رامین پرتو
از ابتدای جنگ روسیه و اوکراین، بیشترین انتقادها از سوی مسکو نخست متوجه ایالات متحده و سپس اتحادیه اروپا بوده است؛ به گونه‌ای که روس‌ها هم در سطح رسانه‌ای و هم در سطح سیاسی- دیپلماتیک سعی بر آن داشته‌اند تا بتوانند واشنگتتن و بروکسل را عامل اصلی نزاع کنونی در اوکراین به دنیا معرفی کنند و همین موضوع موجب شده تا انگلیس به عنوان دشمن شماره یک روسیه از زمان جنگ جهانی و جنگ سرد تاکنون، در پشت صحنه سیاست سنگر بگیرد. واقعیت غیرقابل کتمان این است که لندن در برپایی جنگ اوکراین حداقل از حیث رسانه‌ای و اطلاعاتی بیشترین و عمیق‌ترین نقش‌ها را ایفا کرده و اگر بگوییم که جنگ روانی و اطلاعاتی انگلیس باعث تشدید تنش میان غرب و روسیه و در نهایت حمله مسکو به کی‌یف شد، گزافه‌گویی نکرده‌ایم. انگلیس در سال اول جنگ، افسران مرکب ارتش خود که هم بر مسائل نظامی و هم بر موضوعات امنیتی تسلط کامل داشتند و هم محورهای جنگ روانی را به صورت کامل ترسیم کرده بودند را به اوکراین گسیل کردند و همین موضوع موجب شد تا روس‌ها اعتراضات دیپلماتیک خود را به سمع و نظر لندن برسانند.
تغییر لحن انگلیس در قبال روسیه در حالی است که حالا تهدید دیگری به نام ترامپ برای اروپا و انگلیس قرار است تا کمتر از دو ماه دیگر وارد کاخ‌سفید شود و حالا لندن نگران آن است که او شریک سنتی ایالات متحده را به روسیه ترجیح می‌دهد یا مانند دولت اول وی از اتحادیه اروپا خارج شد، مواضع ضد اروپایی می‌گیرد؟
با تمام این تفاسیر، حالا به نظر می‌رسد که اوضاع و احوال در خصوص تقابل و رویارویی انگلیس و روسیه تفاوت پیدا کرده و عملاً این موضوع از یک مساله پنهان به یک وضعیت مشهود رسیده است. از چند روز پیش که جو بایدن، رئیس جمهوری ایالات متحده مجوز استفاده اوکراین از تسلیحات دوربرد این آمریکا را صادر کرد و خاک روسیه توسط کی‌یف مورد هدف قرار گرفت، لحن ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه علیه غرب تغییر کرد و به نوعی شاهد یک موضع تهاجمی از سوی وی بودیم. او صراحتاً نه تنها اعلام کرد که کشورهای غربی حامی اوکراین در دور جدید حملات به روسیه را مجازات خواهد کرد، بلکه دکترین هسته‌ای به روزرسانی شده این کشور را هم امضاء و ابلاغ کرد که نشان از عزم جدی مسکو برای پاسخ در دقیقه 90 به غرب دارد.
با این وجود باید متوجه باشید که انگلیس یکی از کشورهایی است که همگام با آمریکا اقدام به اعطای مجوز به اوکراین برای شلیک موشک‌های دوربرد به روسیه کرده است و حالا روس‌ها در حال اعمال فشار بر آنها هستند اما نکته اینجاست که لندن‌نشین‌ها هم ساکت ننشسته‌اند.
به عنوان مثال دفتر نخست‌وزیری انگلیس در بیانیه‌ای اعلام کرد که «کی‌یر استارمر، نخست‌وزیر انگلیس و مارک روته، دبیرکل ناتو درباره اوضاع اوکراین صحبت و بر اهمیت حمایت قوی از این کشور تاکید کردند». در این بیانیه با اشاره به حضور ادعایی نیروهای کره‌شمالی در روسیه آمده است، نخست‌وزیر انگلیس و دبیرکل ناتو سپس به استقرار ادعایی نیروهای کره‌شمالی در روسیه پرداخته و هر ۲ توافق کردند که این امر درستی مساله تجزیه‌ناپذیری امنیت یورو-آتلانتیک و هند-اقیانوس آرام را اثبات می‌کند. مقامات بر این باورند که این اقدام به هم پیوستگی مسائل امنیتی در هر ۲ منطقه یورو آتلانتیک (شامل اروپا و آمریکای شمالی) و منطقه هند و اقیانوس آرام (شامل کشورهای آسیا و اقیانوس آرام) تاکید می‌کند. به عبارت دیگر، آنها تأکید می‌کنند که نگرانی‌های امنیتی در یک حوزه می‌تواند تأثیر بگذارد و با نگرانی‌های امنیتی در حوزه دیگر مرتبط است. استارمر همچنین «بر نیاز همه کشورهای ناتو برای حمایت از دفاع جمعی تاکید و پیشرفت دولت در بازنگری دفاع استراتژیک را به روز کرد». نخست‌وزیر انگلیس در ادامه صحبت‌هایش با دبیرکل ناتو بر تعهد لندن به صرف ۲.۵ درصد از درآمد ملی برای امور نظامی تاکید کرد.
روزنامه انگلیسی دیلی میل با اشاره به توان نظامی روسیه اعلام کرده که رئیس‌جمهور روسیه تنها با این موشک میان‌برد بدون استفاده از قدرتمندترین تسلیحات دیگرش می‌تواند به‌راحتی به هر هدفی در اروپا یا بریتانیا حمله کند. روسیه با این سلاح، در عرض ۲۰ دقیقه به لندن و کمتر از ۱۵ دقیقه به برلین می‌رسد
همچنین نخست‌وزیر انگلیس اخیراً درباره اظهارات پوتین به رادیو بریستول بی‌بی‌سی گفته است که ما در جنگ با روسیه نیستیم. اما اوکراین قطعا چنین است، زیرا اوکراین توسط روسیه مورد تهاجم قرار گرفته است و این جنگ اکنون بیش از ۱۰۰۰ روز است که ادامه دارد. این هزار روز تجاوز روسیه و هزار روز فداکاری برای اوکراین است و به همین دلیل است که ما دائما گفته‌ایم که در کنار اوکراین هستیم. ما نمی‌توانیم اجازه دهیم پوتین در این جنگ پیروز شود». او آنچه «لفاظی‌های غیرمسئولانه» پوتین خواند، رد کرد و خواستار عقب‌نشینی او شد و گفت: «اگر پوتین دست از جنگ بردارد، این جنگ می‌تواند همین امروز به پایان برسد».
ترس از ترامپ یا پوتین؟
آنچه در این میان به عنوان یک سوال مهم برای تحلیلگران انگلیسی مطرح شده این است که در شرایط کنونی، آیا لندن از روسیه ترس دارد یا بازگشت دوباره ترامپ؟ پاسخ به این سوال تقریباً در امتداد یکدیگر خلاصه می‌شود. طبق گزارش روزنامه دیلی میل، ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهور روسیه پس از ادعای اوکراین در خصوص آزمایش موشک‌های جدید مسکو عنوان کرد: روسیه با استفاده از موشک اورشنیک به مجتمعی در دنیپرو که تسلیحاتی از جمله فناوری موشکی تولید می‌کند، حمله کرد». او همچنین از آزمایش موفقیت‌آمیز جدیدترین موشک میان‌برد «اورشنیک» خبر داد و تأیید کرد که روسیه از موشک بالستیک میان‌برد با کلاهک‌های چندگانه استفاده کرده است. دیلی میلی با استناد به منابع نظامی روسیه در گزارش خود می‌نویسد: اورشنیک یک موشک هایپرسونیک است که می‌تواند با سرعت ۱۰ برابر سرعت صوت یا حدود ۷۶۰۰ مایل در ساعت تا برد تقریبا ۵۰۰۰ کیلومتر یا ۳۱۰۰ مایل پرواز کند. این روزنامه انگلیسی با اشاره به توان نظامی روسیه می‌افزاید: «رئیس‌جمهور روسیه تنها با این سلاح، بدون استفاده از قدرتمندترین تسلیحات دیگرش می‌تواند به‌راحتی به هر هدفی در اروپا یا بریتانیا حمله کند. این موشک میان‌برد روسیه در عرض ۲۰ دقیقه به لندن و کمتر از ۱۵ دقیقه به برلین می‌رسد».
همین گزارش حالا موجب شده تا لحن مقامات انگلیس و تحرکات نظامیان آنها تغییر کند و در مورد اقدامات روسیه هشدار بدهند. به عنوان مثال پت مک‌فادن، وزیر روابط بین‌دولتی در دولت انگلیس مدعی شد که تیمی از جاسوسان سایبری کارکشته در روسیه به سفارش ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهور این کشور آماده هستند تا با یک حمله هماهنگ، بریتانیا را فلج کنند. او معتقد است که «روسیه رسانه‌ها، مخابرات، نهادهای سیاسی و دموکراتیک و همچنین زیرساخت‌های انرژی ما را هدف قرار داده است. جنگ سخت هم مسئله‌ای است، اما جنگ سایبری هم می‌تواند بی‌ثبات‌کننده و فلج‌کننده باشد. روسیه می‌تواند با یک حمله سایبری، برق میلیون‌ها نفر را قطع کرده و شبکه‌های برق را از کار بیندازد».
از سوی دیگر اولکساندر سیرسکی، فرمانده نیروهای مسلح اوکراین روز جمعه میزبان تونی راداکین، رئیس ستاد دفاع نیروهای مسلح انگلیس بود و با او درباره تقویت توانایی‌های دفاعی اوکراین رایزنی کرد. سیرسکی پس از این دیدار در کانال تلگرامی خود نوشت: «ما درباره گسترش همکاری‌های نظامی به‌ویژه در جهت آموزش نیروهای اوکراینی توسط بریتانیا و همچنین نیازهای فوری نیروهای مسلح اوکراین به تسلیحات و تجهیزات نظامی رایزنی کردیم». همچنین راداکین در دیدار با سیرسکی بر قصد لندن برای ادامه تامین کمک لجستیکی و آموزش نیروهای اوکراینی تاکید کرد.
همچنین ژنرال والری زالوژنی، فرمانده پیشین نیروهای مسلح اوکراین و سفیر کنونی این کشور در لندن در مصاحبه‌ای گفت که «آیا کشورهای اروپایی یا حتی انگلیس امروز ۵۰۰۰ موشک یا سیستم‌های پاتریوت برای رهگیری بمب‌های هدایت‌شونده دارند؟». او در بخشی از این مصاحبه اعلام کرده از آنجا که ظرفیت پهپادها و موشک‌های کشورهای عضو ناتو قابل قیاس با پیچیدگی‌های صنایع دفاعی روسیه نیست، هیچکدام از این کشورها هم آماده درگیری نظامی با روسیه نیستند.
تمام این مواضع در حالی اتخاذ شده که حالا تهدید دیگری به نام ترامپ برای اروپا و انگلیس که در دولت اول وی از اتحادیه اروپا خارج شد، قرار است تا کمتر از دو ماهه دیگر وارد کاخ‌سفید شود و حالا لندن نگران آن است که او شریک سنتی ایالات متحده را به روسیه ترجیح می‌دهد یا خیر؟!