شفقنا رسانه- در دنیای پرشتاب امروز، فناوری نه‌تنها ابزارهایی برای سهولت کار فراهم کرده، بلکه نحوه تفکر، تصمیم‌گیری و ارتباطات ما را دگرگون ساخته است. یکی از جدیدترین دستاوردهای این مسیر تحول، هوش مصنوعی مولد است؛ فناوری‌ای که قدرت تولید محتوا، تحلیل داده‌ها و شخصی‌سازی ارتباطات را به سطحی غیرقابل تصور رسانده است. در این میان، حوزه روابط عمومی بیش از دیگر زمینه‌ها تحت تأثیر این فناوری قرار گرفته و چشم‌انداز فعالیت‌های آن به طرز شگفت‌انگیزی از تولید خبر و محتوای تبلیغاتی گرفته تا مدیریت بحران و ارتباط با مخاطبان را متحول کرده است. برای بررسی این تغییرات، با دکتر عادل میرشاهی، نویسنده کتاب روابط عمومی اینترنتی و پژوهشگرحوزه ارتباطات و رسانه‌های دیجیتال، به گفت‌وگو نشستیم. میرشاهی معتقد است هوش مصنوعی مولد ابزاری توانمند است که می‌تواند روابط عمومی را به سطحی جدید از کارایی و اثربخشی برساند. از طریق تحلیل داده‌های گسترده و به‌کارگیری فناوری‌های نوین، روابط عمومی‌ها قادر خواهند بود تجربیات منحصربه‌فرد و هدفمندتری را برای مخاطبان خود ایجاد کنند. با این حال، نباید فراموش کرد که عنصر انسانی در ایجاد ارتباطات اصیل، پایدار و مبتنی بر اعتماد، همچنان کلیدی باقی می‌ماند.

متن گفتگوی شفقنا با عادل میرشاهی، نویسنده کتاب روابط عمومی اینترنتی را در ادامه بخوانید…

در ابتدا برای ما توضیح دهید که هوش مصنوعی مولد چه نوع هوشی است و چه تفاوتی با سایر انواع هوش مصنوعی دارد؟

هوش مصنوعی مولد (Generative AI) به نوعی از هوش مصنوعی اطلاق می‌شود که توانایی تولید داده‌های جدید و خلاقانه را دارد. این نوع هوش مصنوعی می‌تواند متون، تصاویر، ویدئوها و حتی موسیقی تولید کند. الگوریتم‌هایی مانند مدل‌های زبانی بزرگ (مانند GPT) یا مدل‌های تولید تصویر (مانند DALL·E) نمونه‌هایی از این فناوری هستند.

تفاوت اصلی هوش مصنوعی مولد با هوش مصنوعی تنگ‌نگر (Narrow AI) در انعطاف‌پذیری و خلاقیت آن است. در حالی که هوش مصنوعی تنگ‌نگر تنها می‌تواند وظایف مشخصی را بر اساس داده‌های ورودی انجام دهد، هوش مصنوعی مولد توانایی ابداع و تولید محتوا بر پایه داده‌های قبلی را دارد. همچنین، این فناوری با هوش مصنوعی عام (General AI) متفاوت است، زیرا هنوز توانایی تفکر یا تصمیم‌گیری مشابه انسان را ندارد.

فکر می کنید با ظهور هوش مصنوعی مولد چه فرصت‌های جدیدی برای حوزه روابط عمومی ایجاد شده است؟

هوش مصنوعی مولد انقلابی در روابط عمومی ایجاد کرده و فرصت‌هایی نوین را پیش روی این حوزه قرار داده است. از جمله این فرصت‌ها، شخصی‌سازی ارتباطات است که امکان تولید پیام‌هایی دقیق و منطبق با نیازها و علایق خاص هر گروه مخاطب را فراهم می‌کند. این قابلیت، ارتباطات را هدفمندتر و اثربخش‌تر می‌سازد. تولید سریع محتوا نیز یکی دیگر از مزیت‌های مهم این فناوری است؛ محتواهای متنی، تصویری و ویدئویی با کیفیت بالا در کمترین زمان تولید می‌شوند و این امر می‌تواند هزینه‌ها و زمان‌بری فرآیندهای روابط عمومی را به‌طور قابل‌توجهی کاهش دهد.

علاوه بر این، تحلیل و پیش‌بینی رفتار مخاطب با استفاده از داده‌های بزرگ و توانایی‌های پیشرفته هوش مصنوعی مولد، امکان پیش‌بینی روندهای ارتباطی را فراهم کرده و به طراحی استراتژی‌های بهتر کمک می‌کند. به‌عنوان مثال، ابزارهای هوش مصنوعی مولد متنی می‌توانند خبرنامه‌های هوشمند یا بیانیه‌های مطبوعاتی سفارشی را به شکلی کاملاً حرفه‌ای و سریع تولید کنند، که این ویژگی برای مدیریت بحران یا کمپین‌های ارتباطی بسیار حیاتی است. هوش مصنوعی مولد، روابط عمومی را وارد عصر جدیدی کرده که در آن دقت، سرعت و شخصی‌سازی حرف اول را می‌زنند.

چه چالش‌هایی در استفاده از هوش مصنوعی مولد در روابط عمومی وجود دارد و چگونه می‌توان بر آن‌ها غلبه کرد؟

استفاده از هوش مصنوعی مولد در روابط عمومی با چالش‌هایی جدی همراه است. نخستین و شاید مهم‌ترین چالش، مسائل اخلاقی است؛ این فناوری می‌تواند به انتشار اطلاعات غلط یا تحریف‌شده منجر شود، چرا که قدرت خلاقیت آن گاهی فراتر از کنترل انسانی عمل می‌کند. همچنین، وابستگی بیش از حد به فناوری می‌تواند به کاهش اصالت ارتباطات و خلاقیت انسانی منجر شود، زیرا فرآیندهای ارتباطی به شکلی اتوماتیک و مکانیکی در می‌آیند. علاوه بر این، موانع فنی و هزینه‌های اجرایی نیز از موانع مهم هستند؛ بسیاری از سازمان‌ها به دلیل نبود زیرساخت‌های لازم و هزینه‌های بالای پیاده‌سازی، امکان بهره‌گیری از این فناوری را ندارند.

برای غلبه بر این چالش‌ها، سازمان‌ها باید رویکردی چندجانبه اتخاذ کنند. تدوین سیاست‌های اخلاقی شفاف برای استفاده از هوش مصنوعی، می‌تواند از انتشار اطلاعات نادرست جلوگیری کند. همچنین، ایجاد تعادل میان استفاده از فناوری و خلاقیت انسانی ضروری است تا اصالت و تأثیرگذاری ارتباطات حفظ شود. در نهایت، با سرمایه‌گذاری در آموزش کارکنان و توسعه زیرساخت‌های فنی، سازمان‌ها می‌توانند از ظرفیت‌های هوش مصنوعی مولد به شکلی موثر و ایمن بهره‌مند شوند. این اقدامات به روابط عمومی کمک می‌کند تا با حفظ اعتبار و شفافیت، از فناوری به عنوان ابزاری برای بهبود عملکرد استفاده کند.

فکر می کنید چه مهارت‌هایی برای یک متخصص روابط عمومی در عصر هوش مصنوعی ضروری است؟

در عصر هوش مصنوعی، متخصصان روابط عمومی نیازمند مهارت‌های جدیدی هستند که بتوانند خود را با این فناوری پیشرفته تطبیق دهند. نخستین و ضروری‌ترین مهارت، آشنایی با ابزارهای هوش مصنوعی است؛ متخصصان باید توانایی کار با نرم‌افزارها و الگوریتم‌های هوش مصنوعی را داشته باشند تا از قابلیت‌های آن برای تولید محتوا، تحلیل داده‌ها و بهینه‌سازی کمپین‌ها بهره‌برداری کنند. دومین مهارت، درک داده و تحلیل است؛ در دنیایی که تصمیم‌گیری‌ها بر اساس داده انجام می‌شود، توانایی استخراج و تحلیل اطلاعات برای طراحی استراتژی‌های ارتباطی مؤثر بسیار حیاتی است.

در کنار این مهارت‌ها، خلاقیت انسانی همچنان جایگاه ویژه‌ای دارد. اگرچه هوش مصنوعی قادر به تولید محتوا و پیشنهاد راهکارهای خلاقانه است، اما ایده‌پردازی و نگاه انسانی می‌تواند ارزش افزوده‌ای ایجاد کند که هوش مصنوعی به تنهایی از پس آن برنمی‌آید. علاوه بر این، آگاهی عمیق از حوزه‌ای که قرار است هوش مصنوعی در آن استفاده شود به بهبود نتایج و اثربخشی بیشتر کمک می‌کند.

در نهایت، آموزش‌های تخصصی در زمینه هوش مصنوعی و به‌روزرسانی مداوم دانش مرتبط، برای متخصصان روابط عمومی ضروری است. این مهارت‌ها به آن‌ها کمک می‌کند تا نه تنها از فناوری به بهترین شکل استفاده کنند، بلکه جایگاه خود را در این عرصه رقابتی حفظ کرده و به پیشرفت سازمان‌های خود کمک کنند.

با این اوصاف آیا هوش مصنوعی می‌تواند جایگزین خلاقیت و نوآوری انسان در روابط عمومی شود؟

اینکه آیا هوش مصنوعی می‌تواند جایگزین خلاقیت انسانی شود، بیشتر به ماهیت خلاقیت و چیستی آن بازمی‌گردد. خلاقیت، مفهومی فراتر از تولید ایده‌ها یا محتوای نو است؛ خلاقیت انسانی در هسته خود، از عواطف، تجربه‌های زیسته و درک عمیق از بافت‌های اجتماعی و فرهنگی شکل می‌گیرد. هوش مصنوعی می‌تواند فرآیندهای خلاقانه را تسهیل کند، الگوها را شناسایی کند و حتی ایده‌های تازه‌ای بر اساس داده‌ها تولید کند، اما این نوع از خلاقیت، همواره بازتابی از داده‌ها و الگوریتم‌هایی است که در آن تعبیه شده‌اند، نه نشأت گرفته از یک شعور یا نگاه انسانی.

در روابط عمومی، نوآوری نه تنها به تولید محتوا بلکه به فهم ارتباطات انسانی، همدلی و ایجاد مفاهیم معنادار بستگی دارد. انسان‌ها با تکیه بر تجربه‌های عاطفی، توانایی درک زمینه‌های خاص هر موقعیت و تشخیص نیازهای ظریف مخاطبان، چیزی را خلق می‌کنند که هوش مصنوعی هرگز نمی‌تواند کاملاً تقلید کند.

به عنوان مثال، طراحی یک کمپین روابط عمومی برای یک بحران اجتماعی مستلزم درک پیچیدگی‌های فرهنگی، واکنش‌های احساسی و نیاز به همدلی است. در چنین مواردی، هوش مصنوعی می‌تواند ابزار مفیدی برای تحلیل داده‌ها و ارائه پیشنهادات باشد، اما روح انسانی پشت پیام، همان عنصری است که ارتباط را معنادار می‌کند.

بنابراین، هوش مصنوعی نمی‌تواند جایگزین خلاقیت انسانی شود، بلکه می‌تواند آن را تقویت کند. انسان‌ها و ماشین‌ها در تعامل با یکدیگر می‌توانند نتایج چشمگیری ایجاد کنند، اما نقش انسانی در این معادله، همواره به عنوان مغز متفکر و خالق مفاهیم باقی خواهد ماند. این موضوع یک یادآوری فلسفی است که ما، به عنوان انسان، حاملان خلاقیت واقعی هستیم، زیرا ریشه آن در وجود، معنا و تجربه‌های انسانی ما نهفته است.

چه توصیه‌هایی برای سازمان‌ها و شرکت‌ها دارید تا بتوانند از مزایای هوش مصنوعی مولد در روابط عمومی به بهترین نحو بهره‌مند شوند؟

برای بهره‌مندی کامل از مزایای هوش مصنوعی مولد در روابط عمومی، سازمان‌ها و شرکت‌ها باید رویکردی چندجانبه و استراتژیک اتخاذ کنند. نخست، ارتقای زیرساخت‌های فناورانه ضروری است. این شامل استفاده از سرورها، نرم‌افزارها و ابزارهای پیشرفته‌ای است که بتوانند حجم بالایی از داده‌ها را پردازش کرده و نتایج کاربردی ارائه دهند. بدون زیرساخت مناسب، حتی بهترین الگوریتم‌ها نیز نمی‌توانند به درستی عمل کنند.

دوم، آموزش کارکنان باید در اولویت قرار گیرد. متخصصان روابط عمومی باید نه تنها با نحوه استفاده از ابزارهای هوش مصنوعی آشنا باشند، بلکه مهارت‌هایی نظیر تحلیل داده‌ها، مدیریت الگوریتم‌ها و تفسیر خروجی‌ها را نیز یاد بگیرند. سرمایه‌گذاری در آموزش‌های تخصصی، سازمان را برای انطباق سریع‌تر با این فناوری آماده می‌کند.

سوم، سازمان‌ها باید استراتژی‌های ارتباطی خود را با فناوری‌های نوین همسو کنند. این به معنای ادغام هوش مصنوعی مولد در فرآیندهای روزمره مانند تولید محتوا، تحلیل مخاطبان، مدیریت رسانه‌های اجتماعی و حتی طراحی کمپین‌های پیش‌بینی‌کننده است. با این حال، لازم است این استراتژی‌ها به گونه‌ای طراحی شوند که نقش انسانی همچنان محوری باقی بماند و از خلاقیت انسانی غافل نشوند.

چهارم، توجه به مسائل اخلاقی و شفافیت در استفاده از هوش مصنوعی بسیار حیاتی است. فناوری باید در راستای تقویت اعتماد عمومی عمل کند، نه کاهش آن. برای این منظور، سازمان‌ها باید شفافیت کامل در استفاده از هوش مصنوعی را رعایت کرده و از تولید محتوای مغرضانه یا اطلاعات نادرست جلوگیری کنند. تدوین سیاست‌های اخلاقی مشخص و نظارت دقیق بر فرآیندهای تولید محتوا می‌تواند کمک‌کننده باشد.

علاوه بر این موارد، پرامپت‌نویسی به عنوان مهارتی جدید و ضروری باید آموزش داده شود. پرامپت‌نویسی به معنای توانایی ایجاد دستورات دقیق و خلاقانه برای ابزارهای هوش مصنوعی است که منجر به خروجی‌های هدفمندتر و باکیفیت‌تر می‌شود. سازمان‌ها باید این مهارت را به تیم‌های خود بیاموزند، زیرا کیفیت نتایج تولیدشده توسط هوش مصنوعی تا حد زیادی به چگونگی طرح سوالات و دستورات بستگی دارد.

در نهایت، سازمان‌هایی که به دنبال موفقیت در استفاده از هوش مصنوعی مولد هستند، باید نه تنها به تکنولوژی و آموزش بلکه به هم‌افزایی میان انسان و ماشین توجه کنند. هوش مصنوعی ابزاری برای تقویت خلاقیت و کارایی انسانی است، نه جایگزین آن.

به عقیده شما، آینده روابط عمومی با توجه به پیشرفت‌های هوش مصنوعی به چه سمت و سویی خواهد رفت؟

آینده روابط عمومی به سمت اتوماسیون بیشتر و استفاده از ابزارهای پیشرفته برای تحلیل و شخصی‌سازی ارتباطات حرکت خواهد کرد. با ظهور فناوری‌های جدید هوش مصنوعی، روابط عمومی‌ها قادر خواهند بود به‌طور مؤثرتری داده‌ها را تحلیل کرده و تجربه‌های شخصی‌سازی‌شده برای مخاطبان ارائه دهند. این امر می‌تواند باعث افزایش دقت و سرعت در پاسخگویی به نیازهای مخاطبان، مدیریت بحران‌ها و حتی پیش‌بینی روندهای آتی شود. در عین حال، متخصصان روابط عمومی باید به‌جای تمرکز صرف بر تولید محتوا، به‌سوی مدیریت استراتژیک حرکت کنند و نظارت دقیق‌تری بر اجرای فناوری‌ها و ابزارهای جدید داشته باشند. به‌ویژه در دنیای امروز که داده‌ها و تحلیل آن‌ها اهمیت زیادی یافته‌اند، توانایی مدیریت استراتژیک بر اساس داده‌های به‌دست‌آمده از هوش مصنوعی، از ارکان اصلی موفقیت در روابط عمومی خواهد بود.

هوش مصنوعی مولد ابزاری توانمند است که می‌تواند روابط عمومی را به سطحی جدید از کارایی و اثربخشی برساند. از طریق تحلیل داده‌های گسترده و به‌کارگیری فناوری‌های نوین، روابط عمومی‌ها قادر خواهند بود تجربیات منحصربه‌فرد و هدفمندتری را برای مخاطبان خود ایجاد کنند. با این حال، نباید فراموش کرد که عنصر انسانی در ایجاد ارتباطات اصیل، پایدار و مبتنی بر اعتماد، همچنان کلیدی باقی می‌ماند. به متخصصان روابط عمومی توصیه می‌کنم که ضمن یادگیری و تطبیق با این فناوری‌های نوین، همواره جایگاه انسانی خود را در فرآیندهای ارتباطی حفظ کرده و به‌طور هوشمندانه از این ابزارها بهره‌برداری کنند تا جایگاه خود را در این تحولات بی‌وقفه تثبیت کنند.