحتا از عدم تبعیت از تحریم‌های آمریکا سخن به میان می‌آورند.
روحانی در حالی در برابر رکورد معکوس فروش 200 هزار بشکه‌ای نفت و تاثیر دادن بیشتر تحریم به واسطه سوءمدیریت‌های دولت خود، سکوت پیشه کرده و از کار بزرگ دولت خود سخن می‌گوید که پایین‌ترین آمار فروش نفت نه در دولت قبل از وی و نه دولت شهید رئیسی که در زمان دولت او اتفاق افتاد.
روحانی به ناکارآمدی خود اعتراف کرد
روحانی در بخش پایانی سخنان خود به شرایط داخلی کشور اشاره کرد و گفت: متأسفانه در سال‌های اخیر سرمایه اجتماعی و انسجام ملی تضعیف شده است و حتی زمان انتخابات که باید ایام نشاط ملی و تقویت انسجام ملی باشد به دلایلی که همه می‌دانید تبدیل به روزهای ضعف سرمایه اجتماعی می‌شود. انتخابات‌هایی که از سال ۱۴۰۰ به بعد برگزار شد نشان داد که ما در داخل دچار مشکل شده‌ایم. در انتخابات اخیر هم شرایط خوب نبود. در دور اول که ۴۰ درصد شرکت کردند، در دور دوم هم شرکت‌کنندگان به ۵۰ درصد رسید. الان هم مسائلی مطرح است که انشقاق و اختلاف اجتماعی را بیشتر می‌کند.
جدای از اینکه سرمایه اجتماعی کشور بسیار ریشه‌دارتر از تلقی‌های اینچنینی افرادی همچون حسن روحانی است ولی ادعای روحانی درباره تضعیف سرمایه اجتماعی و عنوان اینکه «انتخابات‌هایی که از سال ۱۴۰۰ به بعد برگزار شد نشان داد که ما در داخل دچار مشکل شده‌ایم» بر فرض صحت بهترین دلیل بر ناکارآمدی و نقش پررنگ دولت وی در این تضعیف سرمایه اجتماعی دارد.
روحانی دولت را با 73 درصد مشارکت تحویل گرفت و با 48 درصد به دولت جدید تحویل داد. شاید وقت این است که وی بار دیگر به این آمار نگاه کند تا دلیل تضعیف مشارکت و مشکلی که از آن نام می‌برد را پیدا کند.
کیهان