از آنجا که بانک مرکزی سیاست تثبیت نرخ را به کار گرفته بود و با این روش توانست تنش‌های ارزی با وجود اتفاقات متعدد را مهار کند در چند ماه گذشته ظاهرا این سیاست خیلی به کار گرفته نمی‌شود. به این دلیل که نرخ سامانه نیما حذف و به بازار ارز تجاری منتقل شد و نرخ ارز هم در بازار غیر رسمی روبه افزایش رفت. در این گزارش به سیاست‌های ارزی دولت پرداخته‌ایم.
دیروز نرخ هر دلار آمریکا در بازار غیر رسمی به بیش از 75هزارتومان رسید. هرچند مقامات اقتصادی دولت معتقدند این نرخ را در بازار قبول ندارند اما باید توجه داشت قیمت‌گذاری اغلب کالاها با همان نرخ غیر رسمی انجام می‌شود، از این رو بانک مرکزی با اجرای سیاست تثبیت درسال1401سعی کرد بازار غیر رسمی راکوچک ونوسانات آن رامهار کند.حالا به نظر می‌رسد برنامه‌های اقتصادی دولت به سمت سیاست آزادسازی نرخ ارز در حال حرکت است . این موضوع انتقادات زیادی را به همراه دارد و حتی کارشناسانی که از دولت حمایت می‌کردند نیز اعتراض کردند. فرشاد مومنی، کارشناس اقتصادی در این باره گفته آقای رئیس‌جمهور پزشکیان؛ این گونه آتش بازی‌ها در شرایط عادی هم به صلاح کشور نیست تا چه رسد به امروز، لطفا هرچه سریع‌تر دستور توقف این سیاست‌ها را صادر کنید. لطفا به مسئولان اقتصادی بفرمایید به جای این کار‌ها به فکر القای امنیت و آرامش به مردم و تدوین برنامه‌ای تولیدمحور و عدالت محور باشند. راه نجات کشور از این مسیر می‌گذرد. همچنین محمدباقر نوبخت، رئیس سازمان برنامه و بودجه دولت‌های یازدهم و دوازدهم خطاب به رئیس‌جمهور با انتقاد به سیاست‌های ارزی دولت در شبکه ایکس نوشت: چرا اولویت مهار تورم در چنین شرایطی از دستور کار دولت شما خارج شده است؟
عبدالناصر همتی، وزیر امور اقتصادی و دارایی اعلام کرده بود چند نرخی بودن ارز موجب فساد خواهد شد و به اقتصاد کشور آسیب می‌رساند. همتی تأکید کرده است که همسوسازی نرخ ارز می‌تواند به شفافیت و ساماندهی اقتصادی کمک کند. براساس سیاست جدید از عصر روز شنبه نرخ ارز نیمایی از پایه حدود 54 هزار تومان به 60 هزار تومان افزایش یافت. آن‌طور که محمد آرام، معاون ارزی بانک مرکزی اعلام کرده نیمی از تقاضای ارزی مربوط به سامانه نیماست. معاون ارزی بانک مرکزی تصریح کرد: این سامانه محملی خواهد بود تا متقاضیان ارز و عرضه‌کنندگان به سهولت یکدیگر را پیدا و به‌راحتی معامله کنند. مرکز مبادله طلا و ارز، مچینگ و اطمینان از تکمیل فرآیند معامله را محقق می‌کند. آرام افزود: این سامانه چون تعداد زیادی از خریدار و فروشنده را شناسایی می‌کند، سرعت معامله را افزایش می‌دهد و از طرفی هزینه معامله را بیشتر نمی‌کند چون میزان کارمزد در سامانه ثبت می‌شود و قابل نظارت است؛ مثلا دلاری که در چین هست با دلاری که در اروپا هست در این سامانه تفاوت دارد و همگی عنوان خاص خود را دارند. بنابراین اگر تفاوتی بین یورو در ترکیه و یورو در اروپا وجود دارد در این سامانه قابل مشاهده است. وی ادامه داد: از ۲۶ آذرماه در عمل محل تخصیص و رفع تعهد ارزی ارز اشخاص به‌عنوان اولین گروه به مرکز مبادله طلا و ارز منتقل شده است و تعدادی از گروه‌های کالایی از طرف عرضه و تقاضا، کار خود را در مرکز شروع کردند.
هشدار رشد تورم
برخی کارشناسان بر این باورند شرایط فعلی شبیه سال 97 است. فروردین 97 و پیش از آن که آمریکا از برجام خارج شود ارز تک نرخی شد و هر دلار آمریکا 4200 تومان قیمت خورد، اما این رویه تا مرداد همان سال بیشتر دوام نداشت و دوباره نظام چند نرخی بازگشت. با این تفاوت که نرخ ارز در همان سال از 4200 تومان تا 17 هزار تومان بالا رفت اما در سال بعد به حدود 11 هزار تومان برگشت. در سال 99 هم که تشدید تحریم‌ها اتفاق افتاد دوباره تا 33 هزار تومان رشد کرد اما در سال بعد تا 25 هزار تومان کاهش یافت. در واقع کارشناسان می‌گویند سیاست ارز تک نرخی در شرایط تحریم چندان قابل دوام نیست و ممکن است معیشت مردم را با مشکلاتی مواجه کند.
جزئیات بازار ارز تجاری
سامانه معاملات بازار ارز تجاری مرکز مبادله ارز و طلای ایران از امروز به صورت رسمی آغاز به کار می‌کند؛ طبق اعلام بانک مرکزی همه معاملات توافقی بین واردکنندگان و صادرکنندگانی که پیش از این تحت عنوان روش واگذاری ارز حاصل از صادرات به غیر صورت می‌گرفت، در این بازار انجام خواهد شد. قیمت ارزهای مورد معامله در این بازار نیز بر اساس عرضه و تقاضا و مبتنی بر مدل جورسازی قیمت‌های پیشنهادی در عرضه وتقاضا کشف خواهد شد و آن طور که بانک مرکزی پیش‌بینی کرده همه خریداران و فروشندگان تعداد زیادی خریدار و فروشنده می‌یابند و خرید و فروش با روش کشف قیمت منصفانه ارز انجام خواهد شد. با توجه به این‌که شنبه، نخستین روز از شکل‌گیری و تعمیق بازار یکپارچه ارز بود، کشف نرخ میانگین موزون معاملات بدون دامنه نوسان انجام شد، از این رو مانند تمام بازارهای مالی، به‌منظور تعمیق معاملات و ایجاد تعادل در بازار، از امروز یکشنبه دامنه نوسان مثبت و منفی 3 درصد قیمت کشف شده روز کاری قبل در سامانه نیما لحاظ خواهد شد.
محمدحسین علی‌اکبری - دبیر گروه اقتصاد
دیروز نرخ هر دلار آمریکا در بازار غیر رسمی به بیش از 75هزارتومان رسید. هرچند مقامات اقتصادی دولت معتقدند این نرخ را در بازار قبول ندارند اما باید توجه داشت قیمت‌گذاری اغلب کالاها با همان نرخ غیر رسمی انجام می‌شود، از این رو بانک مرکزی با اجرای سیاست تثبیت درسال1401سعی کرد بازار غیر رسمی راکوچک ونوسانات آن رامهار کند.حالا به نظر می‌رسد برنامه‌های اقتصادی دولت به سمت سیاست آزادسازی نرخ ارز در حال حرکت است . این موضوع انتقادات زیادی را به همراه دارد و حتی کارشناسانی که از دولت حمایت می‌کردند نیز اعتراض کردند. فرشاد مومنی، کارشناس اقتصادی در این باره گفته آقای رئیس‌جمهور پزشکیان؛ این گونه آتش بازی‌ها در شرایط عادی هم به صلاح کشور نیست تا چه رسد به امروز، لطفا هرچه سریع‌تر دستور توقف این سیاست‌ها را صادر کنید. لطفا به مسئولان اقتصادی بفرمایید به جای این کار‌ها به فکر القای امنیت و آرامش به مردم و تدوین برنامه‌ای تولیدمحور و عدالت محور باشند. راه نجات کشور از این مسیر می‌گذرد. همچنین محمدباقر نوبخت، رئیس سازمان برنامه و بودجه دولت‌های یازدهم و دوازدهم خطاب به رئیس‌جمهور با انتقاد به سیاست‌های ارزی دولت در شبکه ایکس نوشت: چرا اولویت مهار تورم در چنین شرایطی از دستور کار دولت شما خارج شده است؟
عبدالناصر همتی، وزیر امور اقتصادی و دارایی اعلام کرده بود چند نرخی بودن ارز موجب فساد خواهد شد و به اقتصاد کشور آسیب می‌رساند. همتی تأکید کرده است که همسوسازی نرخ ارز می‌تواند به شفافیت و ساماندهی اقتصادی کمک کند. براساس سیاست جدید از عصر روز شنبه نرخ ارز نیمایی از پایه حدود 54 هزار تومان به 60 هزار تومان افزایش یافت. آن‌طور که محمد آرام، معاون ارزی بانک مرکزی اعلام کرده نیمی از تقاضای ارزی مربوط به سامانه نیماست. معاون ارزی بانک مرکزی تصریح کرد: این سامانه محملی خواهد بود تا متقاضیان ارز و عرضه‌کنندگان به سهولت یکدیگر را پیدا و به‌راحتی معامله کنند. مرکز مبادله طلا و ارز، مچینگ و اطمینان از تکمیل فرآیند معامله را محقق می‌کند. آرام افزود: این سامانه چون تعداد زیادی از خریدار و فروشنده را شناسایی می‌کند، سرعت معامله را افزایش می‌دهد و از طرفی هزینه معامله را بیشتر نمی‌کند چون میزان کارمزد در سامانه ثبت می‌شود و قابل نظارت است؛ مثلا دلاری که در چین هست با دلاری که در اروپا هست در این سامانه تفاوت دارد و همگی عنوان خاص خود را دارند. بنابراین اگر تفاوتی بین یورو در ترکیه و یورو در اروپا وجود دارد در این سامانه قابل مشاهده است. وی ادامه داد: از ۲۶ آذرماه در عمل محل تخصیص و رفع تعهد ارزی ارز اشخاص به‌عنوان اولین گروه به مرکز مبادله طلا و ارز منتقل شده است و تعدادی از گروه‌های کالایی از طرف عرضه و تقاضا، کار خود را در مرکز شروع کردند.
هشدار رشد تورم
برخی کارشناسان بر این باورند شرایط فعلی شبیه سال 97 است. فروردین 97 و پیش از آن که آمریکا از برجام خارج شود ارز تک نرخی شد و هر دلار آمریکا 4200 تومان قیمت خورد، اما این رویه تا مرداد همان سال بیشتر دوام نداشت و دوباره نظام چند نرخی بازگشت. با این تفاوت که نرخ ارز در همان سال از 4200 تومان تا 17 هزار تومان بالا رفت اما در سال بعد به حدود 11 هزار تومان برگشت. در سال 99 هم که تشدید تحریم‌ها اتفاق افتاد دوباره تا 33 هزار تومان رشد کرد اما در سال بعد تا 25 هزار تومان کاهش یافت. در واقع کارشناسان می‌گویند سیاست ارز تک نرخی در شرایط تحریم چندان قابل دوام نیست و ممکن است معیشت مردم را با مشکلاتی مواجه کند.
جزئیات بازار ارز تجاری
سامانه معاملات بازار ارز تجاری مرکز مبادله ارز و طلای ایران از امروز به صورت رسمی آغاز به کار می‌کند؛ طبق اعلام بانک مرکزی همه معاملات توافقی بین واردکنندگان و صادرکنندگانی که پیش از این تحت عنوان روش واگذاری ارز حاصل از صادرات به غیر صورت می‌گرفت، در این بازار انجام خواهد شد. قیمت ارزهای مورد معامله در این بازار نیز بر اساس عرضه و تقاضا و مبتنی بر مدل جورسازی قیمت‌های پیشنهادی در عرضه وتقاضا کشف خواهد شد و آن طور که بانک مرکزی پیش‌بینی کرده همه خریداران و فروشندگان تعداد زیادی خریدار و فروشنده می‌یابند و خرید و فروش با روش کشف قیمت منصفانه ارز انجام خواهد شد. با توجه به این‌که شنبه، نخستین روز از شکل‌گیری و تعمیق بازار یکپارچه ارز بود، کشف نرخ میانگین موزون معاملات بدون دامنه نوسان انجام شد، از این رو مانند تمام بازارهای مالی، به‌منظور تعمیق معاملات و ایجاد تعادل در بازار، از امروز یکشنبه دامنه نوسان مثبت و منفی 3 درصد قیمت کشف شده روز کاری قبل در سامانه نیما لحاظ خواهد شد.
محمدحسین علی‌اکبری - دبیر گروه اقتصاد