به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، نشست عبدالحسین کلانتری، معاون امور فرهنگی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، علی‌اکبر ابراهیمی، مدیرکل دفتر چاپ و نشر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با رئیس و هیئت‌مدیره اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان صنعت چاپ یکشنبه (چهارم آذرماه) در اتاق جلسات معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برگزار شد.

بابک عابدین، رئیس اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان صنعت چاپ در سخنانی با اشاره به اهمیت روزافزون صنعت چاپ در ابعاد ملی و اقتصادی آن، عنوان کرد: به دلیل این گستردگی، کشورها به بازنگری در سیاست‌گذاری‌ها نیاز دارند، با توجه به مشکلاتی مثل تامین قطعات و ماشین‌آلات، همکاران با چالش‌های زیادی دست و پنجه نرم می‌کنند؛ زیرا بخشی از این مشکلات به دلیل اینکه بخشی از صنعت چاپ زیرمجموعه وزارت صمت رفته، حل آن با چالش‌هایی روبه‌رو است.

وی با بیان اینکه در گذشته که همه مسئولیت و تولی‌گری چاپ با وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بود، می‌توانست بخشی از مسائل خود را حل کند، ادامه داد: اما با این دگرگونی که دیدگاه تخصصی و فنی در پشت آن نبود، گاهی ماه‌ها طول می‌کشد تا مسائل حل شود؛ زیرا کارشناسان، اغلب آگاهی کافی ندارند؛ بنابراین درخواست این است که مباحث صنعت چاپ را طبق قانون در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی متمرکز کنید و مسائل و مشکلات را در اینجا حل کنید.

وی با اشاره به گزارشی در تشریح ابعاد مختلف صنعت چاپ، گفت: صنعت چاپ به‌عنوان یک صنعت زیرساختی برای کشور مهم است، این صنعت از مباحث گرافیک و آماده‌سازی آغاز می‌شود و به سخت‌افزارها و مباحث پس از چاپ می‌رسد، در این میان اکوسیستم اقتصادی و زنجیره تامین هر یک از بخش‌های صنعت چاپ نشان‌دهنده وسعت و بزرگی این صنعت است.

به‌گفته وی، طی سال‌های اخیر، کارآفرینی و نوآوری و فعالیت‌های استارتاپی در هر یک از این حوزه‌ها به شکل گسترده وجود دارد، اکنون ۵۱ درصد صادرات غیرنفتی، مواد پلیمری هستند که خیلی از این تولیدات برای صنعت چاپ و بسته‌بندی شامل فیلم بسته‌بندی و سایر مواد استفاده می‌شود.

عابدین با طرح این موضوع که انجمن‌ها و اتحادیه‌های صنفی پشتیبان صنعت چاپ هستند، گفت: در ایران سرانه درآمد کل صنعت چاپ حدود ۳ تا ۵/‏۳‬ نیم میلیارد دلار است که نسبت به سرانه ۵۰ میلیارد دلاری ترکیه، تقریباً صفر، به حساب می‌آید. ترکیه از نظر منابع زیرزمینی با ما اصلاً قابل مقایسه نیست، اما سالانه حدود ۱۰ تا ۱۵ میلیارد دلار به اروپا صادرات محصولات چاپی دارد.

وی ادامه داد: صادرات کالاهای مختلف در کشور به صنعت چاپ نیاز دارد، شرکت‌ها برای اینکه کالاهای خود را در بازارهای هدف بفروشند باید با از بسته‌بندی برندسازی استفاده کنند؛ رشد صادرات‌محور اگر بر مبنای بسته‌بندی مناسب و مطابق با استاندارد جهانی استفاده نشود به صادرات نخواهد رسید.

رئیس اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان صنعت چاپ با بیان اینکه پذیرش فناوری‌های نوین در این حوزه اهمیت دارد، گفت: این فناوری هرچند سال یک‌بار تغییر می‌کند، همکاران هر سال در نمایشگاه‌های مختلف مرتبط حضور دارند و این موضوع نشان می‌دهد که به فناوری توجه دارند؛ البته اگر توجه نکنند، سهم خود را در بازار از دست می‌دهند.

عابدین با بیان اینکه در صنعت چاپ به مدرن‌سازی تجهیزات نیاز داریم، گفت: با توجه به هزینه‌های گران نوسازی و اهمیت واردات فناوری پیشرفته، ضروری است که برای این حوزه گام‌های موثری برداشته شود.

وی همچنین لازمه گسترش بازارهای بین‌المللی را برگزاری نمایشگاه‌های تخصصی در داخل کشور دانست و ادامه داد: برای اینکه حضور و توانمندی خود را بهتر به دنیا معرفی کنیم باید روابط خود با کشورهای مختلف را توسعه بدهیم و برپایی نمایشگاه‌های تخصصی و بین‌المللی طی سال‌های اخیر به این موضوع کمک کرده است.

وی ادامه داد: البته در این مدت دفتر امور چاپ با اتحادیه همکاری منظمی در زمینه حمایت از تولیدات داخلی و جلوگیری از هدررفت سرمایه‌گذاری‌ها داشته است. می‌خواهیم حلقه ارتباط و اتصال با سایر نهادها از طریق وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به‌عنوان متولی، انجام شود تا در مجلس، وزارت اقتصاد، وزارت صمت و سایر نهادها، مشکلات صنعت چاپ با حضور کارشناسان خبره این صنعت بررسی شود.

رئیس اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان صنعت چاپ با بیان اینکه با وجود همه تحریم‌ها و محدودیت‌ها، سربازان اقتصادی کشور نیاز و خواسته تولیدکنندگان را برآورده می‌کنند، گفت: امروزه خیلی از مواد مصرفی که از نظر فناوری، خاص هستند باید وارد شود اما خریداری و انتقال پول در این حوزه هم مشکلات زیادی دارند اما با وجود همه این مشکلات، صادرات هم انجام می‌شود. ۵ هزار واحد چاپی فعال داریم. سال گذشته ارزش کل صادرات صنعت چاپ کشور، حدود ۲۰ هزار میلیارد تومان بود که طی یکی دو سال گذشته روند افرایشی داشته است، هر چند به دلیل مشکل رفع تعهد ارزی کمی افت کرده است.

جمع‌بندی صحبت‌های عابدین به ارائه ۹ راهکار و پیشنهاد مطرح شد. وی در این زمینه گفت: تدوین برنامه ملی توسعه صنعت چاپ و بسته‌بندی با تمرکز بر رشد صادرات، پایداری و ارتقای فناوری، تخصیص کمک‌هزینه‌ها و مشوق‌های مالیاتی برای سرمایه‌گذاری در ماشین‌آلات پیشرفته و مواد سازگار با محیط‌زیست، تشکیل کارگروه ویژه برای استانداردسازی و تسهیل صدور گواهی‌های بین‌المللی و ایجاد زیرساخت‌های آموزشی و پژوهشی برای تربیت نیروی انسانی و حمایت از نوآوری ضروری است.

وی افزود: توسعه دیپلماسی فرهنگی و اقتصادی برای ارتقای روابط تجاری و جذب سرمایه‌گذاران خارجی، حمایت از هیئت‌های تجاری و بازاریابی برای شرکت در نمایشگاه‌های بین‌المللی و ایجاد شبکه‌های همکاری، همکاری با تشکل‌های تخصصی برای حذف قوانین دست‌وپاگیر و بهبود محیط کسب‌وکار، تدوین برنامه‌هایی برای تفویض حکمرانی به تشکل‌های تخصصی و کاهش تمرکزگرایی و تشویق به تحقیق و توسعه (R&D) در حوزه مواد و فناوری‌های نوین نیز ازجمله مباحثی است که باید به آن توجه کرد.

لزوم به‌روزرسانی قوانین

در ادامه این نشست، علی مخزن، فعال و پیشکسوت صنعت چاپ در سخنانی با اشاره به دغدغه‌های خود در این حوزه، گفت: صنف چاپ صنف زحمت‌کشی است و درآمد در این حوزه کمتر از سرمایه‌گذاری است که انجام شده؛ اگر عاشق کار نباشیم، ادامه کار در این حوزه سخت است.

همچنین علیرضا روح‌روان، دیگر فعال حوزه چاپ با بیان اینکه مشکلات این حوزه خیلی گسترده است، گفت: در صادرات به دلیل رفع تعهد ارزی مشکلات زیادی داریم. در حوزه لفاف انعطاف‌پذیر، فعال هستیم و تولیدات به ۳۵ هزار تن در ماه می‌رسد اما به دلیل تعلیق کارت‌های بازرگانی نمی‌توانیم صادرات داشته باشیم.

وی با بیان اینکه نوسانات نرخ ارز موجب می‌شود امکان صادرات مهیا نشود، ادامه داد: اگر صادرات نباشد، مشکلات زیادی ایجاد می‌شود. بدون صادرات یک شیفت کاری را به‌زور پر می‌کنیم؛ به‌طور کلی نداشتن صادرات موجب می‌شود روند تولید پایین بیاید.

به‌گفته وی، امروزه دریافت تسهیلات بانکی سخت و بازپرداخت با مشکلات جدی روبه‌رو است، از سوی دیگر در حوزه اپراتور کمبود و مشکل داریم و نیروی کارگر حقوق معمولی نمی‌خواهد و مجبور به پرداخت حقوق متناسب با درخواست آن‌ها هستیم.

در ادامه منوچهر یارعلی، فعال صنعت چاپ کشور نیز در سخنانی گفت: ۹۰ درصد چاپخانه‌های تهران واحدهای سنتی و کوچک هستند و آموزش کافی در قسمت مالیات تامین اجتماعی و ماشین‌آلات ندیده‌اند، در بازرسی از ۶۰۰ واحد چاپی شاهد بودم که اغلب این مجموعه‌ها حتی کامپیوتر هم نداشتند.

وی ادامه داد: از سوی دیگر باید به حوزه آموزش مسائل صنفی، توجه کنیم؛ چون گاهی کم‌توجهی و بی‌توجهی به این حوزه آسیب‌های زیادی به چاپخانه‌ها وارد کرده است و به همین دلیل معتقدم باید به بحث آموزش توجه کرد.

در ادامه، ابوالفضل بانوییان، فعال حوزه چاپ در سخنانی به شرح برخی مسائل پرداخت گفت: همان‌طور که سازمان سینمایی داریم می‌توانیم دفتر چاپ را به سازمان چاپ تبدیل کنیم، زیرا این حوزه، ظرفیت‌های بسیار زیادی دارد؛ همچنین تولی‌گری چاپ به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بازگردانده شود، چون در برخی حوزه‌ها مثل واردات ماشین‌آلات با سردرگمی روبه‌رو هستیم.

وی با بیان اینکه ظرفیت‌های زیادی در صنعت چاپ کشور داریم، گفت: در این صنعت، بُعد فرهنگی چاپ زیاد است و به‌روز شدن قوانین و مقررات صنعت چاپ ضرورت دارد، زیبا قوانین به دهه ۶۰ برمی‌گردد؛ درحالی که باید براساس نیازها به‌روز شود.

اصفهانی، دیگر فعال صنعت چاپ نیز در سخنانی بر ضرورت نیاز صنعت چاپ کشور به ماشین‌های جدید تاکید کرد و گفت: از سوی دیگر مهاجرت افراد متخصص به کشورهای همسایه یک مشکل جدی دیگر است، علاوه بر تجربه، مهارت نیز در این صنعت اهمیت دارد و امروز کمبود مهارت یک چالش جدی است.

کاهش واردات محصولات چاپی

در بخش دیگر این نشست، علی‌اکبر ابراهیمی نیز در سخنانی گفت: تعاملات اتحادیه طی سال‌های مختلف با ارشاد بسیار زیاد بوده و در حوزه دیپلماسی فرهنگی به‌خصوص جشنواره‌ها و انتخاب صادرکننده برتر همواره همراه بودند. این اتحادیه در معرفی ظرفیت‌های صنعت چاپ همیشه در کنار ارشاد بود و راهبرد و راهکار خوبی از این اتحادیه گرفتیم.

ابراهیمی با بیان اینکه قبل از انتخاب شعار «اقتصاد مقاومتی» از سوی حضرت آقا، درباره بحث جلوگیری یا محدودیت‌سازی واردات اقدام کردیم، گفت: برای محدودیت واردات کالاهایی که ظرفیت در کشور تولید تولید در کشور دارند پیشقدم بودیم، در سال ۱۳۹۵ زمانی که کار را آغاز کردیم حدود ۲۴۰ هزار تن واردات داشتیم و گویی تمام مطالبات چاپی وارداتی بود، اما طبق گزارش سال ۱۴۰۲ این عدد به کمتر از ۲۵ هزار تن رسیده است.

به‌گفته وی، شروع آن دوران خیلی سخت بود، اما ایستادگی کردیم و اهتمام ویژه داشتیم، امروزه نیز شاهدیم که آمار واردات خوشبختانه کاهش چشمگیری داشته و به کالاهایی محدود شده که امکان تولید آن‌ها در کشور نیست.

اهمیت تنظیم‌گری و تسهیل‌گری

در ادامه این نشست کلانتری با اشاره به صحبت‌هایی که مطرح شد، گفت: طرح دغدغه‌ها و مسایلی که بیان کردید، موجب شد تصویر دقیق‌تری نسبت از صنعت چاپ و وضعیت صادرات آن داشته باشم، امیدوارم با کمک هم بتوانیم مسائل را حل کنیم.

وی ادامه داد: تصویری از مسائل کاری مشخص ارائه کردید، باید روی میز قرار گیرد و تک به تک برای حل مسائل و موضوعات اقدام کنیم.

کلانتری با بیان اینکه این مشکلات اضلاع مختلفی دارد و از چند وجه باید به آن پرداخته شود، افزود: برخی را باید در تعامل با وزارت صمت، بعضی را از طریق بانک مرکزی و مسائل دیگر را از سازمان امور مالیاتی و گمرک، پیگیری کنیم، باید در یک تعامل چند سطحه به این مسئله بپردازیم و در اقدامی هماهنگ، مشترک و زمان دار این مسائل را حل کنیم.

وی با بیان اینکه صنعت چاپ و بسته‌بندی را اساساً یک صنعت فرهنگی و صنعت هویتی می‌بینم، گفت: فرهنگ یک سیالیت و روانی دارد که وقتی به ساحت هویت می‌رسد تثبیت می‌شود، وقتی هویت ایرانی است، گویا ایرانیت در گوشت و پوست و استخوان عجین شده است؛ بنابراین صنعت چاپ را یک صنعت فرهنگی و فراتر از آن یک صنعت هویتی می‌بینیم.

به‌گفته وی، ورود به عرصه بین‌الملل، فراتر از مزایای اقتصادی برای کشور، آورده هویتی به همراه دارد، اگر به کشوری می‌رویم و بسته‌بندی ایرانی را ببینیم، لذت‌بخش و هویت‌بخش است، وقتی ویژند ایرانی در کشور دیگر وجود دارد، غرورآفرین و فراتر از فرهنگ است.

معاون امور فرهنگی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با بیان اینکه باید این ادراک هویتی را تثبیت کنیم، گفت: این ظرفیت و نگاه در اتحادیه نیز وجود دارد و باید جریان پیدا کند از این منظر به بحث صنعت چاپ ورود پیدا می‌کنیم و سعی داریم که کمک کنیم، بحث‌هایی درباره قدیمی بودن این صنعت مطرح شد که نیاز به بازسازی و ارتقا دارد که باید از سوی بانک‌ها و وزارت صمت در این حوزه اقدام شود و پیگیری‌ها از سوی ما است‌.

وی ادامه داد: در این حوزه نگاه ما کاهش تصدی‌گری و ایستادن در دو رکن اساسی تسهیل‌گری و تنظیم‌گری است؛ وظیفه دولت همین است که موانع صادرات و نوسازی صنعت را برطرف کند.

کلانتری با بیان اینکه دولت باید به‌گونه‌ای تنظیم گری کند، که مجموعه‌ها روی پای خود بایستند، یاداور شد: ما باید به گونه‌ای تنظیم‌گری کنیم که مجموعه‌های چاپی بتوانند یک حضور موثر بین‌المللی داشته باشند، البته این تنظیم‌گری بدون کمک ذی‌نفعان ناممکن است، در این حوزه تنظیم‌گری نباید پشت درهای بسته ازسوی کارگزاران انجام شود که خوشبختانه این موضوع تاکنون رخ نداده و تعامل خوبی وجود دارد.

وی در ادامه به بحث آموزش در صنعت چاپ اشاره کرد و گفت: معتقدم گام‌های برداشته شده باید تقویت و تسریع شود، اتحادیه باید بخش آموزش خود را تقویت کند، در این حوزه در طراحی دوره، تامین استادان و.. ارشاد می‌تواند کمک کند. همچنین می‌توان با دانشگاه‌های تابعه وزارت علوم همکاری خوب و مناسبی داشت و از ظرفیت‌های موجود استفاده کرد یا حتی دوره مجازی برگزار کرد.

معاون امور فرهنگی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، بر ضرورت استفاده از ظرفیت‌های سازمان همکاری شانگهای و بریکس برای توسعه بازار چاپی ایران تاکید کرد و افزود: با توجه به ظرفیت‌های موجود در این حوزه می‌توانیم سهم خوبی در بازارهای این دو حوزه داشته باشیم، پیشنهاد می‌کنم این موضوعات در کمیته بین‌الملل اتحادیه صادرکنندگان بررسی و استراتژی اقتصادی در این حوزه تدوین شود تا با یک آمار قابل توجه و مستندات کامل، به این حوزه قدم بگذاریم.