سامانه‌های خرید و فروش آنلاین طلا به‌عنوان بستری برای خرید و فروش طلا و حفظ ارزش پول در برابر نوسانات اقتصادی و تورم تبدیل به یکی از انتخاب‌های محبوب سرمایه‌گذاران و عموم مردم شده‌اند. این سامانه‌ها به ویژه برای خرید طلای آب‌شده و شمش طلا که از محبوب‌ترین انواع طلا برای سرمایه‌گذاری هستند، مزایای زیادی دارند. این سامانه‌ها علاوه بر مزایای شفافیت و قیمت‌های مناسب، به کاربران این امکان را می‌دهند که بدون نیاز به مراجعه حضوری به بازار، به راحتی از خانه یا محل کار خود خرید و فروش طلا انجام دهند.
اگرچه استفاده از سامانه‌های آنلاین خرید و فروش طلا در ایران مزایای زیادی دارد، اما این سامانه‌ها با مخاطراتی نیز همراه هستند که می‌توانند امنیت سرمایه‌گذاری کاربران را تهدید کنند. یکی از مهم‌ترین این مخاطرات، ریسک خالی‌فروشی است. یکی از بزرگ‌ترین مشکلات که ممکن است برخی از سامانه‌ها با آن مواجه شوند، خالی‌فروشی است. این مشکل زمانی پیش می‌آید که پلتفرم‌ها قادر به تامین طلا برای کاربران خود نباشند.
به همین دلیل هم در روزهای گذشته بانک مرکزی ایران فعالیت برخی از سامانه‌های خرید‌و‌فروش آنلاین طلا را متوقف کرد. دلیل اصلی این اقدام نیز نگرانی از خالی‌فروشی در بازار طلا اعلام شد. بانک مرکزی در نامه‌ای که مورد حمایت مرکز تجارت الکترونیک وزارت صمت نیز قرار گرفته، اعلام کرد که تمامی طلاهای فروخته‌شده در این سامانه‌ها باید موجودی واقعی داشته باشند و در بانک ذخیره شوند. همچنین این نظارت‌ها با هدف جلوگیری از ریسک‌های احتمالی برای مشتریان و تقویت شفافیت در معاملات صورت گرفته است.
فعالیت سامانه‌های خرید و فروش آنلاین طلا از سال ۱۳۹۸
در این راستا «علیرضا عیوضی» مدیرعامل گلدیکا، درباره چگونگی شکل‌گیری سامانه‌های آنلاین خرید و فروش طلا توضیح داد: سامانه‌های آنلاین طلا به‌واسطه مجوزی که از سال 1398 از سوی دبیرخانه اتحادیه اتاق اصناف در وزارت صمت صادر شد شکل گرفتند. همان زمان در این حوزه ضوابطی نوشته شده و متولی این حوزه هم اتحادیه کشوری کسبوکارهای مجازی معین شد. از همان زمان در این حوزه مجوز صادر می‌شود و سامانه‌های آنلاین خرید و فروش طلا فعالیت می‌کنند؛ سامانه گلدیکا نیز از سال 1401 فعالیت خود را آغاز کرد.
او با بیان اینکه در ماه‌های گذشته به واسطه تبلیغات محیطی و افزایش قیمت طلا، تمایل مردم به سمت استفاده از سامانه‌های فروش آنلاین طلا افزایش یافته است، افزود: همین موضوع هم حساسیت نهادهای نظارتی را بالا برده است. از سوی دیگر برخی نهادها از جمله اتحادیه طلا و جواهر به مردم توصیه می‌کنند که طلا را به‌صورت آنلاین نخرند، این در حالی است‌که خرید و فروش آنلاین طلا از سال‌های گذشته مجوز قانونی داشته و نهادهای ناظر نیز با تشکیل یک کمیته، این حوزه را رصد می‌کنند. گلدیکا نیز یکی از کسبوکارهای منتخب است که در این کمیته مورد بررسی قرار می‌گیرد برای اینکه ریسک‌های این کسب‌وکار شناسایی و ضوابط این حوزه اصلاح شود.
مزیت سامانه‌های آنلاین خرید و فروش طلا
مدیرعامل گلدیکا با اشاره به مزیت سامانه‌های خرید و فروش آنلاین طلا بیان کرد: اگر افراد به‌دنبال حفظ ارزش پول خود در برابر تورم باشند و بخواهد از رشد قیمتی طلا استفاده کنند، گزینه‌های مختلفی پیش رو دارند. یکی از بهترین این گزینه‌ها طلای آب‌شده است. طلای آب‌شده به دلیل نداشتن اجرت، مالیات و سود فروشنده، از گذشته در بازار سنتی طلا محبوبیت زیادی داشته است. در این میان در سامانه‌های آنلاین خرید و فروش طلا، امکان سرمایه‌گذاری با مبالغ اندک و پس‌انداز به صورت خرد فراهم شده است.
عیوضی ادامه داد: در این سامانه‌ها می‌توانید طلا را با قیمت اصلی طلای آب‌شده خریداری کرده و ذخیره کنید. ویژگی‌هایی نظیر فعالیت ۲۴ ساعته سامانه‌ها، دسترسی آسان از خانه یا محل کار و شفافیت بیشتر نسبت به بازار سنتی از جمله مزایای سامانه‌های آنلاین است. با استفاده از سامانه‌های آنلاین، دیگر نیازی به حضور فیزیکی در بازار نیست و مشتریان می‌توانند به‌راحتی معاملات خود را انجام دهند، بدون اینکه از تغییرات قیمتی عقب بمانند.
او درباره تمایز گلدیکا نسبت به سایر سامانه‌های خرید و فروش آنلاین طلا توضیح داد: یکی از مهم‌ترین دلایلی که ما را به عنوان معتبرترین سامانه در حوزه خرید و فروش طلا معرفی کرده، این است که پیش از رونمایی از سامانه، موفق به دریافت مجوز از اتحادیه طلا و اتحادیه کسبوکارهای مجازی شدیم. تیم گلدیکا که متشکل از فارغ‌التحصیلان دانشگاه شریف است، از همان ابتدا زیر نظر پارک علم و فناوری این دانشگاه فعالیت کرده و سال گذشته به عنوان واحد نمونه پارک انتخاب شد.
اهمیت تحویل طلای خریداری‌شده به مشتریان
مدیرعامل گلدیکا با تاکید بر اهمیت تحویل طلا به مشتریان گفت: از روز اول فعالیت، به کاربران خود توصیه کردیم که طلای خریداری‌شده را تحویل بگیرند. زیرا اینکه مشتری طلای خود را با فاکتور رسمی دریافت کند و نزد خود نگه دارد، اهمیت زیادی دارد. به همین دلیل نیز طبق آمار موجود، گلدیکا در یک سال گذشته بیشترین میزان تحویل طلا به کاربران را در مقایسه با دیگر کسبوکارهای مشابه داشته است. این دستاوردها، از جمله مجوزهای رسمی و تاکید بر تحویل مستقیم طلا به مشتریان، از دلایلی است که ما را در این حوزه پیشرو کرده است.
عیوضی درباره ویژگی‌هایی که گلدیکا را به‌عنوان یک کسب‌وکار خرید و فروش طلا معتبر می‌کند، توضیح داد: از ابتدای فعالیت سامانه، تمامی معاملات انجام‌شده در گلدیکا دارای پشتوانه مشخص بوده‌اند. علاوه بر معاملاتی که کاربران انجام می‌دهند، ما حجم قابل‌توجهی از طلا را به عنوان دارایی خود سامانه تامین کرده‌ایم. به این ترتیب، کاربران در واقع طلایی را خریداری می‌کنند که از پیش در اختیار سامانه بوده و به‌طور کامل تامین شده است.
او ادامه داد: ما از کاربران خود خواسته‌ایم که طلای خریداری‌شده را تحویل بگیرند. بسیاری از کاربران نیز این توصیه را جدی گرفته و طلای خود را دریافت کرده‌اند. همچنین تعدادی از کاربران، طلای خود را در سامانه فروخته و مبلغ آن را بدون حتی یک روز تاخیر دریافت کرده‌اند. گلدیکا در طول این مدت، حتی یک مورد شکایت از سوی کاربران به مراجع نظارتی یا مرکز توسعه تجارت نداشته است.
ذخیره طلای کاربران در صندوق امانات از سوی گلدیکا
مدیرعامل گلدیکا با اشاره به سابقه دو ساله این سامانه بیان کرد: ما از سال ۱۴۰۱ موفق به دریافت نماد اعتماد الکترونیک (اینماد) در رسته طلافروشی شده‌ایم. همچنین یکی از اقدامات مهم ما ذخیره طلای کاربران در صندوق امانات بانک‌ها است، روشی که اکنون مورد توجه بسیاری از کسبوکارها قرار گرفته اما ما از مدت‌ها پیش آن را اجرایی کرده‌ایم. این رویکردها و شفافیت در فرآیندها باعث شده است که کاربران به گلدیکا اعتماد کامل داشته باشند و سامانه ما را به عنوان یکی از معتبرترین پلتفرم‌های خرید و فروش طلا بشناسند.
عیوضی درباره مخاطراتی که سامانه‌های آنلاین خرید و فروش طلا دارند، توضیح داد: در حوزه خرید و فروش طلا آنلاین، بزرگ‌ترین ریسک‌هایی که ممکن است اعتبار یک سامانه را به خطر بیندازد، مسائل مربوط‌به شفافیت و تعهدات مالی است. یکی از این مشکلات عمده «خالی فروشی» است، که به معنای فروختن طلاهایی است که در واقع موجود نیستند. این مشکل می‌تواند باعث ایجاد بی‌اعتمادی شدید بین کاربران شود. به همین دلیل، در حال حاضر اقدامات مختلفی برای جلوگیری از چنین مشکلاتی در جریان است.
تشکیل کمیته‌ای برای نظارت بر فعالیت سامانه‌های آنلاین
او ادامه داد: در حال حاضر مرکز توسعه تجارت الکترونیک کمیته‌ای را تشکیل داده که سایر نهادهای نظارتی مانند پلیس اماکن، پلیس امنیت اقتصادی و حتی بانک مرکزی هم از اعضای آن هدف این کمیته بررسی و نظارت بر کسبوکارهای فعال در این حوزه است تا ریسک‌های این حوزه کاهش یابد. یکی از راهکارهابرای مقابله با خالی‌فروشی پیشنهاد شده، این است که طلای تعهدی به کاربران باید در بانک‌ها ذخیره شود. این روش هم‌اکنون در حال اجرا است و بسیاری از کسبوکارها، از جمله گلدیکا، طلای کاربران را به بانک‌ها منتقل کرده‌اند و رسیدهای معتبر برای ذخیره‌سازی این طلاها موجود است.
عیوضی خاطرنشان کرد: علاوه بر اقدامات اجرایی، پیشنهادات جدیدی برای تقویت قوانین و ضوابط حوزه خرید و فروش طلا آنلاین ارائه شده است. اگرچه در این حوزه از سال‌های پیش هم قانون وجود داشته، اما ما به اتاق اصناف پیشنهاداتی برای شفاف‌تر کردن ضوابط ارائه داده‌ایم. این پیشنهادات اتاق اصناف و به مرکز توسعه تجارت ارسال شده است. پس از بررسی، این ضوابط به هیات عالی نظارت بر اصناف کشور ارسال خواهد شد.