روزنامه جام‌جم برای کنکاش این شکاف، گفت‌وگویی با امیر سلطانی داشت؛ هماهنگ‌کننده سفرهای خارجی باشگاه الهلال. او که سابقه مدیریت در باشگاه استقلال خوزستان و معاونت باشگاه استقلال را دارد، از سال گذشته این همکاری را آغاز کرد و به طور کامل در جریان اتفاقات فوتبال عربستان به‌ویژه باشگاه الهلال قرار دارد. این گفت‌وگو روشن می‌کند دلیل پیشرفت فوتبال عربستان چیست.
مدیران اسپانیایی
در باشگاه‌های عربستانی اکثر مدیران اجرایی فوتبال افراد خارجی هستند. مثلا در باشگاه الهلال شما عرب نمی‌بینید، بیشتر مدیر خارجی را در بخش‌های مختلف می‌بینید. دلیل هم دارد، چون اسپانیا سال‌ها پر درآمدترین فوتبال دنیا را داشت و مدیرانش تجربه موفقی دارند. چیزی که شما در ظاهر می‌بینید با چیزی که در باطن وجود دارد، زمین تا آسمان متفاوت است. پست‌های کلیدی باشگاه‌های بزرگ عربستانی در اختیار اروپایی‌هاست. مثلا من و آقای قلعه‌نویی به دیدار آقای مانچینی، سرمربی قبلی عربستان رفتیم. باورتان نمی‌شود؛ در یک طبقه ما فقط ایتالیایی می‌دیدیم. اکثر مدیران ایتالیایی بودند که البته به موفقیت نرسیدند. دلیل این کار عربستانی‌ها مشخص شد. سال‌ها تلاش کردند ولی متوجه شدند نیاز به تخصص دارند. الان مدیران خوبی وارد فوتبال‌شان کرده‌اند با این هدف که آموزش ببینند و کسب تجربه کنند، یعنی دارند برای آیندهشان مدیر می‌سازند.
همه‌کاره یک صندوق است
فوتبال عربستان سیستماتیک شده است، یعنی فرد محور نیست. با تغییرات، سیستم به هم نمی‌خورد و کارش را جلو می‌برد. قبلا آنها هزینه بی‌خود می‌کردند، ولی الان سیستم اجازه نمی‌دهد این کار را کنند. وقتی روش کار این باشد اشتباه و ضرر کاهش پیدا می‌کند. از سویی همه چیز تعریف شده و هر آدمی یک وظیفه دارد. شما در باشگاه‌های عربستان همه چیز را شفاف می‌بینید. «صندوق سرمایه‌گذاری مردمی» بودجه اصلی را به باشگاه‌ها تزریق می‌کند. درآمد آنها از پول نفت است. می‌گویند پول مردم است و به همین خاطر اسمش را صندوق سرمایه‌گذاری مردمی گذاشته‌اند. جاده‌سازی می‌کند، هتل می‌سازد و یکی از مهم‌ترین اهدافش توسعه فوتبال برای رسیدن به خواسته‌ها و اهداف حکومت است. تفکر حاکم بر باشگاه‌ها تفکر همین صندوق است. جالب است بدانید مثلا الهلال که پنج عضو هیأت‌مدیره دارد، سه عضو آن از این صندوق هستند تا سیاست‌گذاری درست باشد. یعنی باشگاه‌های بزرگ عربستان هدف مشترک دارند نه مثل بعضی باشگاه‌های ایران که معلوم نیست متولی فلان باشگاه کیست و هدف چیست. مثلا در عربستان باشگاه‌ها یک مسئولیت اجتماعی دارند و آن کمک به جذب توریسم و ساختن چهره سیاسی بهتر از کشور است.
چرا بازی‌هایشان پرتماشاگر است؟
با این حرف موافقم که یک روز می‌گفتیم ما تماشاگر داریم و عرب‌ها ندارند و الان برعکس شده است. دلیل هم دارد؛ اولین موضوع جذب ستاره‌ها در فوتبال عربستان هستند. عربستان سال ۲۰۱۹ به این نتیجه رسید فوتبال می‌تواند تأثیرات قابل‌توجهی در کشورشان بگذارد. از اقتصاد گرفته تا جایگاه جهانی و فرهنگی. یک چشم‌انداز ۱۰ ساله بین سال‌های ۲۰۲۰ تا ۲۰۳۰ تعریف کرده‌اند که اتفاقا من این چشم‌انداز را دارم و بارها خوانده‌ام. یکی از مهم‌ترین هدف‌های آنها با توسعه فوتبال، کاهش وابستگی به نفت است. حالا چطور به آن می‌رسند؟ با برگزاری تورنمنت‌ها و مسابقات بزرگ، ساختن استادیوم، جذب اسپانسرهای بزرگ، تقویت صنعت گردشگری، تقویت زیرساخت‌های خدماتی، ایجاد شغل و... .شما همین الان بخواهی فوتبال عربستان را در اروپا ببینید باید حق پخش بدهید. این یک معنای روشن دارد؛ برندسازی بین‌المللی. الان دیگر کسی عربستان را با اتفاقات ۱۱سپتامبر به یاد نمی‌آورد، بلکه با رونالدو، نیمار و فوتبال این کشور به یاد می‌آورند. من قبلا به عربستان می‌رفتم اروپایی و آمریکایی نمی‌دیدم ولی الان زیاد می‌بینم.
عددهای شگفت‌انگیز
خبر دارید توسعه فوتبال چه تأثیری در صنعت گردشگری عربستان داشته؟من جزئیاتش را به طور کامل می‌دانم. ازسال ۲۰۱۹ که برنامه‌ریزی صورت گرفت و در ۲۰۲۰ به اوجش رسید، شاهد یک جهش عجیبی دراین صنعت بودیم. درسال ۲۰۲۳ طبق آماری که خود عربستان اعلام کرد آنها ۲۷.۵میلیون نفرگردشگر دریک سال داشتند. می‌دانید در هفت ماه اول سال ۲۰۲۴ این میزان چقدر بوده؟ ۱۷.۵میلیون نفر. طبق آمار کلی ازسال۲۰۱۹ که توسعه فوتبال آغازشد تاامروز صنعت گردشگری عربستان ۷۳درصد افزایش داشته است. بعد ما توریست داریم تا توریست. یک وقت‌هایی توریست برای شما هزینه دارد یک وقتی درآمد. طبق اطلاعاتی که من دارم، هر گردشگر اروپایی و آمریکایی حدود میانگین ۱۰هزار دلار هزینه کرده؛ حالا این رقم‌ها را در هم ضرب کنید تا ببینید عربستان چقدر سود کرده و سرمایه‌گذاری در فوتبال، به نفع‌شان شده است و الکی سرمایه‌گذاری هنگفت روی پروژه‌هایی چون دریای سرخ، الاعلا یا شهر نئون نکرده‌اند. آنها با فوتبال از همین حالا برای خود توریست رزرو کرده‌اند. چند سال قبل من طرحی برای وزارت‌خارجه نوشتم که مربوط به همین دیپلماسی فوتبال بود و جذب گردشگر و پیشرفت کشور، ولی متأسفانه در ایران ما به اندازه‌ای که باید به صنعت بزرگی چون فوتبال بها نمی‌دهیم.
اقتصادشان زیر و رو می‌شود
این حرکتی که در عربستان به‌واسطه ورزش و فوتبال شروع شده، ببینید به کجاها خواهد رسید. آنها معمولا راند آخر فرمول یک را میزبانی می‌کنند. ببینید چه مسابقات تنیسی در این کشور برگزار شده، چه میزبانی‌هایی گرفته‌اند. بارسا و رئال در این کشور الکلاسیکو برگزار کرده‌اند. مسابقات جهانی اسب سواری، رالی و بوکس در بالاترین کیفیت در عربستان برگزار می‌شود. چرا؟ چون نمی‌خواهند دیگر وابسته به نفت باشند. در ادامه همین تبلیغات جهانی به‌واسطه فوتبال، همین ۲۰ روز پیش همایشی در عربستان برگزار شد که بزرگ‌ترین شرکت‌های اقتصادی تمام دنیا از ۴۷۰کشور در آن حضور داشتند. می‌دانید نتیجه‌اش چه بود؟ قرار شد تمام دفترهای مرکزی خود را از امارات به ریاض ببرند. به همین سادگی. می‌دانید این اتفاق چطور اقتصاد عربستان را زیر و رو می‌کند؟
۳۵۰ میلیون یورو هزینه یک فصل الهلال
درباره امکانات؟ به جرات می‌گویم چهار باشگاه اول عربستان امکاناتی کمتر از باشگاه‌های بزرگ اروپایی ندارند. فقط الهلال را بگویم. شش زمین تمرینی داریم! جیمی که تیم در آن تمرین می‌کند، بزرگ‌ترین جیم ریاض است. هیوندا به‌عنوان اسپانسر به تمام بازیکنان و کادر فنی ماشین می‌دهد. از نظر پزشکی باشگاه بی‌نظیر است و یک دپارتمان فوق‌‌العاده با مجهزترین امکانات وجود دارد. تک‌تک بازیکنان بزرگ یک تمرین‌دهنده اختصاصی دارند که باشگاه تمام امکانات را برایشان فراهم کرده است. حتما عکس‌های هواپیمای لاکچری الهلال را دیده‌اید. استادیوم کینگدوم آره‌نا که فعلا جایگزین استادیوم اصلی باشگاه شده، پنج ماهه ساخته شد و خیلی مجهز است. به‌زودی استادیوم اصلی بازسازی می‌شود و بازی‌ها به آنجا بازمی‌گردد. از امکانات باشگاه هرچه بگویم کم گفته‌ام. هزینه الهلال برای فصل جاری؟ عدد دقیق را نمی‌دانم ولی یک حساب سرانگشتی کنیم شاید حدود ۳۵۰میلیون یورو. گرانترین بازیکن تیم نیمار است که ۹۰ میلیون یورو می‌گیرد. باشگاه به میتروویچ ۲۵ میلیون یورو می‌دهد که بی‌نظیر بازی می‌کند. زندگی در اینجا برای بازیکنان فوق‌‌العاده است. مثلا نیمار در فرانسه بیش از نیمی از درآمدش را به‌عنوان مالیات پرداخت می‌کرد، ولی اینجا یک یورو هم مالیات نمی‌دهد چون مالیاتی در کار نیست. زندگی‌شان که هم فوق‌لاکچری است. شما شک نکنید با این وضعیت چند سال دیگر بازیکنان فقط به خاطر پول به اینجا نمی‌آید.
مدیران اسپانیایی
در باشگاه‌های عربستانی اکثر مدیران اجرایی فوتبال افراد خارجی هستند. مثلا در باشگاه الهلال شما عرب نمی‌بینید، بیشتر مدیر خارجی را در بخش‌های مختلف می‌بینید. دلیل هم دارد، چون اسپانیا سال‌ها پر درآمدترین فوتبال دنیا را داشت و مدیرانش تجربه موفقی دارند. چیزی که شما در ظاهر می‌بینید با چیزی که در باطن وجود دارد، زمین تا آسمان متفاوت است. پست‌های کلیدی باشگاه‌های بزرگ عربستانی در اختیار اروپایی‌هاست. مثلا من و آقای قلعه‌نویی به دیدار آقای مانچینی، سرمربی قبلی عربستان رفتیم. باورتان نمی‌شود؛ در یک طبقه ما فقط ایتالیایی می‌دیدیم. اکثر مدیران ایتالیایی بودند که البته به موفقیت نرسیدند. دلیل این کار عربستانی‌ها مشخص شد. سال‌ها تلاش کردند ولی متوجه شدند نیاز به تخصص دارند. الان مدیران خوبی وارد فوتبال‌شان کرده‌اند با این هدف که آموزش ببینند و کسب تجربه کنند، یعنی دارند برای آیندهشان مدیر می‌سازند.
همه‌کاره یک صندوق است
فوتبال عربستان سیستماتیک شده است، یعنی فرد محور نیست. با تغییرات، سیستم به هم نمی‌خورد و کارش را جلو می‌برد. قبلا آنها هزینه بی‌خود می‌کردند، ولی الان سیستم اجازه نمی‌دهد این کار را کنند. وقتی روش کار این باشد اشتباه و ضرر کاهش پیدا می‌کند. از سویی همه چیز تعریف شده و هر آدمی یک وظیفه دارد. شما در باشگاه‌های عربستان همه چیز را شفاف می‌بینید. «صندوق سرمایه‌گذاری مردمی» بودجه اصلی را به باشگاه‌ها تزریق می‌کند. درآمد آنها از پول نفت است. می‌گویند پول مردم است و به همین خاطر اسمش را صندوق سرمایه‌گذاری مردمی گذاشته‌اند. جاده‌سازی می‌کند، هتل می‌سازد و یکی از مهم‌ترین اهدافش توسعه فوتبال برای رسیدن به خواسته‌ها و اهداف حکومت است. تفکر حاکم بر باشگاه‌ها تفکر همین صندوق است. جالب است بدانید مثلا الهلال که پنج عضو هیأت‌مدیره دارد، سه عضو آن از این صندوق هستند تا سیاست‌گذاری درست باشد. یعنی باشگاه‌های بزرگ عربستان هدف مشترک دارند نه مثل بعضی باشگاه‌های ایران که معلوم نیست متولی فلان باشگاه کیست و هدف چیست. مثلا در عربستان باشگاه‌ها یک مسئولیت اجتماعی دارند و آن کمک به جذب توریسم و ساختن چهره سیاسی بهتر از کشور است.
چرا بازی‌هایشان پرتماشاگر است؟
با این حرف موافقم که یک روز می‌گفتیم ما تماشاگر داریم و عرب‌ها ندارند و الان برعکس شده است. دلیل هم دارد؛ اولین موضوع جذب ستاره‌ها در فوتبال عربستان هستند. عربستان سال ۲۰۱۹ به این نتیجه رسید فوتبال می‌تواند تأثیرات قابل‌توجهی در کشورشان بگذارد. از اقتصاد گرفته تا جایگاه جهانی و فرهنگی. یک چشم‌انداز ۱۰ ساله بین سال‌های ۲۰۲۰ تا ۲۰۳۰ تعریف کرده‌اند که اتفاقا من این چشم‌انداز را دارم و بارها خوانده‌ام. یکی از مهم‌ترین هدف‌های آنها با توسعه فوتبال، کاهش وابستگی به نفت است. حالا چطور به آن می‌رسند؟ با برگزاری تورنمنت‌ها و مسابقات بزرگ، ساختن استادیوم، جذب اسپانسرهای بزرگ، تقویت صنعت گردشگری، تقویت زیرساخت‌های خدماتی، ایجاد شغل و... .شما همین الان بخواهی فوتبال عربستان را در اروپا ببینید باید حق پخش بدهید. این یک معنای روشن دارد؛ برندسازی بین‌المللی. الان دیگر کسی عربستان را با اتفاقات ۱۱سپتامبر به یاد نمی‌آورد، بلکه با رونالدو، نیمار و فوتبال این کشور به یاد می‌آورند. من قبلا به عربستان می‌رفتم اروپایی و آمریکایی نمی‌دیدم ولی الان زیاد می‌بینم.
عددهای شگفت‌انگیز
خبر دارید توسعه فوتبال چه تأثیری در صنعت گردشگری عربستان داشته؟من جزئیاتش را به طور کامل می‌دانم. ازسال ۲۰۱۹ که برنامه‌ریزی صورت گرفت و در ۲۰۲۰ به اوجش رسید، شاهد یک جهش عجیبی دراین صنعت بودیم. درسال ۲۰۲۳ طبق آماری که خود عربستان اعلام کرد آنها ۲۷.۵میلیون نفرگردشگر دریک سال داشتند. می‌دانید در هفت ماه اول سال ۲۰۲۴ این میزان چقدر بوده؟ ۱۷.۵میلیون نفر. طبق آمار کلی ازسال۲۰۱۹ که توسعه فوتبال آغازشد تاامروز صنعت گردشگری عربستان ۷۳درصد افزایش داشته است. بعد ما توریست داریم تا توریست. یک وقت‌هایی توریست برای شما هزینه دارد یک وقتی درآمد. طبق اطلاعاتی که من دارم، هر گردشگر اروپایی و آمریکایی حدود میانگین ۱۰هزار دلار هزینه کرده؛ حالا این رقم‌ها را در هم ضرب کنید تا ببینید عربستان چقدر سود کرده و سرمایه‌گذاری در فوتبال، به نفع‌شان شده است و الکی سرمایه‌گذاری هنگفت روی پروژه‌هایی چون دریای سرخ، الاعلا یا شهر نئون نکرده‌اند. آنها با فوتبال از همین حالا برای خود توریست رزرو کرده‌اند. چند سال قبل من طرحی برای وزارت‌خارجه نوشتم که مربوط به همین دیپلماسی فوتبال بود و جذب گردشگر و پیشرفت کشور، ولی متأسفانه در ایران ما به اندازه‌ای که باید به صنعت بزرگی چون فوتبال بها نمی‌دهیم.
اقتصادشان زیر و رو می‌شود
این حرکتی که در عربستان به‌واسطه ورزش و فوتبال شروع شده، ببینید به کجاها خواهد رسید. آنها معمولا راند آخر فرمول یک را میزبانی می‌کنند. ببینید چه مسابقات تنیسی در این کشور برگزار شده، چه میزبانی‌هایی گرفته‌اند. بارسا و رئال در این کشور الکلاسیکو برگزار کرده‌اند. مسابقات جهانی اسب سواری، رالی و بوکس در بالاترین کیفیت در عربستان برگزار می‌شود. چرا؟ چون نمی‌خواهند دیگر وابسته به نفت باشند. در ادامه همین تبلیغات جهانی به‌واسطه فوتبال، همین ۲۰ روز پیش همایشی در عربستان برگزار شد که بزرگ‌ترین شرکت‌های اقتصادی تمام دنیا از ۴۷۰کشور در آن حضور داشتند. می‌دانید نتیجه‌اش چه بود؟ قرار شد تمام دفترهای مرکزی خود را از امارات به ریاض ببرند. به همین سادگی. می‌دانید این اتفاق چطور اقتصاد عربستان را زیر و رو می‌کند؟
۳۵۰ میلیون یورو هزینه یک فصل الهلال
درباره امکانات؟ به جرات می‌گویم چهار باشگاه اول عربستان امکاناتی کمتر از باشگاه‌های بزرگ اروپایی ندارند. فقط الهلال را بگویم. شش زمین تمرینی داریم! جیمی که تیم در آن تمرین می‌کند، بزرگ‌ترین جیم ریاض است. هیوندا به‌عنوان اسپانسر به تمام بازیکنان و کادر فنی ماشین می‌دهد. از نظر پزشکی باشگاه بی‌نظیر است و یک دپارتمان فوق‌‌العاده با مجهزترین امکانات وجود دارد. تک‌تک بازیکنان بزرگ یک تمرین‌دهنده اختصاصی دارند که باشگاه تمام امکانات را برایشان فراهم کرده است. حتما عکس‌های هواپیمای لاکچری الهلال را دیده‌اید. استادیوم کینگدوم آره‌نا که فعلا جایگزین استادیوم اصلی باشگاه شده، پنج ماهه ساخته شد و خیلی مجهز است. به‌زودی استادیوم اصلی بازسازی می‌شود و بازی‌ها به آنجا بازمی‌گردد. از امکانات باشگاه هرچه بگویم کم گفته‌ام. هزینه الهلال برای فصل جاری؟ عدد دقیق را نمی‌دانم ولی یک حساب سرانگشتی کنیم شاید حدود ۳۵۰میلیون یورو. گرانترین بازیکن تیم نیمار است که ۹۰ میلیون یورو می‌گیرد. باشگاه به میتروویچ ۲۵ میلیون یورو می‌دهد که بی‌نظیر بازی می‌کند. زندگی در اینجا برای بازیکنان فوق‌‌العاده است. مثلا نیمار در فرانسه بیش از نیمی از درآمدش را به‌عنوان مالیات پرداخت می‌کرد، ولی اینجا یک یورو هم مالیات نمی‌دهد چون مالیاتی در کار نیست. زندگی‌شان که هم فوق‌لاکچری است. شما شک نکنید با این وضعیت چند سال دیگر بازیکنان فقط به خاطر پول به اینجا نمی‌آید.