محمد حسین عابدی، بازار؛ استان سمنان دارای چهار مزیت اصلی اقتصادی شامل صنعت، معدن، کشاورزی و گردشگری است اما طی سال‌های اخیر شاهد هستیم که فقدان برنامه‌ریزی مدون مبتنی بر مزیت‌های اقتصادی به توسعه استان سمنان آسیب‌هایی وارد کرده است.
برای مثال سال‌ها است که توسعه شرق استان سمنان مبتنی بر کشاورزی و همچنین گردشگری و معادن فلزی استوار شده ولی در عین ناباوری حتی یک طرح جامع گردشگری و یا توسعه روستاها مبتنی بر معادن یا گردشگری و حتی کشاورزی وجود ندارد که در آن مزیت‌های اقتصادی و قابل سرمایه‌گذاری دیده شود.
وضعیت در غرب استان سمنان هم آنچنان جالب توجه نیست و علی رغم داشتن ظرفیت‌های عظیم در بخش گردشگری و به خصوص تولید گلخانه‌ای و مرغ و پروتئین طرح جامع مزیت‌های اقتصادی در این بخش تدوین نشده است به عبارت دیگر در استان سمنان شاهد فقدان نقشه راه اقتصادی و توسعه هستیم.
فقدان برنامه ریزی مدون
یک صاحب نظر مسائل اقتصادی در گفتگو با خبرنگار بازار، ضمن اشاره به فقدان برنامه ریزی مدون و طرح های جامع در بخش های مختلف استان سمنان بیان کرد: نهایتِ برنامه‌ریزی طی سال‌های اخیر آمایش‌های سرزمینی بوده که متاسفانه روند اجرای آنها به کلی اشتباه بوده است.
یک کارشناس: متاسفانه در سال‌های اخیر نگاه درستی به این مان‌ها و تشکل‌ها وجود نداشته است
رضا جعفریان ادامه داد: در حقیقت اعتراض‌ها و انتقادهای فراوانی که به سند آمایش سرزمینی استان سمنان وارد شده بخش بزرگ از آنها به نحوه تدوین این اسناد باز می‌گردد به عبارت دیگر اسناد آمایش سرزمینی به جای آنکه در میدان نوشته شوند پشت میزهای دانشگاه هایی تدوین شده که بخش عمده آنها غیر بومی هستند و همچنین درباره بخش‌هایی از استان برنامه نوشتند که حتی آنجا را ندیدند.
وی افزود: به زبان ساده‌تر برنامه نویسی در استان سمنان در همین حد محدودی که وجود دارد از بالا به پایین بوده به این معنی که در یک مرکز عمدتا در شهرستان گروهی گرد هم آمده و برای بخش‌های مختلف مزیت نوشتند صورتی که گروه بزرگی از این برنامه نویسان حتی در آن بخش‌ها حضور هم پیدا نکردند.
کمبودهای استان سمنان
این صاحب نظر مسائل مرتبط با توسعه اقتصادی با اشاره به کمبودهای استان سمنان گفت: جای مزیت‌های قابل سرمایه‌گذاری تولید محور و اشتغال زای روستاهای استان سمنان در صنعت آمایش خالی است ر حالی که می‌بایست سند و آمایش سرزمینی اصطلاحا از پایین به بالا نوشته می‌شد یعنی آغاز نوشتن اسناد رتبط با آمایش سرزمینی می‌بایست از روستاها باشد بعد از آن بخش‌ها شهرها هرستان‌ها و در نهایت استان مورد نظر قرار بگیرد.
جعفریان ادامه داد: برنامه‌ریزی‌هایی که به صورت محدود در استان سمنان وجود دارد دارای کلی نگری هستند و هیچ وقت جز به جز و روستا به روستا و مزیت و به مزیت جلو نیامده‌اند و در نتیجه دربرگیری کاملی را ندارند ز طرف دیگر چند اداره کل مهم در استان سمنان وجود دارند که پیرامون برنامه‌ریزی نقش حیاتی دارند برای مثال میراث فرهنگی یا جهاد کشاورزی همچنین اتاق بازرگانی و غیره نهادهای تاثیرگذاری هستند که از آنها توقع می‌رود برنامه محوری را در اولویت خود قرار دهند.
یک کارشناس: برنامه ریزی مردمی و بومی به مراتب بهتر نتیجه می دهد هرچند موارد آن طی سال های اخیر در استان سمنان بسیار نادر است،
وی افزود: این در حالی است که شاهد هستیم این دستگاه‌ها و ادارات اجرای برنامه‌های روتین اداری محدود شده است عمده پاسخی که این ادارات کل می‌دهند کمبود نیرو و منابع است صورتی که انجمن‌ها و سازمان‌های مردم نهاد و تشکل‌های فراوانی در استان سمنان وجود دارند که در حوزه کشاورزی گردشگری خدمات غیره مشغول به فعالیت هستند و می‌تواند ظرفیت آنها بهره‌گیری کرد.
عدم اشراف به روستاها
یک فعال سازمان های مردم نهاد نیز در گفتگو با خبرنگار بازار، می گوید: متاسفانه در سال‌های اخیر نگاه درستی به این مان‌ها و تشکل‌ها وجود نداشته است و حتی نگاه حاکم بر این انجمن‌ها یک نوع تقابل یا تزاحم به دنبال داشته است.
زهرا محمدی پور با بیان اینکه به نظر می‌رسد انتخاب دانشگاه‌ها برای برنامه‌ریزی به خصوص در سند و همایش انتخاب درستی نبوده است زیرا انتقادات فراوانی به اسناد آمایش سرزمینی استان سمنان وجود دارد که ماحصل فعالیت‌های دانشگاهی است، گفت: عمده اساتید و مدیران گروه دانشگاه ها غیربوومی و ناآشنا به مسائل و موارد هستند.
وی با بیان اینکه دانشگاه‌ها همچنین از تشکل‌ها و اصناف فعال در راستای برنامه‌ریزی کمک نگرفته و اشراف درستی به روستاها نداشتند، تاکید کرد: در استان سمنان اما هر کجا که از جامعه هدف برنامه‌ریزی شد توانسته‌ایم نتیجه درستی را بگیریم هر کجا که از سوی ادارات و نهاد ها بدون در نظر گرفتن ملاحظات جامعه هدف برنامه ریزی شد، مانند آمایش سرزمینی استان سمنان به مشکل برخوردیم.
بومی بودن برنامه‌ها
این فعال سمن های مردمی با بیان اینکه برنامه ریزی مردمی و بومی به مراتب بهتر نتیجه می دهد هرچند موارد آن طی سال های اخیر در استان سمنان بسیار نادر است، تاکید کرد: برای مثال چند سال قبل بخشداری بیارجمند طرحی را تدوین کرد که مزیت‌های قابل سرمایه‌گذاری روستاها را به صورت تک به تک و جز به جز مشخص کرده بود و می‌توانست یک پایلوت بسیار قابل اعتنا و جذاب برای نوشتن برنامه‌های توسعه‌ای و سرمایه‌گذاری باشد اما کسی خبر ندارد که سرنوشت آن طرح چه شد و آیا کسی به دنبال اجرایی کردن آن رفت یا خیر
محمدی پور بیان کرد: برنامه ای که در بیارجمند مطرح شد نمونه یک برنامه ریزی از پایین به بالا بود زیرا دهیاری ها و موثران روستاها گردهم آمده و دقیقاً مزیت های روستاهای خود را احصا و ابلاغ کرده بودند و این نمونه یک نوع برنامه ریزی است که ما به آن نیاز داریم اما متاسفانه ادامه پیدا نکرد و حتی مشخص نشد که این برنامه چه شده است.
استاندار جدید سمنان در روزهای اخیر به خصوص روز معارفه خود بارها اشاره کرده که به دنبال برش های شهرستانی از برنامه‌های توسعه‌ای ابلاغی و اسناد بالا دستی است
اشاره این کارشناس به شورای اداری بیارجمند است که جمعه ۱۸ تیرماه ۱۴۰۰ برگزار شد و ابوطالب جلالی فرماندار شاهرود درباره آن، اعلام کرده بود: سند توسعه بیارجمند تدوین شده است این سند به ویژه در بخش‌های کشاورزی، راه و آب نیازمند توجه جدی است در این سند تکلیف‌هایی نیز برای دستگاه‌های اجرایی شهرستان شاهرود مشخص شده که ما آن را در اختیار دستگاه‌های مذکور قرار داده‌ایم تا نسبت به تأمین اعتبارات مورد نیاز سال ۱۴۰۰ و همچنین اصلاح مسائلی که احیاناً در این سند اشتباه است، اقدام کنند.
سند توسعه در بیارجمند
متاسفانه علیرغم تمام تحقیقات، خبرنگار بازار درنیافت که بالاخره این سند چه شد و آیا در مرحله اجرایی قرار گرفت یا خیر اما مسئولان بیارجمند عقیده دارند که این سند متاسفانه آنطور که باید و شاید مورد توجه قرار نگرفته است در صورتی که این سند باید به صورت پایلوت مورد بررسی قرار می گرفت و حتی به عنوان نمونه در دیگر نقاط استان سمنان هم مطرح و ابلاغ می شد تا بتوانیم یکبار هم که شده از پایین برنامه ریزی و از بالا اجرا بخواهیم.
شگفت آور اینکه ما حتی در شهرستان‌های استان سمنان که مزیت‌های اساسی صنعتی و معدنی و کشاورزی و ... داریم حتی سند جامع سرمایه گذاری هم نداریم و این سبب شده تا هر گاه رویدادی در استان برگزار می‌شود یا مسئولی و سرمایه گذاری به این استان ورود می کند دستگاه های اجرایی تلاش کنند تا چیزی شبیه طرح آماده و فقط ارائه کنند که ماجرا خالی از عریضه نباشد.
به‌کارگیری ظرفیت‌های مردمی
هیچ اشکالی ندارد که دولت اعلام کند که به واسطه فقدان بودجه و نیرو، توان برنامه ریزی و مزیت سنجی ریز به ریز و جزء به جزء استان سمنان را نداشته و در نتیجه به سمت تشکل های مردمی و صنفی و گروه های مردم نهاد، دانشگاهیان و نخبگان و بسیجیان و ... دست دراز کند و مثلا برای شاهرود یک طرح جامع سرمایه گذاری در بخش گردشگری بنویسند.
استاندار جدید سمنان در روزهای اخیر به خصوص روز معارفه خود بارها اشاره کرده که به دنبال برش های شهرستانی از برنامه‌های توسعه‌ای ابلاغی و اسناد بالا دستی است و این نشان می دهد که خوشبخاته بالاخره یک نفر با دیدگاه برنامه محوری در استان سمنان به مسئولیت رسیده است.
تاکید مکرر استاندار سمنان در همان هفته اول ورودش در مسند استانداری سمنان نشان می دهد که وی اهل برنامه ریزی و عنایت به برنامه ها است اما مشکل اینجا است که ما در استان سمنان چیزی برای ارائه نداریم و می بایست برنامه ریزی را انجام و سپس به دنبال اجرای آن بود به نظر می رسد که در نخستین گام استاندار جدید سمنان می بایست ظرفیت هایی که توان برنامه ریزی و برنامه ریزی و ارائه طرح دارند را به حرکت در بیاورد.
همچنین استاندار سمنان می بایست رویه های مرتبط با برنامه ریزی را تغییر دهد یعنی روستا به روستا و جزء به جزء و بخش به بخش مزیت های اقتصادی استان سمنان شناسایی و سپس دربرنامه های مرتبط با توسعه اقتصادی و سرمایه گذاری و اشتغال گنجانده شود و بتوانیم ابتدا بدانیم که در استان سمنان چه داریم و بعد به این فکر کنیم که حالا باید داشته هایمان را چطور به حرکت در بیاوریم.