عباس عراقچی، وزیر امور خارجه کشورمان، روز یکشنبه در سفری غیرمترقبه ابتدا به دمشق سفر و از آنجا راهی آنکارا شد.
به گزارش اعتماد، این سفر در شرایطی انجام می‌شود که پیشروی گروه‌های شورشی (تروریست‌ها) که از جمعه آغاز شد، روز یکشنبه، در پنجمین روز از حملات غافلگیرانه این گروه به اوج رسیده است. همزمان نیز نیرو‌های سوری و روسی ضدحملاتی را آغاز کرده‌اند و گزارش‌ها حاکی از آن است که از روز شنبه استان ادلب و شهر حلب- که تحت کنترل مخالفان است - هدف حملات هوایی قابل توجهی قرار گرفته‌اند.
وزیر امور خارجه ایران، پیش از سفر به سوریه به خبرنگاران گفت که تهران از رییس‌جمهور سوریه حمایت خواهد کرد و ما دوست دوران سخت خود را فراموش نخواهیم کرد. همزمان ملک عبدالله دوم پادشاه اردن و شیخ محمد بن زاید آل نهیان، رییس امارات نیزدر تماس‌های اخیر خود با بشار اسد، رییس‌جمهور سوریه همبستگی خود را با او ابراز کردند.
عراقچی در دیدار با رییس‌جمهور سوریه با تاکید بر ادامه حمایت همه‌جانبه جمهوری اسلامی ایران از دولت و مردم سوریه و مقاومت این رویکرد راهبردی را در راستای حفاظت از ثبات و امنیت پایدار در منطقه و حمایت از امنیت همه کشور‌های منطقه توصیف کرد. این دیدار در شرایطی انجام شد که نیرو‌های دولتی سوریه از روز یکشنبه در حال تقویت مواضع‌شان استان شمالی حماه هستند.
به گزارش خبرگزاری رسمی سوریه (سانا)، ارتش این کشور توانسته تا حدودی شورشیان را در حومه شمالی این استان عقب براند. همزمان نیرو‌های مستقر در این منطقه به تجهیزات سنگین و پرتابگر‌های موشک تجهیز شده‌اند. پیش از این، بشار اسد، رییس‌جمهور سوریه گفت با تروریست‌ها فقط باید با زبان زور مقابله کرد. رییس‌جمهور سوریه در تماس با همتایان منطقه‌ای خود این را هم گفت که به دفاع از ثبات و تمامیت ارضی خود در برابر تمامی تروریست‌ها و حامیان‌شان ادامه خواهد داد. این درحالی است که همزمان این گروه‌های شورشی (تروریست) به رهبری هیات تحریر الشام روز جمعه وارد شهر حلب شده و مدعی شدند که توانسته‌اند نیرو‌های دولت مرکزی سوریه را وادار به عقب‌نشینی از این شهر استراتژیک با جمعیتی بیش از دو میلیون نفر کنند.
از آن زمان تاکنون شورشیان (تروریست) مدعی چندین پیروزی استراتژیک شده‌اند، از جمله تصرف شهر خان طومان که در مسیر خطوط تدارکاتی قرار دارد، شهرک صنعتی حلب، آکادمی نظامی حلب و دانشکده توپخانه میدان نیز در اختیار این گروه قرار گرفته است. هیات تحریرالشام که پیش‌تر به عنوان جبهه النصره، شاخه القاعده در سوریه شناخته می‌شد، از این گروه فاصله گرفته و به قوی‌ترین جنبش مخالف در شمال غربی سوریه تبدیل شده است. ائتلاف جدید شورشیان (تروریست‌ها) مدعی تصرف نقاط کلیدی در سراسر حلب از جمله فرودگاه، شده‌اند و با انتشار ویدیویی ادعا کرده‌اند که در داخل ترمینال اصلی حضور دارند.
به گزارش سی‌ان‌ان به نظر می‌رسد حمله شورشیان (تروریست‌ها) جنگ داخلی طولانی مدت سوریه را مجددا شعله ور کرده است، جنگی که بیش از ۳۰۰ هزار نفر قربانی بر جای گذاشت و موجب آوارگی بیش از ۶ میلیون نفر شد. به ادعای گروهی از ناظران این درگیری هرگز به طور رسمی پایان نیافته و از سرگیری مجدد درگیری‌ها مهم‌ترین موضوع از سال ۲۰۲۰ به شمار می‌آید، یعنی زمانی که روسیه و ترکیه در ادلب به آتش بس رسیدند.
در ادامه گزارش سی‌ان‌ان آمده است که ارتش آزاد سوریه، که بخشی از ائتلاف شورشی (تروریست‌ها) اخیر محسوب می‌شوند، روز یکشنبه مدعی شد که کنترل شهر تل رفعت و شهر‌های عین دقنه و شیخ عیسی در شمال استان حلب را به دست آورده است. همچنین این گروه ادعا کرد که روستا‌های شعاله و نیراویه در حومه شمالی حلب را تصرف کرده است. این مناطق پیش از این نه تحت کنترل دولت سوریه، بلکه تحت کنترل نیرو‌های دموکراتیک سوریه در جنگ داخلی چند جبهه‌ای سوریه دخالت داشت. نیرو‌های دموکراتیک سوریه عمدتا از مبارزان کردی تشکیل شده‌اند که به گروهی به نام یگان‌های حفاظت از مردم (YPG) تعلق دارند که توسط ترکیه به عنوان یک سازمان تروریستی شناخته می‌شود.
نیرو‌های دموکراتیک سوریه پیش‌تر با دیگر گروه‌های اپوزیسیون سوریه جنگیده‌اند، اما در گذشته نیز حمایت‌هایی از ایالات‌متحده برای مبارزه با داعش دریافت کرده‌اند. این حمایت‌ها به نیرو‌های دموکراتیک سوریه کمک کرده تا در مبارزه علیه داعش موفقیت‌هایی کسب کنند، اما این درحالی است که همزمان با گروه‌های شورشی که به دنبال کنترل مناطق مختلف سوریه هستند، در تضاد قرار دارند. این وضعیت نشان‌دهنده پیچیدگی‌های جنگ داخلی سوریه و چالش‌هایی است که برای تمامی طرف‌های درگیری وجود دارد.
همزمان با این تحولات یک نهاد نظارتی در جنگ در این زمینه اعلام کرد که نیرو‌های دولتی سوریه طی یکی، دو روز اخیر از حمایت جت‌های جنگی روسی برخوردار بودند که اهداف شورشی‌ها در حومه نزدیک حماه و استان ادلب را بمباران کرده‌اند. همزمان در یک بیانیه دولتی آمده است که بشار اسد روز شنبه با رهبران امارات متحده عربی و عراق صحبت کرده و وعده داده است که سوریه تروریست‌ها را، صرف‌نظر از شدت حملات‌شان، شکست خواهد داد.
رازان صافور، فعال حقوق بشر بریتانیایی- سوری در مصاحبه‌ای با الجزیره، گفت: درحالی که در حلب ثبات نسبی وجود دارد، اما نگرانی‌ها درباره واکنش دولت و نیرو‌های روسی افزایش یافته است. مشارکت نظامی روسیه در سوریه که از سال ۲۰۱۵ آغاز شد و همچنین حضور مستشاری ایران که به دو سال قبل‌تر از آن باز می‌گردد، به تغییر روند جنگ به نفع دولت مرکزی سوریه کمک کرد. بمباران‌های هوایی روسیه در حلب به نیرو‌های مرکزی سوریه کمک کرد تا کنترل کامل شهر را در سال ۲۰۱۶ به دست آورند.
با این همه امروز ناظران می‌گویند: «ما درباره گروه‌های شورشی (تروریستی) صحبت می‌کنیم که با سرعت بسیار بسیار بالا در حال تصاحب اراضی سوریه هستند، اما در عین حال، آنها سامانه‌های دفاع هوایی ندارند.» در این میان خبرگزاری رویترز با انتشار خبری به نقل از وبلاگ‌نویس‌های روسی مدعی شد که مسکو سرگئی کیسِل، ژنرال مسوول نیرو‌های روسی در سوریه را پس از حمله شورشیان به حلب برکنار کرده است.
اوراسیا ریویو: شورشیان از چالش‌های امنیتی فرصت‌سازی کردند
نشریه اوراسیا ریویو با انتشار گزارشی از تحولات اخیر سوریه مدعی شده که عقب‌نشینی نیرو‌های دولتی سوریه در داخل و اطراف حلب بسیاری از ناظران را غافلگیر کرده و موجب تاثیرات زنجیره‌ای در بسیاری از نقاط سوریه شده است. رسانه‌های عربی در این زمینه ادعا کرده‌اند که کل منطقه بین حلب و استان ادلب که تحت کنترل شورشیان (تروریست‌ها) است، سقوط کرده و شهر‌های بزرگ جنوب حلب در بزرگراه اصلی حلب - دمشق، از جمله سراقب و معرات النعمان نیز به تصرف درآمده‌اند. به ادعای این رسانه اینکه آیا سایر شهر‌های بزرگ سوریه نیز سقوط خواهند کرد یا خیر، مشخص نیست، اما جاشوا لندیس- که ریاست برنامه مطالعات خاورمیانه در دانشگاه اوکلاهما را برعهده دارد- گفت: «همه نگاه‌ها اکنون به حماه، چهارمین شهر بزرگ سوریه، معطوف شده است.»
جاشوا لندیس این ادعا‌ها را هم مطرح کرد که ترکیه احتمالا می‌خواهد همتای سوری خود را قانع کند تا او را وادارد که به میز مذاکره بازگردد، اما شرایط اکنون به گونه‌ای است که زنجیره‌ای از وقایع به راه افتاده است که فکر نمی‌کنم کسی انتظار داشته باشد چنین اتفاقی رخ بدهد. این ادعا‌ها در شرایطی مطرح می‌شود که هاکان فیدان، وزیر خارجه ترکیه، هرگونه مسوولیتی در باب حمله شورشیان (تروریست‌ها) به حلب را رد کرد و گفت: «ترکیه نقش فزاینده‌ای در تلاش برای دستیابی به صلح در منطقه ایفا می‌کند.» لندیس در ادامه گفت‌وگوی خود مدعی شد که دلایل متعددی برای رخ دادن تحولات اخیر در سوریه وجود دارد، ازجمله انتقال نیرو‌های حزب‌الله از سوریه به لبنان و نیز حملات اخیر اسراییل به مواضعی در سوریه و همچنین عملیات ۷ اکتبر ۲۰۲۳. تحلیلگران سوری همچنین در گفت‌وگوی خود با رسانه‌های عربی مدعی کاسته شدن از سطح روابط تهران و دمشق شدند و به علاوه درمورد روسیه نیز ادعا کردند او اکنون درگیر جنگ در اوکراین است.
این وب‌سایت در ادامه مدعی شده شورشیان (تروریست‌ها) که تحت رهبری هیات تحریرالشام قرار دارند سابقا به القاعده سوریه تحت عنوان جبهه النصره شناخته می‌شدند، به همراه گروه‌هایی که از ترکیه و دیگران که قبلا توسط ایالات‌متحده حمایت می‌شدند، تغذیه می‌شوند.
آسلی آیدین‌تاسپاس، پژوهشگر موسسه بروکینگز، در این باره مدعی شد: «این موضوع برای دولت‌های غربی یک معضل ایجاد می‌کند.» او همچنین در ادامه گفت‌وگوی خود مدعی شد: «بازیگران غربی نمی‌دانند آیا باید از تصرف حلب شهر دوم بزرگ سوریه توسط اپوزیسیون خوشحال باشند یا نگران؟»، اما آیدین‌تاسپاس در ادامه مدعی است: «رویداد‌هایی که در سوریه رخ داده، نشان‌دهنده یک تعادل جدید قدرت در کشور است و در این میان نقش‌آفرینی روسیه و ایران نیز مساله را پیچیده‌تر می‌کند.»
اوراسیا ریویو در ادامه به نقل از تحلیلگران سوری مدعی شد که فعلا به واسطه رویکرد تهاجمی شورشیان و تروریست‌ها، محور تعریف شده میان ایران-سوریه غیرفعال شده است. همزمان روسیه نیز به واسطه جنگ در اوکراین این‌بار نمی‌تواند بسان سال ۲۰۱۵ به طور کامل بر جبهه سوریه متمرکز شود. همین دو گزاره، یعنی تمرکز ایران بر مقاومت و تمرکز روسیه بر اوکراین، به گمانه‌زنی‌ها درباره آینده دولت سوریه در میانه درگیری‌های حاکم دامن زده است.
نیویورک تایمز: صلح در شمال، تنش در شام
نشریه نیویورک تایمز با انتشار یادداشتی مدعی شد، برای سال‌ها، رییس‌جمهور سوریه توانست با کمک و حمایت روسیه، ایران و حزب‌الله قدرت را در دست گرفته و به تنش‌ها در این کشور پایان بدهد. اکنون به واسطه تغییر معادلات منطقه‌ای، شورشیان تلاش دارند تا از فرصت به دست آمده به نفع خود بهره‌برداری کرده و توازن قدرت را به نفع خود تغییر بدهند. به ادعای این نشریه، شورشی‌ها ماه‌ها برای حمله غافلگیرکننده تمرین کرده و آموزش دیدند. با این همه پیش‌بینی نمی‌کردند که با چنین سرعتی پیشروی کنند. به ادعای نیویورک تایمز، همزمان تحلیلگران مدعی‌اند که زمان حمله و موفقیت شورشیان، می‌تواند نشان‌دهنده آسیب‌پذیری ائتلاف حامی دولت سوریه باشد؛ ائتلافی که پاشنه آشیل آن تمرکز بر معادلات خاورمیانه و جهان است.
نیویورک تایمز در ادامه یادداشت ادعایی‌اش آورد؛ امروز، ایران بیش از هر زمان دیگر بر بحران اقتصادی در داخل و همچنین رویارویی اسراییل و مقاومت متمرکز است. حزب‌الله، یکی از متحدان ایران، پس از ۱۳ ماه جنگ با اسراییل و ترور سیدحسن نصرالله، دبیرکل حزب‌الله لبنان آتش‌بس با اسراییل را پذیرفت. روسیه نیز به پایان سومین سال جنگ فرسایشی با اوکراین نزدیک شده است.
جاشوا لندیس، رییس برنامه مطالعات خاورمیانه فعال در دانشگاه اوکلاهاما، در این باره ادعا کرد: «رییس‌جمهوری سوریه به دلیل تمام کمک‌هایی که دریافت کرد، توانست از جنگ داخلی جان سالم به در ببرد، اما امروز شرایط متفاوت شده است، اسراییل با تغییر توازن قدرت در منطقه، معادلات را پیچیده‌تر کرده است.»
به ادعای این تحلیلگر، امروز دولت سوریه در شرایط متفاوتی قرار دارد. موقعیت بشار اسد، رییس‌جمهوری این کشور با تغییر آشکار مواضع ترکیه که با بسیاری از گروه‌های شورشی در راستای اهداف خود هم‌صدا است، تضعیف شده است. حیدر، مشاور ارشد در چتم هاوس، موسسه تحقیقاتی مستقر در لندن، در این باره مدعی شد؛ روسیه از روز چهارشنبه مواضع شورشیان در شهر‌های تحت کنترل مخالفان را هدف حملاتش قرار داد، اما دامنه حملاتش وسیع نیست، چراکه این کشور در جغرافیای دیگری درگیر است. در چنین شرایطی در عرض چهار روز، شورشیان خطوط مقدم درگیری سوریه را که برای بیش از چهار سال ثابت مانده بود، به شدت تغییر دادند.
تحلیلگران مدعی‌اند، متغیر‌هایی فراتر از مرز‌های سوریه در فعل و انفعال‌های اخیر موثر هستند. حیدر و دیگر تحلیلگران مدعی‌اند، همزمان با برقراری صلح نسبی در شمال، شاید تحریرالشام که پیش‌تر با القاعده در ارتباط بوده، به این نتیجه رسیدند که امروز بهترین زمان برای آغاز شورش است.
او در ادامه ادعا کرد: «تا پیش از این تروریست‌ها از ترس بازگشت حزب‌الله به خط مقدم، از ورود به هرگونه تنشی ابا داشتند، اما امروز شرایط و معادلات روی زمین تغییر کرده و بستر برای مانور شورشیان هموار است.»
به ادعای این تحلیلگر، دولت سوریه به واسطه اعتماد به حمایت‌های روسیه و ایران باور داشت که معادلات خط مقدم تغییر نکرده و در خطر نخواهد بود. اعتماد رییس‌جمهوری سوریه به تداوم ثبات آن‌قدر زیاد بود که بخش‌هایی از نیرو‌های دولتی از خط مقدم خارج شدند. با این همه بشار اسد در داخل درگیر محاسباتی نادرست شد. او به اصلاحات سیاسی و پیشنهادی‌اش عمل نکرد و نتوانست کشور را متحد کرده و مردمانی که به واسطه سال‌ها جنگ و ترور مخالفش بودند را آرام کند. در این میان طرح سربازی اجباری نیز صرفا به چالش‌ها اضافه کرد، چراکه مردانی وارد ارتش شدند که خواهان جنگ نبودند و حالا با شروع تنش‌ها تلاش دارند تا خود را از میدان رویارویی دور نگاه دارند.