امانوئل مکرون، رئیس‌جمهوری فرانسه، از کلیسای نوتردام پاریس بازدید کرد که از تلویزیون پخش شد و بینندگان برای اولین بار پس از آتش‌سوزی بزرگ سال ۲۰۱۹ که بخش زیادی از این کلیسا را تخریب کرد، توانستند داخل ساختمان را ببینند.

از مناره گرفته تا شیشه‌های رنگی همگی تغییر کرده‌اند، اما این فقط یک بازسازی پس از آتش‌سوزی نیست، یک بازسازی کامل شامل پاکسازی دهه‌ها کثیفی و دوده انباشته‌شده پس از آخرین مرمت است.

سرویس جهانی بی‌بی‌سی در گزارشی به روند مرمت این کلیسا را شرح داده است.

بازگشت مناره

اوج آتش‌سوزی سال ۲۰۱۹ فروریختن مناره کلیسا بود. بسیاری تصور می‌کردند که این مناره متعلق به قرون وسطی است، اما مناره اصلی به‌‌دلیل ملاحظات ایمنی در دهه ۱۷۹۰ برداشته شد. در واقع، مناره‌ای که سوخت مناره جایگزین بود.

این بار، نجاران ترکیبی از روش‌های سنتی و رایانه‌ای را برای طراحی و ساخت پایه چوبی عظیم به کار گرفتند و این سازه با استفاده از بزرگ‌ترین جرثقیل اروپا در جایش قرار گرفت، و سپس، داربستی نصب شد تا کارگران به‌تدریج سازه را بسازند و بالا ببرند.

مناره نیز مانند سایر بخش‌های سقف با لایه‌ای سرب پوشانده شده است. یک خروس طلایی جدید بالای مناره نصب شده است. خروس اصلی پس از آتش‌سوزی پیدا شد، اما به‌دلیل آسیب شدیدی که دیده بود قابل استفاده نبود.

داخل خروس جدید، اشیائی مقدس مانند خاری از تاج خار کلیسا و دست‌نوشته‌ای شامل نام ۲۰۰۰ نفر از کسانی که در بازسازی شرکت داشتند قرار دارد.

سنگ‌آهک درخشان

یکی از برجسته‌ترین ویژگی‌های کلیسای بازسازی‌شده درخشندگی سنگ‌کاری آن است، زیرا تمام بلوک‌های سنگ‌ آهک تمیز یا برخی قسمت‌ها تعویض شده‌اند.

بخش اعظم سنگ‌کاری کلیسا آسیب ندیده بود، اما پوشیده از لایه‌های گردو‌غبار و کثیفی بود که در گذر زمان انباشته شده، و لایه‌ای از دوده و پودر سرب ناشی از آتش‌سوزی نیز به آن افزوده شده بود.

این سنگ‌ها ابتدا با جاروبرقی‌های قوی تمیز شدند و سپس، با اسپری مخصوص پاکسازی شدند. در مجموع، حدود ۴۰ هزار مترمربع سنگ تمیز شد.

سنگ‌تراشان برای بازسازی سقف طاقی زیر مناره ناچار شدند اصول معماری گوتیک را یاد بگیرند.

بیش از ۱۰۰۰ درخت بلوط

تمام ۱۰۰ متر سقف چوبی کلیسا در آتش سوخت و هیچ‌کدام از تیرهای چوبی ۸۰۰ ساله سقف باقی نماندند.

بنابراین، حدود ۱۲۰۰ درخت بلوط صاف بدون گره و ترک ناشی از یخبندان به‌طول ۱۳ متر لازم بود. بخش زیادی از این چوب‌ها با دست اره شدند و بعد، با تبر شکل داده شدند تا درست شبیه تیرهای چوبی قرن سیزدهمی سقف شوند.

ناودان‌‌های کله‌اژدری با اسکن دیجیتالی

بسیاری از مجسمه‌‌های نمای بیرونی کلیسا در اثر استفاده از آب فشارقوی برای اطفا حریق آسیب دیدند.

کارگاهی مقابل کلیسا ایجاد شد تا این مجسمه‌ها ترمیم و در صورت لزوم، جایگزین شوند. پنج مورد از ناودان‌های کله‌اژدری با رایانه اسکن و سپس، با سنگ آهک بازسازی شدند.

مشهورترین مجسمه‌‌‌های داخل کلیسا سالم باقی مانده‌اند اما مرمت جزئی شده‌اند. نقاشی‌های متعدد داخل کلیسا نیز تمیز شده‌اند.

بازگشت رنگ

یکی از چشمگیرترین تغییرات کلیسا بازگشت رنگ به محراب و بسیاری از نمازخانه‌های جانبی است.

مرمت کلیسا سبب شد دهه‌ها کثیفی و دوده از دیوارها و شیشه‌های رنگی زدوده شوند و رنگ‌های آبی، قرمز و طلایی دوباره ظاهر شده‌اند.

پاکسازی ۸۰۰۰ لوله ارگ بزرگ

ارگ بزرگ کلیسا که در قرن هجدهم ساخته شده است، در اثر حرارت آتش‌سوزی یا آب آسیب ندید، اما گرد‌و‌غبار زرد مونوکسید سرب در لوله‌هایش انباشته شد.

کل این ساز‌ــ با ارتفاع ۱۲ متر، شش صفحه کلید، ۷۹۵۲ لوله، و ۱۹ صندوق باد‌ــ کامل از هم جدا و به کارگاهی در خارج از پاریس منتقل شد. پس از آنکه روکش‌های چرمی جایگزین و کنترل‌های الکترونیک اضافه شد، ساز دوباره نصب و کوک شد‌، فرایندی که چند ماه طول می‌کشد زیرا هر لوله به‌دقت تنظیم می‌شود.

در ۷ دسامبر، اولین جمله اسقف اعظم پاریس هنگام ورود به کلیسا این خواهد بود: «ای ارگ، بیدار شو! بگذار ستایش پروردگار شنیده شود!»

هشت ناقوس برج شمالی نیز در سال ۲۰۲۳ برداشته شدند، و پس از پاکسازی و بازسازی، چند هفته پیش بازگردانده شدند. بزرگ‌ترین ناقوس «امانوئل» نام دارد.

جام‌ها و محراب برنزی جدید

بازدیدکنندگان احتمالا متوجه تغییر چیدمان کلیسا خواهند شد، زیرا محراب، منبر و صندلی‌ها همگی در آتش‌سوزی نابود شدند. یک محراب برنزی ساده ساخته شده است، همراه با جام‌های جدید برای مراسم مقدس، و ۱۵۰۰ صندلی چوبی جدید در نظر گرفته شده است.

ژان شارل دو کستل‌باژاک نیز لباس‌های جدیدی برای کشیش‌ها طراحی کرده است.

کشف سازه مدفون قرن سیزدهمی

مرمت و بازسازی نوتردام فرصتی برای باستان‌شناسان فراهم کرد تا به بخش‌های زیرزمینی دسترسی پیدا کنند که قدمتش به صدها سال پیش از احداث کلیسا بازمی‌گردد.

میان استخوان‌های بسیاری که کشف شده‌اند، تصور می‌شود تعدادی متعلق ببه ژواکیم دوبلی، شاعر دوره رنسانس، باشد.

کشف مهم دیگر بقایای مدفون صفحه‌ای متعلق به قرون وسطی است که بخش مقدس کلیسا را از بخش جماعت جدا می‌کرد. این دیوار سنگی ۱۱ متری در قرن سیزدهم ساخته شده است و دارای مجسمه‌های رنگارنگی است که زندگی مسیح را به تصویر می‌کشد.

گام بعدی چیست؟

کار بازسازی هنوز به پایان نرسیده است. همچنان داربست‌هایی در بخش شرقی کلیسا وجود دارد و در سال‌های آتی، دیوارهای بیرونی بخش انتهایی کلیسا و اتاق مقدس نیازمند مرمت خواهند بود.

علاوه بر این، قرار است میدان کلیسا طراحی مجدد و موزه‌ای در بیمارستان کنار کلیسا ساخته شود.