دختر جوانی بعد از داشتن یک رابطه جنسی محافظتنشده و استفاده از یک کیت تشخیص اچآیوی، سراسیمه به انجمن احیا مراجعه میکند و با فشار روحی فراوان و گریان، به مددکاران از داشتن یک رابطه جنسی محافظتنشده و نتیجه مثبت تست اچآیوی خبر میدهد. مددکار همراه با مشاوره و ارائه خدمات روانشناسی، از دختر جوان تست دیگری میگیرند که نتیجه تست منفی میشود. این دختر از طریق جستوجو در سایتها، کیت بدون استاندارد آزمایش اچآیوی را به مبلغ دومیلیونو 500 هزار تومان تهیه کرده و بعد از دریافت نتیجه تست در مدتزمان اشتباه، با افکار خودکشی و حمله عصبی، به انجمن احیا که نشانی آن را در فضای مجازی پیدا میکند، سر میزند. نبود اطلاعات کافی و لازم، سلامتی بسیاری از جوانان و نوجوانان را در بحرانیترین سن زندگیشان به خطر انداخته و میاندازد. حالا تقویم، روز جهانی ایدز را نشان میدهد. اول دسامبر که میرسد، باید به همه مردم اصولی را یادآور شد. از ضرورت سلامت جنسی و مراقبتهای پیشگیرانه صحبت و اطلاعرسانی کرد. آموزش داد و تابوشکنی کرد. نهفقط در این روز جهانی بلکه تمام روزها باید برای آموزش و پیشگیریهای لازم، برنامه داشت و آنها را اجرا کرد. مخاطب و هدف اصلی، نوجوانان و جوانانی هستند که آموزش صحیحی ندیدهاند و خطر زیادی آنها را نشانه گرفته است. زهرا حاجیزاده، فعال اجتماعی و مدیرعامل انجمن احیای ارزشها، بارها با در دست گرفتن پلاکاردی با این عنوان «من با ویروس اچآیوی زندگی میکنم، چه کمکی میتوانید به من بکنید»، در برخی از میدانهای اصلی تهران روی زمین نشسته است تا عکسالعمل و واکنش رهگذران به یک بیمار اچآیوی مثبت را از نزدیک بشنود و تجربه کند. «معلوم هست چه کارهای؟ خدا به خیر کنه، نزدیکش نشیم، اینو نگاه کن، کاراشو کرده اومده اینجا کمک جمع کنه». این جملات در کنار نگاههای خیره، خشمگین و کشدار، تنها بخش کوچکی از کنایههای مردان و زنان رهگذر در مواجهه با او بهعنوان یک فرد مبتلا به اچآیوی است. زهرا حاجیزاده، مدیرعامل انجمن احیا، از نبود اطلاعرسانی کامل و مفید برای رعایت و توجه به سلامت جنسی انتقاد دارد و به خبرنگار «شرق» میگوید: «میزان اطلاعرسانی و آموزش در سطح مدارس و دانشگاهها بسیار کم است؛ یعنی به جرئت میتوان گفت سیستم ما هیچ اهمیتی به اطلاعرسانی نمیدهد. وقتی میبینیم با یک آموزش و فرهنگسازی بسیار ساده میتوان برای بستن کمربند ایمنی از طریق رسانههای جمعی برای تبلیغات گسترده اقدام کرد یا در نهایت قوانین سرسختانهای مثل جریمه نقدی در نظر گرفت و با این قوانین است که هر فرد به محض سوارشدن به خودرو، کمربند ایمنیاش را میبندد، پس چرا در مورد سلامت جنسی هیچ کاری نمیشود؟ کمترین کار آموزش در سطح مدارس است. زمانی که هر شخص قدرت تشخیص دارد یا وارد بلوغ جنسی میشود، باید متناسب با سن آموزش ببیند و بتواند از خودش مراقبت کند. مسئولان و تصمیمگیرندگان به خوبی میدانند که جامعه به چه سمت و سویی گرایش دارد. میدانند که سن آسیبهای اجتماعی بسیار پایین آمده است، پس چرا وقتی شعار جهانی بر لزوم توجه به بهداشت محیطی و آموزش استوار است، اقدامی قبل از وقوع فاجعه و بحران نمیشود؟ حتما باید آمار میزان ابتلا به بیماریهای جنسی افزایش یافته و هزینه جدی به سیستم درمانی وارد کند تا کارهای آموزشی و پیشگیرانه اعمال شود؟».
آسیبهای اجتماعی ایران روی پوست جامعه
«وقتی انجمن احیا با دانشگاه یا مدارس برای برگزاری کلاسهای آموزشی در حوزه پیشگیری از اچآیوی مذاکره و مکاتبه میکند، بعد از تابوشکنی و حضور یک فرد ریشسفید یا واسط، آن هم بعد از پافشاری تیم ما، تنها از میان 20 مرکز، یک یا دو مرکز از این اقدامات برای آموزش استقبال کرده و مابقی به خاطر تابو بودن صحبت در مورد مسائل جنسی، احساس خطر کرده و ضرورتی برای ارائه نکات پیشگیرانه به جوانان قائل نیستند. آموزشها هم نه تحت عنوان «آموزش رویکرد نوین اچآیوی» بلکه با عنوان «آموزش بهداشت، بهداشت محیطی، بهداشت جنسی و انواع بیماریها» ارائه میشود. این نکات را مدیرعامل انجمن احیای ارزشها عنوان کرده و با اشاره به خط «احیا» میافزاید: «در احیا، مشاوره رایگان تلفنی داریم که بیشترین میزان تماس با آن جوانان و نوجوانانی هستند که از سن بسیار کم، اولین رابطه جنسی را تجربه کردند. آنها هراسان و نگران هستند و اطلاعات صحیح و دقیقی از راههای پیشگیرانه، رابطه ایمن و محافظتشده ندارند. تنها منبع در دسترس آنها، اطلاعات دستوپاشکسته و اشتباهی است که به آنها اعتماد میکنند. این تماسها به ما نشان میدهد که باید نوجوانان را از اولین مرحله و پایهترین اطلاعات، آگاه کرد تا بتوانند اول از هر کاری، قدرت نهگفتن را بیاموزند و مهمتر از همه از خودشان در مقابل انواعی از آسیبها حفظ کنند. بعد هم بدانند که در صورت وجود هر اتفاق میتوانند به مراکز معتبر و امنی مراجعه کنند. ما نمیتوانیم به جوانان خرده بگیریم؛ چون اطلاعات درستی ندارند. اما مسئولان بهخوبی میدانند که روند یا سمت و سوی مشکلات و آسیبهای اجتماعی در ایران چگونه است. جنس آسیبهای فعلی بهخوبی و روی پوست جامعه قابل مشاهده است».
حاجیزاده، فعال اجتماعی در حوزه زنان، با تأکید بر کاهش سن آسیبهای اجتماعی در ایران تأکید میکند: مراجع بسیار جوانی با نگرانی و گریان به انجمن احیا میآید و اعلام میکند که یک کیت تشخیص ویروس اچآیوی را با مبلغ دومیلیونو 500 هزار تومان به صورت آنلاین خریداری کرده و جواب تست در این کیت، مثبت اعلام شده است. از این جوان تست گرفته میشود؛ درحالیکه جواب این تست منفی بود. به این جوان در انجمن خدمات روانشناسی و مشاوره داده میشود تا اقدامات پیشگیرانه انجام شود. حالا تصور کنید فرد دیگری با دریافت چنین آزمایش غیرواقعی از تستهای تقلبی، با تحمل فشار روحی فراوان، تصمیم به خودکشی گرفته و زندگیاش تباه شود. چرا با بستن راههای اطلاعرسانی، آگاهیبخشی به مردم با خطر روبهرو شود؟ تستهای تشخیصی باید تاریخ انقضا داشته، سوزن به درستی استفاده شده، قطره وافر آن سالم باشد، قطره خون به میزان استاندارد باشد و فرد با دریافت تست مثبت کاذب، تحت فشار قرار نگیرد. مددکاران و مشاوران احیا، فرد داوطلب را قبل از انجام تست، مشاوره کرده و همراه با تست و بعد از اعلام نتیجه، کار آگاهیبخشی و اطلاعرسانی در مورد بیماریهای جنسی را انجام میدهند. اطلاعات فرد کاملا محرمانه بوده و حتی از پرسیدن نام و مشخصات افراد هم خودداری میشود. کار در این حوزه به مقدماتی نیاز دارد که بدون در نظر گرفتن آنها، نمیتوان به نتیجه مطلوب رسید.
افراد را به انجام تست اچآیوی رایگان تشویق کنیم
به گفته مدیرعامل انجمن احیای ارزشها، افراد شناساییشده از بیماری اچآیوی مثل دیگر افراد جامعه زندگی میکنند و در صورت مصرف منظم دارو، طول عمر و کیفیت زندگی استاندارد دارند. هیچگونه اطلاعات شخصی از افرادی که برای دادن تستهای اولیه و تشخیصی به انجمن مراجعه میکنند، دریافت نشده و تنها اطلاعات آموزشی همراه با گرفتن تست اولیه به مراجعهکنندگان ارائه میشود. در صورت مثبتبودن تست، فرد مورد نظر به سیستم درمانی معرفی شده تا دارودرمانی شود. کار آموزشی و فرهنگسازی به مبتلایان نیز در انجمن دنبال میشود. باید دیدگاههای منفی مردم در مورد تستهای تشخیصی ایدز کمرنگ شده و برای دادن تست ترغیب شوند.
در انجمن احیا که حامی زنان، مادران و کودکان متأثر از اچآیوی است، حدود 120 نفر از مادران و کودکان آنها که به نوعی قربانی ویروس اچآیوی والدین خود هستند، تحت پوشش قرار گرفته و از خدمات رواندرمانی و آموزشی انجمن بهرهمند میشوند. این مادران برای عضویت در انجمن باید به چهار شرط اساسی پایبند باشند، داروهایشان را که از مراکز بیماریهای رفتاری دریافت میکنند، تنفروشی نکنند، بهموقع و به صورت منظم مصرف کنند، تغذیه سالم داشته و از استرس دوری کنند. مادران باید در صورت بارداری، تحت نظر مشاوران و پزشک زنان باشند تا از انتقال ویروس به جنین و نوزادشان پیشگیری شود.
افراد اچآیوی مثبت را به رسمیت شناسیم
زهرا حاجیزاده در پاسخ به سؤال خبرنگار «شرق» مبنی بر اینکه افراد مبتلا به اچآیوی عموما در ایران با چه شرایطی دستوپنجه نرم میکنند، تصریح میکند: «قبل از هر چیز باید تأکید کنم که ما به این زنان کلمه یا پیشوند «فرد مبتلا» نمیدهیم. اصلا کار ما برای انجام فرهنگسازی در انجمن این است که بگوییم «فردی که با ویروس اچآیوی زندگی میکند یا مادران حامی سلامت». اگرچه در اصطلاحات پزشکی از این عبارات استفاده میشود، اما برای کار فرهنگسازی و انگزدایی باید از عبارات درست بهره برد. قرار نیست این افراد از مابقی جامعه جدا شوند. قرار نیست با بهکاربردن کلمات نادرست، به آنها انگ و تبعیضی اعمال شود». مدیرعامل انجمن احیا در ادامه به چالشهای روزافزون افرادی که با ویروس اچآیوی زندگی میکنند، پرداخته و در پاسخ به این سؤال که آیا اطلاعرسانیهای محدود و انگزدایی، شرایط اجتماعی افراد اچآیوی مثبت را تحت تأثیر قرار نداده است، میگوید «متأسفانه مشکلات آنها هر سال رو به افزایش است. ما با آموزش و پرورش، اداره کار، پزشکان در حوزههای مختلف و... مشکلات فراوانی داریم. چند روز گذشته یکی از زنان بعد از جستوجو و انتظار فراوان، شغل مناسبی با شرایط خوب پیدا کرده بود که از او برگه سلامت خواسته بودند. این زن روزهای زیادی نگرانی و بیخوابی داشت که اگر بعد از دادن تست، امکان اشتغال در این شغل فراهم نشود، چه کند... . آموزش و پرورش و مدیران مدارس هنوز برای ثبتنام بچههای قربانی از اچآیوی، در مدرسه مقاومت دارند... . پزشکان خوبی در زمینه دندانپزشکی و بیماریهای زنان داریم که با داشتن اطلاعات درست و دقیق، زنان درگیر با ویروس اچآیوی را معاینه و برای درمان پذیرش میکنند. اما پزشکان بسیار زیادی هم با وجود داشتن اطلاعات، از پذیرش بیماران خودداری میکنند. حتی زنان به انجمن مراجعه میکنند که دیگر از برخوردهای منفی خسته شدهاند و در صورت رفتن پیش پزشک، درباره بیماری سکوت میکنند، چراکه آنها از تغییر رفتار پزشکان، کادر درمان و... بسیار تحت فشار هستند و برای مدتزمان طولانی آزار میبینند. با توجه به گرانبودن خدمات رواندرمانی و روانشناسی هم، امکان گرفتن مشاوره برایشان فراهم نبوده و فقط میتوانند از مشاوران انجمن احیا خدمات مشاورهای دریافت کنند».
لزوم توجه به قوانین بالادستی در حوزه افراد درگیر با ویروس اچآیوی
به گزارش خبرنگار «شرق» مشکلات اقتصادی زنان «اچآیوی مثبت» بسیار زیاد است. آنها هر سال به مناسبت روز جهانی اطلاعرسانی درباره ایدز، با رسانهها صحبت کرده و از مشکلات فراوانی میگویند... . این زنان به دلیل نداشتن شغل مناسب با مشکلات مالی و معیشتی فراوانی دست به گریبان هستند. آنها به خاطر بیماریشان استخدام نمیشوند. اگر جوان باشند، از آنها تست میگیرند و با مثبتشدن تستشان درگیر افسردگی یا انزوا میشوند. بههمیندلیل بسیاری از این زنان به برخی کارهای کاذب مثل کارگری در خانهها به منظور نظافت مشغول میشوند که بیمه و آیندهای ندارد. اگر در خانهها یا شرکتهای نظافتی از آنها کارت سلامت و آزمایش بخواهند، با خطر بیکاری و اخراج روبهرو میشوند. مشکلات فیزیکی و درمانی فراوانی دارند، چراکه عموما ویروس «اچآیوی» سیستم ایمنی بدنشان را تحت تأثیر قرار داده و داروهای آنها با عوارضی همراه است، بههمیندلیل توان و انرژی کار بدنی در آنها وجود ندارد و باید از نظر تغذیهای شرایط مطلوبی داشته باشند».
اگرچه شعار و هدف نهادهای مردمی مطابق با استانداردها این است که از جداسازی بیماران با دیگر افراد جامعه خودداری شود، اما افراد اچآیوی مثبت در برابر انگهای درونی و بیرونی (پچپچهای اطرافیان، داشتن رفتار و رابطه جنسی خطرناک و کنترلنشده، تنفروشی و...) با معضلات فراوانی دستوپنجه نرم میکنند. این در حالی است که هرکدام از ما ممکن است در معرض ابتلا به اچآیوی باشیم... .
او وجود مشکلات و چالشهای رو به افزایش زنانی را که با ویروس اچآیوی زندگی میکنند، ناشی از سستی و کاستی در کار اطلاعرسانی و فرهنگسازی میداند «انجمن احیا در جلسات مشترک با وزیر رفاه، کار و تعاون، لزوم توجه به قوانین بالادستی کار در زمینه خودداری از هرگونه تبعیض و نابرابری میان نیروهای کار را یادآور میشود اما متأسفانه عمل، استناد و پیگیری تحقق قوانین موجود از اهمیت و اولویت برخوردار نیست».
اچآیوی در ایران، با آمارهای گمراهکننده
آمارهای نهایی مبتلایان به ویروس اچآیوی و در نهایت بیماری ایدز، تنها مربوط به آمار بیمارانی است که از مراکز دولتی دارو دریافت میکنند، درحالیکه بخشی از بیماران هرگز برای دادن تست اقدام نکرده و از بیماری خود اطلاعی ندارند. بسیاری از بیماران هم به دلیل نگاههای منفی جامعه و دلایل دیگری از مراجعه به مراکز بیماریهای رفتاری، از دریافت دارو خودداری کردهاند... . چالشهای آماری یکی از مسائل مهمی است که باید به آن توجه شود... .
مدیرعامل انجمن احیا، در پاسخ به این سؤال که آمارهای قابل اتکا درباره مبتلایان به بیماریهای رفتاری چه ارقامی را نشان میدهند، یادآور میشود «بدونشک آماری که بتواند واقعیت و حقیقت را نشان دهد، با آمارهای فعلی بسیار فاصله دارد. واقعیت با حقیقت فرق دارد. افرادی مراجعه کردند، تست دادند و از درگیری خود با ویروس اچآیوی مطلع هستند. عدهای هم تست ندادند و پنهان هستند. تا فرد به مراکز مراجعه نکرده، تست نداده و مشاوره قبل و بعد از تشخیص نشده باشد، نمیتوان آمار رسمی و دقیقی را منتشر کرد. این چالش نهفقط در ایران، بلکه در بسیاری از کشورها وجود دارد. به همین دلیل است که میگوییم باید آموزش و اطلاعرسانی از سن طلایی هر فرد شروع شود، یعنی سنی که در آن دختر و پسر به بلوغ جنسی رسیدند و میتوانند در نبود پدر و مادر از خودشان مراقبت کنند. طبق اعلام وزارت بهداشت، تخمین زده میشود که حدود ۴۴ هزار نفر در کشور مبتلا به ایدز باشند که ۲۴ هزار بیمار مبتلا به ایدز در کشور شناسایی شده و از این تعداد ۱۹ هزار نفر تحت درمان بوده که ۹۳ درصد آنها پاسخ مثبت به درمان داشتهاند. عدهای به دلیل وجود انگ، تبعیض و... به سیستم درمانی متصل نیستند و در جامعه پراکنده هستند؛ طبق استانداردهای جهانی اگر فردی که با ویروس اچآیوی زندگی میکند، به کادر درمانی متصل نشده باشد، مثل این است که هیچ کاری انجام نشده است. این فرد باید دارو دریافت کرده و از اقدامات پیشگیرانه مطلع باشد تا سلامت افرادی که با او زندگی میکنند، نیز تأمین شود».
نیاز به کمک همه سازمانها برای آموزش و پیشگیری از اچآیوی
«رفع تبعیض و انگزدایی از مبتلایان به ویروس اچآیوی، از مهمترین دستاوردهایی است که با اطلاعرسانی و آگاهیبخشی در زمینه بیماریهای مقاربتی حاصل میشود، چراکه تمام مبتلایان حق سلامت، برابری و حق محرمانگی دارند. حق اشتغال، ازدواج، داشتن خانواده، امنیت و رفاه اجتماعی دارند که باید از حقوق آنها بهعنوان افراد آسیبپذیر جامعه در برابر تمام نابرابریها دفاع کرد. ملیشدن شعار امسال سازمان جهانی در روز جهانی ایدز، تأمین حق سلامت با انتخاب مسیر درست یعنی پوشش همگانی خدمات پیشگیری-آموزشی، تشخیص، مراقبت و درمان است. رسیدن به موفقیت در حوزه پیشگیری از انتقال ویروس و بیماریهای مقاربتی، به رویکردهای نوین فرهنگسازی نیاز دارد. یک نهاد یا سازمان بهتنهایی در این زمینه موفق نخواهد بود، بلکه زنجیرهای از سازمانها و نهادهای مردمی باید در این راه گامهای اساسی و اصولی بردارند».
زهرا حاجیزاده، مدیرعامل انجمن احیا، با اعلام این نکات ادامه میدهد: «بهبود کیفیت زندگی افرادی که با اچآیوی زندگی میکنند، به اقدامات اساسی و مشارکت همگانی نیاز دارد. انجمن احیا همراه با پویش سراسری «من هم تست اچآیوی میدهم» از 20 آبان تا 20 آذر برای دسترسی همگانی به آموزش و انجام تستهای تشخیص ابتلا به اچآیوی اقدام میکند. حضور تیم ما همراه با موبایل کلینیک در مناطق پرریسک پایتخت که افراد درگیری بیشتری با آسیبهای اجتماعی دارند، مثل کارتنخوابها، افراد درگیر با مواد مخدر، بیخانمانها و... میتواند اقدام مؤثری برای شناسایی بیماران احتمالی و تشویق آنها برای معرفی خودشان به مراکز درمانی باشد. بسیاری از نهادها، مراکز درمانی، سازمانهایی مثل سازمان بهزیستی، دانشگاههای علوم پزشکی ایران، دانشگاه تهران، شهید بهشتی، سازمان زندانها و... میتوانند انجمن احیا را در این مسیر همراهی کنند».
رایگان و محرمانه، تست اچآیوی بدهیم
لازم است با مشاهده رشد آسیبهای اجتماعی و تغییر الگوهای رفتاری، احساس مسئولیت نهادها و انجمنها نیز برای ارائه خدمات مددکاری نوین، مهار بهنگام، اصلاح نابهنجاریهای اجتماعی، حمایت از نهاد خانواده و توانمندسازی اقشار آسیبپذیر جامعه بیشازپیش تقویت شود، چنانچه انجمن احیا مطابق با این رسالت به مهمترین پدیده یعنی اچآیوی توجه بیشتری دارد و همراه با حمایت از اقشار آسیبدیده با برگزاری سمپوزیوم، کارگاه و جلسات مستمر، طبق استانداردهای بهروز سازمان جهانی اقدام میکند. این فعال اجتماعی با ارائه این توضیحات با اشاره به خدمات پایگاه اطلاعرسانی سیار «موبایل کلینیک» در مناطقی از تهران و اطراف تهران که امکان دسترسی به آنها سختتر بوده یا از نظر موقعیت جغرافیایی، جزء مناطق پر آسیبی هستند، ادامه میدهد: «میزان استقبال از خدمات رایگان در موبایل کلینیک سیار به طور نسبی خوب و در هر منطقه متفاوت است. افرادی با مددکاران صحبت میکنند که کمترین اطلاعاتی درباره راههای انتقال بیماری جنسی نداشته و حتی ترس و نگرانیهای بیموردی هم داشتند. برخی از مراجعان قبل از واردشدن به اتاق سیار موبایل کلینیک که در آن به صورت رایگان و محرمانه تست اچآیوی و هپاتیت سی گرفته میشود، اعتماد کافی نداشتند و بعد از دریافت مشاوره و گرفتن اطلاعات کافی به رضایت و اعتماد بیشتری میرسیدند.
به گزارش خبرنگار «شرق»، مخاطبان این مطلب میتوانند برای اطلاع بیشتر از هر موضوعی درباره اچآیوی، با خط مشاوره محرمانه انجمن احیای ارزشها با شمارههای 02166935533 – 02166901010 تماس بگیرند و خدمات مشاورهای دریافت کنند. در این مرکز به صورت کاملا محرمانه و رایگان، تست اچآیوی و هپاتیت سی گرفته شده و در زمینه ویروس اچآیوی، راههای انتقال و پیشگیری نیز اطلاعرسانی میشود. همچنین مشاوره تلفنی در زمینه، ازدواج-طلاق، مهارتهای زندگی، مشکلات و مسائل روانی، اختلافات خانوادگی، اعتیاد، خودکشی و... نیز در مرکز ارائه میشود.