بر اساس توافق سال ۲۰۱۷ میلادی میان ایران، روسیه و ترکیه به عنوان کشورهای ضامن صلح آستانه، چهار منطقه امن در سوریه (کاهش تنش) ایجاد شد. سه منطقه در سال ۲۰۱۸ میلادی به کنترل ارتش سوریه درآمد اما منطقه چهارم که استان ادلب در شمال غربی سوریه، بخش‌‌‌هایی از استان‌‌‌های لاذقیه، حما و حلب را در بر می‌‌‌گیرد، هنوز در دست گروههای تروریستی قرار دارد و گفته می‌‌‌شود که کنترل این منطقه بیشتر در اختیار گروه تروریستی تحریرالشام (جبهه النصره سابق) است. اواخر تابستان سال ۲۰۱۸ میلادی، سران روسیه و ترکیه در سوچی روسیه به توافقی دست یافتند که طی آن ترکیه وعده داد، بدون خونریزی، تروریست‌‌‌های مستقر در این منطقه را خارج یا خلع سلاح کند، اتفاقی که از دید ناظران، تا امروز رخ نداده است و تروریست‌‌‌ها در این منطقه، هر از گاهی به نیروهای نظامی سوریه یا پایگاه روسیه در اطراف این منطقه حمله می‌‌‌کنند. اما چرا همزمان با آتشبس در لبنان شاهد شدت گرفتن این تنش‌‌‌ها در شمال سوریه هستیم، ایران در این شرایط باید چه کند و روند آستانه چه سرنوشتی پیدا خواهد کرد؟
ترکیه نسبت به توافقات پایبند باشد
محمد ایرانی، سفیر سابق جمهوری اسلامی ایران در اردن و کویت در پاسخ به این پرسش‌‌‌ها به روزنامه «دنیای‌اقتصاد» گفت: «ابتدا باید این موضوع مورد بررسی قرار بگیرد که چرا بلافاصله بعد از آتشبس در لبنان، تروریسم در سوریه فعال می‌‌‌شود؟ این پرسشی است که شاید پاسخ به آن به بسیاری از ابهامات پاسخ دهد.» وی در ادامه افزود: «فعال شدن تروریسم به‌خصوص جریان القاعده چرا بلافاصله بعد از آرامشی که قرار است در لبنان برقرار شود، تقویت می‌‌‌شود؟»
این دیپلمات پیشین کشورمان تاکید کرد: «به نظر می‌‌‌رسد جریانی که به دنبال تضعیف حزب‌‌‌الله، سوریه، ایران و جریان تحت عنوان محور مقاومت است، از آتشبس در لبنان خیلی راضی نیست و تلاش دارد جبهه دیگری را در منطقه فعال کند تا جنگ همچنان در منطقه ادامه داشته باشد.» وی با اشاره به اینکه مدیریت جریان تروریسم در شمال شرقی سوریه را می‌‌‌توان به دو، سه بازیگر در منطقه منتسب کرد، توضیح داد: «ترکیه، ایالات متحده آمریکا یا جریان پشت پرده موساد اسرائیل یا حتی هر سه اینها می‌‌‌توانند در این داستان نقش داشته باشند.» ایرانی در ادامه گفت: «برخی معتقد هستند که جریانات ارتجاعی عرب نیز ممکن است به زعم خود با هدف فشار بر بشار اسد در این تحولات نقش داشته باشند. زیرا آنها مدعی هستند که دولت سوریه در این مدتی که به جهان عرب نزدیک شده آن‌طور که رهبران عرب می‌‌‌خواستند، رفتار نکرده است.»
سفیر پیشین ایران در اردن و کویت افزود: «به نظر می‌‌‌رسد تصور تروریست‌‌‌ها این بود که بعد از اتفاقات در لبنان، همه نیروهای حزب‌‌‌الله به نوعی به کار گرفته شده‌‌‌اند و الان چون خسته شده‌‌‌اند باید سازماندهی شوند. آنها احتمالا با این فرضیات فرصت را مناسب دیدند که وارد حلب شوند و مدافعان اصلی حلب هم جریان حزب‌‌‌الله و هم نیروهای ارتش سوریه هستند. بنابراین آنها بر این گمان بودند که در شرایط موجود، فضا برای پیشروی نیروهای جبهه‌‌‌النصره یا تحریر شام فراهم است.» ایرانی در خصوص تحرکات سیاسی که باید انجام بگیرد نیز توضیح داد: «دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی حتما باید با ترکیه یک گفت‌وگوی صریح و روشن داشته باشد؛ زیرا تمام جریانات مخالف بشار اسد در شمال سوریه با ترکیه ارتباط دارند به‌جز بخشی از جریان کردی که مستقیما با آمریکا در ارتباط است.»
وی افزود: «تهران باید به آنکارا گوشزد کند که منطقه در حال حاضر تحمل یک جنگ دیگر را ندارد؛ زیرا اگر تنش‌‌‌ها جدی شود، نیروهای حزب‌‌‌الله ناچار می‌‌‌شوند به سمت سوریه بروند و با تجاربی که کسب کرده‌‌‌اند تقریبا مشخص است که جبهه‌‌‌النصره و تحریر شام نمی‌‌‌توانند مقابل نیروهای حزب‌‌‌الله مقاومت کنند. ضمن اینکه منطقه دوباره وارد چرخه تنش بیشتر می‌‌‌شود.» دیپلمات پیشین کشورمان با اشاره به ضرورت فعال شدن محور آستانه، گفت: «در روند آستانه، روسیه و ایران به همراه ترکیه فعال هستند که امروز روسیه می‌‌‌تواند نقش مهمی را به دلیل نزدیکی به ترکیه ایفا کند و فشار لازم را به آنها وارد آورد.» وی در نهایت افزود: «لذا چه به‌صورت دوجانبه و چه در قالب روند آستانه باید هشدار لازم به ترکیه‌ای‌‌ها داده شود که الان شرایط برای فعال شدن یک جبهه دیگر در منطقه اصلا مناسب نیست.»
نقض روند آستانه
تحولات چند روز اخیر در سوریه واکنش ایران را به دنبال داشت؛ سید عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران ظهر روز گذشته در تماس تلفنی با بسام صباغ، وزیر امور خارجه جمهوری عربی سوریه، در مورد آخرین تحولات سوریه و منطقه رایزنی و تبادل نظر کرد. عراقچی، فعال شدن مجدد گروههای تروریستی در سوریه را طراحی آمریکایی-صهیونیستی متعاقب شکست‌‌‌های رژیم صهیونیستی از مقاومت در لبنان و فلسطین خواند و بر تداوم حمایت تهران از دولت، ملت و ارتش سوریه برای مبارزه با تروریسم تاکید کرد.
طرح آمریکایی- اسرائیلی
همچنین اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران روز پنج‌شنبه در واکنش به تحولات سوریه، ضمن هشدار نسبت به فعال‌‌‌شدن مجدد گروههای تروریستی - تکفیری در سوریه، خواستار اقدام قاطع و هماهنگ برای جلوگیری از گسترش بلیه تروریسم در منطقه شد. بقایی با محکوم کردن شدید همه اشکال و مظاهر تروریسم، تحرکات گروههای تروریستی در سوریه در دو روز اخیر را بخشی از طرح اهریمنی رژیم تروریستی و آمریکا برای ناامن‌‌‌سازی منطقه غرب آسیا دانست و بر ضرورت هوشیاری و هماهنگی کشورهای منطقه به ویژه همسایگان سوریه برای خنثی‌‌‌کردن این توطئه خطرناک تاکید کرد.
سخنگوی وزارت امور خارجه خاطرنشان کرد که بر اساس توافق‌‌‌های موجود میان سه کشور ضامن روند آستانه (ایران، ترکیه و روسیه) منطقه حومه حلب و ادلب جزو مناطق کاهش تنش محسوب می‌‌‌شوند و حمله گروههای تروریستی به این مناطق نقض فاحش توافقات روند آستانه نیز هست و دستاوردهای مثبت این روند را در معرض خطر جدی قرار میدهد. بقایی همچنین با یادآوری مسوولیت مشترک جامعه جهانی برای پیشگیری و مبارزه با پدیده شوم تروریسم، هشدار داد که هرگونه تعلل در مقابله با تحرکات تروریستی در سوریه، همه دستاوردهای مبارزه با تروریسم در سال‌‌‌های گذشته را در معرض خطر قرار میدهد و منطقه را وارد دور جدیدی از ناامنی و بی‌‌‌ثباتی خواهد کرد.
همسایگان سوریه هوشیار باشند
محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس هم در صفحه شخصی‌‌‌اش در توییتر نوشت: تحرکات جدید گروههای تروریستی-تکفیری بخشی از طراحی آمریکا و رژیم نامشروع صهیونیستی است. همسایگان سوریه هوشیار باشند و در دام طراحی آنها نیفتند. جمهوری اسلامی ایران و محور مقاومت پس از به شکست کشاندن رژیم صهیونیستی، در مقابل توطئه جدید همچون گذشته حامی دولت و ملت سوریه خواهند بود.
هشدار سپاه پاسداران
در عین حال سردار یدالله جوانی، معاون سیاسی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی نیز شامگاه پنج‌شنبه در یادواره ۶۲ شهید شهر درق تاکید کرد: «اگر دشمن تصور می‌‌‌کند می‌‌‌تواند دوباره اختلافات داخلی را در سوریه روشن و گروههای تکفیری را علیه مردم بسیج کند، اشتباه می‌‌‌کند. رژیم صهیونیستی و آمریکا در منطقه به بن‌‌‌بست خورده‌‌‌اند و با هر انگیزه‌‌‌ای که به آتشبس دست انداخته‌اند، نشان میدهد آنها نتوانسته‌اند به پیروزی در میدان دست یابند.»
شهادت مستشار نظامی ایران
همزمان با تشدید تنش‌‌‌ها در اطراف حلب، روابط عمومی کل سپاه روز پنج‌شنبه در بیانیه‌‌‌ای اعلام کرد که سردار سرتیپ دوم پاسدار کیومرث (هاشم) پورهاشمی(معروف به حاج هاشم) از مدافعان حرم و مستشاران نظامی ارشد سپاه در سوریه در حملات چهارشنبه شب تروریست‌‌‌های تکفیری صهیونیستی به حومه حلب به شهادت رسیده است. سخنگوی وزارت امور خارجه نیز در این رابطه با تبریک و تسلیت شهادت مستشار ارشد نظامی کشورمان در مصاف با گروههای تروریستی در حومه حلب، بر ادامه حمایت جمهوری اسلامی ایران از دولت و ملت سوریه برای مقابله قاطع با گروههای تروریستی و بازگرداندن امنیت و ثبات به این کشور تاکید کرد.