رویدادی که به گفته احمد معصومی‌فر، رئیس نمایندگی وزارت امور خارجه در شمال و شرق کشور با استقبال گرم کشورهای عضو سازمان اکو و تأیید آقای عراقچی همراه بوده و قرار است نقش سازنده فرهنگ شهرهای بزرگی چون مشهد مقدس را در سیاست بین‌الملل به تصویر بکشد و بارگاه ملکوتی امام هشتم(ع) فرصت و برکت برگزاری این رویداد مغتنم را به ما داده است تا بتوانیم برکات وجود حرم مطهر رضوی را به ملت‌های دیگر معرفی کنیم. اجلاس وزرا در روز سه‌شنبه ۱۳ آذر ماه و روز قبل آن اجلاس مقامات ارشد برای تهیه دستور کار برگزار خواهد شد و در پایان بیانیه‌ای با عنوان «بیانیه مشهد» انتشار خواهد یافت. معمولاً در اجلاس وزرا که شورای وزیران مهم‌ترین رکن تصمیم‌گیری برای اکو است، برنامه سال گذشته بررسی و برای سال آینده برنامه‌ها به تصویب می‌رسد.
مشهد؛ ظرفیت بزرگ رویدادهای بین‌المللی
رئیس نمایندگی وزارت امور خارجه در شمال شرق کشور در گفت‌وگو با قدس ضمن اشاره به ظرفیت‌های بزرگ استان‌های کشور در عرصه دیپلماسی و سیاست خارجی گفت: مشهد مقدس بیش از 50 درصد مراکز اقامتی کشور را در اختیار دارد و تعداد هتل‌های پنج ستاره این کلانشهر هوشمند دو برابر کل هتل‌های ایران است و با این اوصاف پیش‌بینی شد دغدغه‌ای در خصوص اسکان هیئت‌های عالی رتبه نباشد و ظرفیت مناسب سالن‌های ویژه اجلاس و محل استقرار هیئت‌های ویژه وجود دارد که در ادامه سیاست بر این است که رویدادهای آینده در دیگر شهرها نیز برگزار شود تا شاهد معرفی ظرفیت‌های دیگر استان‌ها به اعضای سازمان همکاری اقتصادی اکو باشیم.
«بیانیه مشهد» محور آینده‌ساز اکو
معصومی‌فر در پاسخ به این پرسش که چشم‌انداز سازمان همکاری‌های اقتصادی اکو در آینده برای جمهوری اسلامی ایران چگونه است، با اشاره به قرار گرفتن دبیرخانه این سازمان در تهران و مؤسسه فرهنگی و بیمه اکو و چهار مرکز منطقه‌ای اکو که یکی از این مراکز در مشهد است، گفت: پاسخ این پرسش به بیانیه مشهد که در انتهای این اجلاس تنظیم و قرائت خواهد شد برمی‌گردد و مشخص می‌شود برنامه‌های آینده در چه محورهایی تعیین خواهد شد و در طول یک سال آینده براساس محورهای بیانیه که طیف وسیعی از زمینه‌های همکاری فی مابین است براساس آن اجلاس متعددی بین مقامات برگزار خواهد شد و در طول سال شاهد تعاملات کارشناسان و وزیران با هدف تحقق بندهای بیانیه اعلامی خواهیم بود.
هسته مرکزی «اکو» پویا و اثرگذار
وی در پاسخ به پرسشی درباره ظرفیت‌های تحقق تعاملات با هدف توسعه همکاری‌های دوجانبه و کسب انتفاع ملی با بیان اینکه پاسخ به این پرسش به میزان تحقق اهداف در هر سازمان و پیمان بین‌المللی برمی‌گردد، گفت: گذر زمان انگیزه‌ها را تغییر می‌دهد و در حال حاضر در همه مناطق جهان شاهد هم‌افزایی جمعی دولت‌ها هستیم و همکاری‌های درون سازمانی روز به روز در حال افزایش است و همکاری و رقابت به شکل جمعی محقق می‌شود.
رئیس نمایندگی وزارت امور خارجه در شمال شرق کشور اظهار کرد: مناطق بر اساس مشترکات به سراغ سازمان‌های همکاری می‌روند و سازمان اکو بر اساس فرهنگ مشترک منطقه‌ای و اشتراکات اقتصادی شکل گرفته و میزان تحقق اهداف این سازمان مستلزم توسعه تفاهم است.
معصومی‌فر بیان کرد: ما در سازمان همکاری اقتصادی اکو شاهد گام‌های بزرگ در حوزه اقتصاد، ترانزیت، بیمه، وام به اعضا و حمایت از آن‌ها، پروژه‌های تحقیقاتی در حوزه حمل و نقل اکو، بیمه اتکایی اکو و پروژه‌های ریلی مشترک هستیم و انتظار می‌رود با توجه به شکل‌گیری پیمان شانگهای و بریکس شاهد تسریع در تحقق اهداف خواهیم بود به خصوص اینکه 6عضو اکو همزمان عضو شانگهای نیز هستند و می‌توانند هم‌افزایی دوچندان داشته باشند. اکو دیرپاترین اتحادیه منطقه‌ای ایران است که تأسیس آن به سال 1341 سازمان عمران منطقه‌ای برمی‌گردد که ایران بنیان‌گذار سازمان بوده است.
اکو بر محور تجارت، حمل و نقل و ترانزیت
وی در ادامه با اشاره به قرار گرفتن دبیرخانه سازمان در تهران و اراده جمعی برای توسعه همکاری‌ها به نزدیکی میان اعضا برای اقدام‌هایی مانند لغو روادید تدریجی اشاره کرد و گفت: در سال جاری لغو روادید با تاجیکستان محقق شد و در آینده نیز شاهد تحقق دیگر اهداف هستیم و مهم‌ترین آن این است که بدون ویزا اعضا بتوانند تردد کنند. همچنین ویزای مشترک ترانزیت شکل خواهد گرفت و در حال حاضر شاهد بهره‌گیری ترانزیت زمینی اعضا از این ظرفیت مشارکتی هستیم و ترانزیت ریلی هرات تا چابهار در دست اقدام است.
رئیس نمایندگی وزارت امور خارجه در شمال شرق کشور تصریح کرد: سه موضوع مهم به عنوان رسالت اصلی در این اتحادیه دنبال شده که حوزه انرژی، حمل و نقل و تجارت را شامل می‌شود. اعضای این اتحادیه دارای منابع عظیم انرژی بوده و ایران و ترکمنستان از ظرفیت عظیمی بهره‌مند هستند و ایران با عبور دادن خطوط انرژی ترکمنستان از خاک خود می‌تواند حلقه تفاهم و همکاری بیشتر را کامل کند.
معصومی‌فر بیان کرد: مجموع تولید ناخالص داخلی اعضای اکو 8/1 تریلیون دلار، مجموع تجارت خارجی این کشورها 2/1 تریلیون دلار و تجارت درون منطقه‌ای آن‌ها نیز ۱۰۰ میلیارد دلار است. مهم‌ترین محصولات صادراتی کشورهای اکو؛ انرژی، پلاستیک، مواد معدنی، ماشین‌آلات و آهن‌آلات است.
کریدورهایی برای محقق شدن!
وی درباره میزان تحقق اهداف کریدوری سازمان همکاری‌های اقتصادی با اشاره به تأثیر زمان و صرفه اقتصادی ترانزیت بر تصمیم اعضای سازمان برای بهره‌گیری از کریدورها گفت: به عنوان مثال چینی‌ها به دنبال کوتاه‌ترین و کم‌هزینه‌ترین مسیرها هستند و با توجه به موقعیت طلایی ژئواکونومیک کشور از این میدان عقب هستیم و به عنوان پل اتصال شرق به غرب شاهد شکل‌گیری کریدورها هستیم. 80درصد ظرفیت ترانزیت ریلی در منطقه سرخس قرار دارد و از همه آن استفاده نمی‌شود و تنها از 5/2میلیون تن از ظرفیت 7 میلیون تنی محور ریلی ترانزیت کریدور شمال جنوب از چابهار تا روسیه استفاده می‌شود.
مشاور وزیر امور خارجه کشورمان افزود: این نشان می‌دهد از ظرفیت‌های موجود به صورت کافی استفاده نمی‌شود که در آینده بهبود پیدا خواهد کرد. البته کریدور شمال جنوب و کریدور شرق به غرب از خراسان عبور می‌کنند و اعضای اکو در تحقق افق‌های محورهای این کریدورها می‌توانند مؤثر باشند.
اجلاس چهارجانبه برای آینده «سرخس»
معصومی‌فر بیان کرد: در آینده نزدیک اجلاس چهارجانبه ایران، قزاقستان، ازبکستان و ترکمنستان در حوزه ترانزیت و چارچوب تعاملات اکو را شاهد خواهیم بود. پیش از این نیز شکل‌گیری منطقه اقتصادی مشترک از سوی کشورها تأیید شده و در آینده فاز عملیاتی آن محقق می‌شود و منطقه سرخس یکی از نقاطی است که به آن اشاره شده و سرنوشت اجرای آن به توافق‌های فیمابین برمی‌گردد.
وی در پاسخ به اینکه چشم‌انداز نقش مشهد و خراسان در سازمان همکاری‌های اقتصادی و پیمان‌های کریدوری و تجاری به چه ترتیب است، گفت: باید این باور در بین مردم و مقامات مشهد ایجاد شود که این ظرفیت‌ها وجود دارد و به سراغ فعال‌سازی آن بروند.
یادگار دیرین امیر کبیر برای مردم مشهد
این دیپلمات مطرح جمهوری اسلامی ایران بیان کرد: نمایندگی وزارت امور خارجه در مشهد با قدمت 174 ساله از زمان امیر کبیر با عطف به ظرفیت‌های ترانزیتی و اقتصادی این شهر تأسیس شده و اعتقاد ما این است که جایگاه خراسان تا به امروز حفظ شده اما باید ظرفیت‌های کریدوری و اقتصادی احصا شود و خراسان باید پیشقدم فعال‌سازی و عرضه کردن توانمندی‌های خودش باشد. شهرداری مشهد مرکز دیپلماسی شهری را با همکاری وزارت خارجه ایجاد کرده و باید ضمن رقابت با رقیبان و کلانشهرهای دیگر خودش را در این عرصه جا بیندازد. در گذشته برنامه‌های متعددی را شاهد بوده‌ایم و در آینده نیز برنامه‌های متعددی در پیش است که باید به سراغ تحقق آن‌ها برویم.
جایگاه طلایی خراسان در کریدورها
معصومی‌فر با اشاره به وجود بارگاه ملکوتی امام هشتم(ع) در مشهد به عنوان کانون گرمی‌بخش قلب‌های مسلمین جهان اعم از شیعه و سنی عنوان کرد: باید ثروت بزرگ مادی و معنوی بارگاه ملکوتی رضوی را شکرگزاری کرد.
وی در ادامه با اشاره به دفاتر کنسولگری در مشهد و حجم بالای فعالیت آن‌ها که به مراتب از سفارتخانه‌های آن کشورها بیشتر است، گفت: افغانستان در مشهد 100 کارمند کنسولگری دارد در حالی که سفارت آن‌ها در تهران 40 نیرو دارد که نشان‌دهنده اهمیت بالای امور کنسولی در مشهد است.
رئیس نمایندگی وزارت امور خارجه در شمال شرق کشور خاطرنشان کرد: خراسان رضوی با دو کشور مرز مشترک دارد و این اهمیت شاخص این منطقه است، زیرا 85 درصد حجم روابط تجاری ایران با افغانستان از مسیر منطقه خراسان است.
معصومی‌فر تأکید کرد: این استان دروازه ورود به آسیای میانه بوده و بیش از 40 درصد حجم روابط ایران با پنج کشور آسیای میانه نیز از طریق خراسان است. یک میلیون تبعه خارجی در مشهد هستند که بخش عمده آن‌ها افغانستانی هستند و اتباع دیگر کشورها به خصوص کشورهای عربی نیز ساکن مشهد شده‌اند. ما از نظر تعداد قابل توجهی از دانشگاه‌های بین‌المللی از جمله جامعة المصطفی، علوم اسلامی رضوی و دانشگاه بین‌المللی امام رضا(ع) در مقایسه با دیگر استان‌ها در صدر قرار داریم. ظرفیت‌های گردشگری استان به حدود 5میلیون گردشگر سلامت و زیارت برمی‌گردد که در دو حوزه شرایط خیلی خوبی داریم.
وی با اشاره به ظرفیت‌های پذیرش گردشگر درمانی در استان خراسان رضوی با اشاره به آورده‌های اقتصادی مثبت این عرصه برای اقتصاد استان خراسان رضوی گفت: در آینده نزدیک سامانه‌ای رونمایی خواهد شد تا کسانی که برای امور خدماتی و درمانی به کشور سفر می‌کنند با نام‌نویسی از مرز تا مرز پشتیبانی دریافت کنند و اخیراً به صورت آزمایشی در مشهد عملیاتی شده تا گردشگری سلامت را پوشش دهد. خیام و فردوسی ظرفیت‌های عظیم فرهنگی هستند و مراکزی در اختیار داریم که برای مسلمانان جهان مهم است و مدفن امام محمد غزالی که مورد احترام مذاهب اسلامی است را داریم و در نیشابور بکتاش ولی به عنوان یک ظرفیت فرهنگی منطقه‌ای شناخته می‌شود. 75 درصد زعفران جهان در خراسان تولید می‌شود و با وجود اینکه 90 درصد تولید آن در ایران است سهم ایران از تجارت جهانی آن فقط 10 درصد است. مخاطب این تحول ما هستیم و باید مردم و دستگاه‌ها به بهره‌ورسازی آن کمک کنند. برندسازی در زمینه گردشگری و ظرفیت‌های مشهد از جمله فرودگاه بین‌المللی که دومین پایلوت پرواز کشور است باید با جدیت دنبال شود. اکو به ما این امکان را می‌دهد تا ظرفیت‌های مغفول مشهد مقدس را جدی بگیریم و آن‌ها را سریع‌تر فعال کنیم.
آمادگی وزارت خارجه برای تحول‌آفرینی و فعال‌سازی بسترهای لازم
وزارت خارجه در خط مقدم سیاست خارجی اعلام کرده برای تحول‌آفرینی و فعال‌سازی بسترهای لازم برای اثربخش شدن ظرفیت‌های بزرگ خراسان رضوی و شرق و شمال شرق کشور آماده است. برخی دستگاه‌ها امیدوارانه در این میدان آمده‌اند و وزارت خارجه به عنوان حلقه وصل در تسهیل امور تجاری، ترانزیتی و کریدوری حمایت خواهد کرد تا با برنامه‌ریزی مشخص بتوانیم ظرفیت‌ها را به کشورهای اکو و دوستان بین‌المللی معرفی کنیم. رسانه‌ها در اجلاس اکو حاضر هستند و نام مشهد برای چند روز در صدر اخبار خواهد بود و به نظر می‌رسد باورسازی و هم‌افزایی باید مشهد را به جایگاه حقیقی بین‌المللی و تجاری خودش برساند.
خبرنگار: حسین محمدی اصل