سقوط حکومت بشار اسد به دست شورشیان مسلح سوریه، واکنش بسیاری از کشورهای جهان را از آمریکا تا روسیه و کشورهای منطقه در پی داشته است.
کاخ سفید روز یکشنبه ۱۸ آذر اعلام کرد که جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا، همراه با شرکای منطقه‌ای از نزدیک حوادث فوق‌العاده در سوریه را زیر نظر دارد.
دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور منتخب آمریکا، نیز گفت ایران و روسیه به عنوان حامیان بشار اسد، علاقه‌ای به ادامه حمایت از او نداشتند و اسد «فرار کرد».
او که قرار است در ۲۰ ژانویه به مقام ریاست‌جمهوری برسد، افزود که روسیه و ایران، دو حامی اصلی اسد، «در حال حاضر در وضعیت ضعیفی قرار دارند؛ یکی به دلیل اوکراین و اقتصاد ضعیف، و دیگری به دلیل اسرائیل و موفقیت‌های نظامی آن.»
دنیل شاپیرو، معاون وزیر دفاع آمریکا در امور خاورمیانه، بر لزوم حفاظت از اقلیت‌ها و احترام به هنجارهای بین‌المللی تاکید کرده و گفته است نظامیان آمریکایی برای جلوگیری از قدرت‌گیری دوباره داعش در سوریه باقی خواهند ماند.
سرنوشت سوریه بعد از بشار اسد چه خواهد شد؟
گیر پدرسن، فرستاده ویژه سازمان ملل متحد برای سوریه، هم در واکنش به تحولات اخیر سوریه با اشاره به «رنج بی‌امان و خسارات توصیف ناپذیر» مردم این کشور طی ۱۴ سال گذشته، بر انتقال مسالمت‌آمیز قدرت و استقرار دولتی فراگیر در این کشور تاکید کرد.
تام فلیچر، رئیس جدید امور بشردوستانه سازمان مللة نیز با اشاره به پناهندگی میلیون‌ها شهروند سوری و خطراتی که مردم را تهدید می‌کند، بر کمک‌های انسان‌دوستانه مانند مواد غذایی، سوخت، چادر، پتو و غیره به این کشور تاکید کرد.
مواضع اروپایی‌ها
در این میان امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه، با انتشار پیامی در شبکه ایکس نوشته است: «نهایتا رژیم وحشی بشار اسد سقوط کرد. من به مردم سوریه، شجاعت و صبر آنها ادای احترام می‌کنم. در این لحظه بلاتکلیفی، برای مردم سوریه آرزوی صلح، آزادی و اتحاد دارم».
او در ادامه گفت فرانسه به امنیت تمام خاورمیانه متعهد خواهد ماند.
اولاف شولتس، صدراعظم آلمان، اعلام کرد مردم سوریه رنج‌های وحشتناکی را در دوره بشار اسد تحمل کردند: «او مردم را بی‌رحمانه سرکوب کرد، زندگی بسیاری را نابود کرد و بسیاری مجبور به فرار از کشور شدند. بنابر این رفتن بشار اسد خبر خوبی است؛ اما اکنون موضوع مهم بازگشت فوری قانون و نظم به سوریه و برخورداری همه جوامع مذهبی و اقلیت‌ها از حمایت و امنیت است».
آنالنا بائربوک وزیر خارجه آلمان نیز گفته است تشخیص دقیق آنچه اکنون در سوریه می‌گذرد دشوار است، اما یک چیز روشن است و آن اینکه برای میلیون‌ها شهروند سوری، پایان حکومت اسد به معنای نخستین نفس راحت پس از سال‌ها جنایت رژیم است.
خانم بائربوک در ادامه گفت که نباید اجازه داد که این کشور اکنون به دست افراط گرایان دیگر، تحت هر عنوانی، بیفتد و ما از طرف‌های درگیر می‌خواهیم که به مسئولیت خود در قبال همه سوری‌ها، از جمله حفاظت کامل از اقلیت‌های قومی و مذهبی عمل کرده ویک فرآیند سیاسی جامع برای ایجاد توازن میان گروه‌های مختلف را تضمین کنند.
پایان حکومت بشار اسد چگونه رقم خورد؟ ۱۱ روز تا سقوط دمشق
آنتونیو تاجانی، وزیر خارجه ایتالیاة نیز خواستار انتقال بدون خشونت قدرت در سوریه شده و گفته است به نظر او تحولات در سوریه در همین مسیر در جریان است.
کی‌یر استارمر، نخست‌وزیر بریتانیا، تحولات اخیر در سوریه را «بی‌سابقه» خواند و یادآوری کرد مردم سوریه تحت «حکومت وحشی» بشار اسد آسیب دیدند.
او گفت بریتانیا از کنار رفتن رئیس‌جمهور مخلوع سوریه استقبال می‌کند، اما تمرکز این کشور بر راه‌حل‌های سیاسی و صلح و ثبات در سوریه است.
وزارت خارجه روسیه، مهمترین حامی حکومت بشار اسدة نیز با انتشار بیانیه‌ای مدعی شده او بعد از «دستور انتقال مسالمت‌آمیز قدرت» کشور را ترک کرده است. این بیانیه اشاره نکرده که بشار اسد هم‌اکنون کجاست، اما گفته است روسیه مشارکتی در مذاکرات برای خروج بشار اسد از کشور نداشت.
مسکو همچنین گفته است پایگاه‌های نظامی روسیه در سوریه در حالت «هشدار بالا» قرار دارد، اما هم‌اکنون تهدیدی جدی علیه آنها مشاهده نمی‌شود.
این بیانیه گفته است روسیه در تماس با همه گروه‌های مخالف در سوریه است و خواستار اجتناب از خشونت شده است.
واکنش‌ها در خاورمیانه
ایران که همراه روسیه مهمترین حامی بشار اسد بود، اکنون اعلام کرده که به وحدت و حاکمیت ملی سوریه احترام می‌گذارد و خواستار حفظ رابطه با حکومت آینده این کشور شده است.
وزارت خارجه ایران در بیانیه‌ای خواستار پایان سریع درگیری‌های نظامی، جلوگیری از اقدامات تروریستی و آغاز گفت‌وگوی ملی با تمام بخش‌های جامعه سوریه شده است.
بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، می‌گوید سقوط اسد که حلقه اصلی محور جمهوری اسلامی بود، یک روز تاریخی و «نتیجه مستقیم ضرباتی است که اسرائیل به حزب‌الله و ایران وارد کرده» است.
او تصریح کرد ما به هیچ نیروی متخاصمی اجازه نخواهیم داد در مرز ما مستقر شود.
باسم العوادی، سخنگوی دولت عراق، نیز گفته است این کشور تحولات سوریه را از نزدیک دنبال می‌کند و بر لزوم اجتناب از دخالت در امور داخلی سوریه تاکید کرده است.
پایان حکومت خاندان اسد بر سوریه به روایت تصویر
از سوی دیگر، ساعاتی پس از آنکه شورشیان که کنترل دمشق را به دست گرفتند و بشار اسد را از قدرت برکنار کردند، مصر خواستار اجماع ملی و بازسازی سوریه شد.
وزارت خارجه مصر با انتشار بیانیه‌ای از تمام طرف‌های سوری خواست که «با متحد شدن در اهداف و اولویت‌های خود، یک فرآیند سیاسی جامع و فراگیر را آغاز کنند که زمینه‌ساز مرحله جدیدی از اجماع و صلح داخلی باشد».
وزارت خارجه مصر در این بیانیه متعهد شده که با همکاری شرکای منطقه‌ای و بین‌المللی خود، به مردم سوریه کمک کند تا تلاش‌ها برای بازسازی تسهیل شود. مصر همچنین از بازگشت امن پناهندگان سوری به وطن خود حمایت کرده است.
ملک عبدالله، پادشاه اردن، نیز گفته است به انتخاب مردم سوریه احترام می‌گذارد و از طرفین خواست از درگیری نظامی اجتناب کنند تا کشور دچار هرج و مرج نشود.
قطر نیز به لزوم اجرایی شدن قطعنامه ۲۲۵۴ شورای امنیت سازمان ملل برای انتقال مسالمت‌آمیز و فراگیر قدرت سیاسی در کشور اشاره کرده و خواستار وحدت ملی در سوریه شده است.
همچنین یک مقام عربستان سعودی به رویترز گفت که عربستان سعودی با همه بازیگران منطقه‌ای، از جمله ترکیه در ارتباط است و مصمم است هر کار ممکنی را برای جلوگیری از فرو رفتن سوریه در هرج و مرج انجام دهد.
این در حالی است که هاکان فیدان، وزیر خارجه ترکیه، می‌گوید با رفتن بشار اسد امید تازه‌ای ایجاد شده و سوریه به مرحله‌ای رسیده که مردم آن آینده کشور خود را رقم خواهند زد.
او در نشست مطبوعاتی در دوحه، پایتخت قطر، اعلام کرد تصریح کرد مردم سوریه به تنهایی نمی‌توانند این کار را انجام دهند و نباید به سازمان‌های تروریستی از جمله پ‌کاکا اجازه داد که از این وضعیت سوء استفاده کنند: «ترکیه به تمامیت ارضی سوریه اهمیت می‌دهد. دولت جدید سوریه باید فراگیر باشد و هیچ تمایلی برای انتقام وجود نداشته باشد».
طالبان أفغانستان نیز پس از سقوط بشار اسد به مردم و شورشیان سوریه «تبریک» گفته است.