نور نیوز–گروه اقتصادی: در شرایطی که جامعه ایران، آبان و آذرماه را با تهدیدهای ناترازی برق و گاز سر کرد خبرهایی که از ناترازی منابع آبی به گوش می رسد نگرانی‌ها را دوچندان کرده است. هرچند اقلیم ایران به طور طبیعی اقلیمی خشک و کم‌آب است و ناترازی منابع آبی، چالشی مزمن در کشور ماست اما دوره چندساله‌ی خشکسالی‌ها تنش آبی را در ایران تشدید کرده است.
به این ترتیب با اینکه ظرف چند روز اخیر، بارش هایی در مناطق مختلف کشور انجام شده اما پیش بینی های هواشناسی حکایت از این می کند که تا اواسط دی ماه نباید منتظر بارش های چشمگیر و جبران‌کننده‌ای باشیم. به این ترتیب، صرف‌جویی و مدیریت مصرف،علاوه بر برق و گاز برای آب نیز ضرورت پیدا می‌کند.
وضعیت نگران‌کننده سدها
گزارش‌هایی که از وضعیت سدهای کشور منتشر می شود حکایت از آن دارد که در سومین ماه سال آبی جاری، سدهای کشور به طور میانگین، فقط ۴۴ درصد پرشدگی دارند. طبق آخرین آمار دفتر اطلاعات و داده های آب کشور میزان ورودی آب به سدها از ابتدای سال آبی جاری تا ۱۰ آذرماه با کاهش ۶ درصدی همراه شده است.
براین اساس در 70 روز اخیر، سه میلیارد و ۲۵۰ میلیون مترمکعب آب وارد سدهای مهم و بزرگ کشور شده که نسبت به سه میلیارد و ۴۵۰ میلیون متر مکعب سال گذشته ۶ درصد کاهش نشان می دهد. حجم آب موجود در سدها نیز از ابتدای سال آبی جاری تا ۱۰ آذرماه ۲۲ میلیارد و ۶۶۰ میلیون متر مکعب شد که این میزان در مقایسه با ۲۰ میلیارد و ۳۵۰ میلیون متر مکعب سال گذشته ۱۱ درصد بیشتر شده است. در این مدت ۹ سد مهم و بزرگ کشور بین ۲۵ تا ۷۵ درصد کاهش حجم آب دارند و ۹ سد هم با رشد بیش از ۹۰ درصدی حجم آب روبرو شده اند.
سدهای پنجگانه تهران در وضعیت قرمز
وضعیت پنج سد تأمین‌کننده آب استان تهران، وضعیتی نگران کننده است. سخنگوی صنعت آب، خبر داده است که سدهای پنجگانه تهران فقط ۲۰ درصد پرشدگی دارند. عیسی بزرگ زاده روز یکشنبه گفت که سدهای پنج گانه تهران شامل طالقان، امیرکبیر، ماملو، لار و لتیان در وضعیت نامناسبی قرار دارند به طوری که سد امیرکبیر با ۳۰ درصد پرشدگی ۶۳ میلیون متر مکعب آب دارد. البته گویا سد طالقان از وضعیت بهتری برخودار است به گونه‌ای که با ۵۴ درصد پرشدگی ۲۳۹ میلیون متر مکعب آب دارد. موجودی آب در سد لتیان، ۲۵ میلیون مترمکعب است و سد لار با ۳۴ میلیون مترمکعب،فقط ۳ درصد پرشدگی دارد که پایین ترین میزان در بین سدهای ۵ گانه است. درصد پرشدگی سد ماملو هم ۱۴ درصد است و فقط ۳۴ میلیون مترمکعب آب دارد.
به این ترتیب، سدهای تهران تنها ۲۰ درصد آب دارند و میزان کلی آب آنها ۳۷۳ میلیون متر مکعب است. این مقدار، کمترین میزان پرشدگی سدهای تهران در 60 سال اخیر است. این وضعیت نقش مدیریت مصرف را برای تامین پایدار آب در کشور و به خصوص تهران جدی تر می کند و ضروری است همه شهروندان مصرف درست را رعایت کنند. سدهای پنج گانه تهران، جمعیتی نزدیک به ۲۰ میلیون نفر را پوشش می دهند. در مردادماه امسال فقط در یک روز چهار میلیون مترمکعب آب در تهران مصرف شد که عدد بالایی است. چنین وضعیتی، رعایت مدیریت مصرف را ضروری می کند.
به گفته مقامات مسئول، رعایت ۲۰ درصدی صرفه جویی در مصرف آب می تواند مشکل را حل کند. مشترکان آب، به سه دسته خوش مصرف (که تا الگو مصرف دارند)، پرمصرف (که تا ۲ برابر الگو مصرف دارند) و بد مصرف ها تقسیم می شوند. الگوی مصرف آب برای هر خانوار در تهران ۱۲ متر مکعب در روز است که لازم است همه آن را رعایت کنند.
مصرف بی رویه در منابع آبی کشور
متوسط بارندگی در دنیا حدود 800 تا 850 میلی متر، در قاره آسیا 600 تا 650 میلی متر، و در کشور ما حدود 200 تا 250 میلی متر است. در ایران، اکنون در حوزه شهری حدود 9/99 درصد جمعیت شهری و در روستاها بیش از 87 درصد جمعیت تحت پوشش آب شرب قرار دارند. به طور میانگین 16 درصد هدر رفت آب داریم و هر شهروند تهرانی در شبانه‌روز ۲۵۰ لیتر آب مصرف می‌کند.
این در حالی است که در بسیاری از کشورهای پیشرفته که از میانگین بارندگی بالاتری در مقایسه با ایران برخوردارند، سرانه مصرف هر شهروند ۱۷۰ لیتر در شبانه‌روز است. 23 درصد از مجموع آب شرب مصرفی کشور در استان تهران توزیع می‌شود.
برای جلوگیری از مصرف بی رویه آب و جریمه مشترکان پرمصرف در لایحه بودجه ۱۴۰۳ کل کشور وزارت نیرو از طریق شرکت های آب و فاضلاب استانی سراسر کشور مکلف شد علاوه بر نرخ آب به ازای هر مترمکعب فروش آب شرب بالاتر از الگوی مصرف تا دو برابر بیش از الگو، پانزده درصد نرخ آب بها را افزایش دهد و در مورد مشترکانی که بیش از دو برابر الگو مصرف کرده اند به ازای هر مترمکعب مازاد، 35 درصد نرخ را افزایش و از آنان دریافت و به خزانه داری کل کشور واریز کند.
با افزایش جمعیت ایران به ۱۰۶ میلیون نفر در سال ۱۴۲۰، پیش‌بینی می‌شود سرانه آب تجدیدپذیر کشور به حدود ۹۷۶ مترمکعب در سال کاهش یابد که بر اساس شاخص فالکن مارک، به معنای عبور کشور از شرایط فعلی (تنش آبی) به شرایط بحران آبی در سال ۱۴۲۰ است.
در حال حاضر حدود ۸۸.۹ درصد آب تجدیدپذیر کشور مصرف می‌شود که بیش از دوبرابر شاخص کمیسیون پایدار سازمان ملل است. سرانه آب تجدیدپذیر کشور برابر با ۱۲۷۱ مترمکعب و سرانه آب تجدیدپذیر حوضه آبریز فلات مرکزی و شرقی برابر ۴۷۳ مترمکعب است. در چهار دهه گذشته، سرانه آب تجدیدپذیر کشور، یک‌سوم شده است.
نورنیوز∎