جمهوریت– دکتر محمد مهدی زنجانی: قانون کاپیتالیسیون یکی از بحث برانگیز ترین و مشمئزکننده ترین قوانینی بود که در دوره پهلوی بر ایران تحمیل شد و اساسا بنیانی بود بر اعتراض های
گستره گروه ها و فعالان اجتماعی و سیاسی دوران پهلوی ، بر این مبنا که آن را حقارت ملی برای مردم سرافراز این سرزمین می‌دانستند .
کما اینکه یکی از بزرگترین و موثرترین واکنش ها به این قانون ننگین توسط حوزه های علمیه و نهاد روحانیت در دوره پهلوی توسط آیت الله خمینی اعلام و اعمال شد .
قانون کاپیتالیسیون یا قضاوت‌سپاری سپردن حق رسیدگی قضایی به جرایم اتباع و شهروندان یک کشور خارجی به نمایندهٔ حقوقی آن کشور است؛ این حق نخستین بار توسط خلفای عباسی و بعدها دولت عثمانیه به تجار و زائرین مسیحی داده شد تا با جرایم آنها بر اساس قوانین دینشان برخورد شود.
تصویب لایحه کاپیتولاسیون در مجلس شورای ملی صورت گرفت . این لایحه پس از برگزاری رفراندوم شاه و ملت و تصویب لایحه انجمنهای ایالتی و ولایتی که هر دو با موضعگیری آیت الله خمینی روبرو شد، در مجلس شورای ملی طرح شد.
نظام کاپیتولاسیون با هدف اعطای مصونیت سیاسی و کنسولی به اتباع آمریکایی در ایران در دستور کار دولت قرار گرفت. پیشنهاد تصویب کاپیتولاسیون در اسفند ۱۳۴۰ ازسوی سفارت آمریکا به دولت امیر اسدالله علم داده شد. این پیشنهاد در ۱۳ مهر ۱۳۴۲ در کابینه علم و در مرداد ۱۳۴۳ در مجلس سنا به تصویب رسید. سپس در ۲۱ مهر ۱۳۴۳ حسنعلی منصور نخست وزیر وقت این لایحه را به مجلس شورای ملی برد و به تصویب نمایندگان مجلس رساند.
آیت الله خمینی طی اعتراض شدید الحنی بر این قانون سخنان خود را چنین آغاز کرد:«انا للَّه و انا الیه راجعون . من تأثرات قلبی خودم را نمی توانم اظهار کنم. قلب من در فشار است. این چند روزی که مسائل اخیر ایران را شنیده ام خوابم کم شده است [گریه حضار]. ناراحت هستم [گریه حضار]. قلبم در فشار است [گریه حضار]. با تأثرات قلبی روزشماری می کنم که چه وقت مرگ پیش بیاید [گریه شدید حضار]. ایران دیگر عید ندارد [گریه حضار]. عید ایران را عزا کرده اند [گریه حضار]؛ عزا کردند و چراغانی کردند [گریه حضار]؛ عزا کردند و دسته جمعی رقصیدند [گریه حضار]. ما را فروختند، استقلال ما را فروختند، و باز هم چراغانی کردند؛ پایکوبی کردند. اگر من به جای اینها بودم این چراغانیها را منع می کردم؛ می گفتم بیرق سیاه بالای سر بازارها بزنند [گریه حضار]؛ بالای سر خانه ها بزنند؛ چادر سیاه بالا ببرند. عزت ما پایکوب شد؛ عظمت ایران از بین رفت؛ عظمت ارتش ایران را پایکوب کردند.»
….اگر یک آشپز آمریکایی، مرجع تقلید شما را در وسط بازار ترور کند، زیر پا منکوب کند، پلیس ایران حق ندارد جلوی او را بگیرد! دادگاههای ایران حق ندارند محاکمه کنند، بازپرسی کنند، باید برود امریکا! آنجا در امریکا اربابها تکلیف را معین کنند!…….
ما در این سخن مجال و گفتار پرداختن به این قانون را نداریم آن را مقدمه ای برای ورود به بحث قانون حجاب و عفاف قرار داریم در بخشی از این قانون مطرح شده که به”مهاجرین یا اتباع بیگانه قانونی، مجوز امر به معروف و نهی از منکر می دهد”. لذا مشمولین این تبصره در پناه قانون و دستگاه عدل و قضا جمهوری اسلامی قرار خواهند گرفت .
عملا در صورت وقوع چنین رخدادی بسیار محتمل ، معترضین به این رفتار اتباع و مهاجرین بیگانه و واخواهان و مخالفین و مقابلین با آمرین و ناهیان از منکر، در برابر اتباع بیگانه مستوجب مجازات و در نهایت در این قانون با آنها برخورد قضایی و انتظامی خواهد شد .
به زبان ساده‌تر چنانچه در تذکر یک مهاجر یا اتباع بیگانه در مواجه با یک هموطن ایرانی بی‌حجاب و تذکر به آن در بحث حجاب و عفاف منازعه و یا درگیری رخ دهد (که به احتمال بسیار قوی محتمل خواهد بود ) قاعدتا در صورت کشیده شدن موضوع به محکمه قضا و عدالت خانه ، مستند به قانون حجاب و عفاف آن تبعه خارجی و مهاجرین نهی از منکر در پناه این قانون بر ضد فرد بی‌حجاب زیر چتر حمایتی قانون قرار خواهند گرفت و در نهایت محاکم قضایی به نفع آنان رای خواهد داد و هموطن ایرانی را هر چند بی‌حجاب محکوم خواهد کرد و مجازات مشخص بر آن اعمال خواهد شد .
لذا کلام واپسین و نتیجه اینکه اگر این قانون نوعی کاپیتالیسیون جدید با ادبیات و روشی نو در فضای جدید و قانونی نیست نام آن را چه می‌توان گذاشت.
طراحان و مجریان این قانون چه پاسخی به این دوگانه کاپیتالیسیون دوران پهلوی و کاپیتالیسیون قانون حجاب و عفاف خواهند داشت .
اتباع بیگانه چه آمریکایی و چه هر ملیتی نمی‌بایست رجحان و برتری بر هموطن ایرانی در خاک ایران داشته باشد اگر آن قانون ناروا و مشمئزکننده بود این نیز چنان خواهد بود . نسل امروز این این حقارت ملی را برنخواهد تابید ، حال خود دانید .
بیشتر بخوانید: