رویداد اخیر یعنی هدف قرار گرفتن کشتی باری ترکیهای «آنادولو اس» در دریای سرخ توسط انصارالله یمن، بار دیگر منطقه را در کانون توجهات بینالمللی قرار داد. این کشتی که به گفته نیروهای یمنی در حال حرکت به سمت بنادر اسرائیل بوده، به هشدارهای یمن مبنی بر ممنوعیت ورود کشتیها به بنادر اشغالی بیتوجهی کرده است. وزارت خارجه ترکیه این اقدام را محکوم و تهدید کرد که تدابیر لازم برای جلوگیری از وقوع حوادث مشابه را اتخاذ خواهد کرد. این رویداد از چندین جنبه قابل تحلیل است؛ از سیاست منطقهای ترکیه و نقش آمریکا تا الزامات اتحاد کشورهای اسلامی در مقابله با تهدیدات مشترک.
ابعاد تنش: ترکیه و یمن در دریای سرخ
حمله نیروهای انصارالله یمن به کشتی ترکیهای اولین نمونه از این نوع حملات علیه ترکیه محسوب میشود. این رویداد واکنشهای متفاوتی را برانگیخته و از زوایای مختلف باید بررسی شود.
اقدام انصارالله و دلایل آن
نیروهای انصارالله از زمان آغاز عملیات علیه کشتیهای مرتبط با اسرائیل در نوامبر 2023، اعلام کردهاند که ورود هر کشتی به بنادر اسرائیل را خط قرمز خود میدانند. در این میان، کشتی «آنادولو اس» که با پرچم پاناما و تحت مالکیت یک شرکت ترکیهای فعالیت میکرد، به دلیل بیتوجهی به هشدارهای یمنیها هدف قرار گرفت. یحیی سریع، سخنگوی نظامی انصارالله اعلام کرد که این حمله با موشکهای بالستیک و دریایی انجام شده و «اصابت دقیق و مستقیم» به هدف صورت گرفته است. این اقدام نشاندهنده عزم جدی انصارالله برای جلوگیری از ورود کشتیها به بنادر اسرائیل و حمایت بیچونوچرا از آرمان فلسطین است.
واکنش ترکیه
وزارت خارجه ترکیه این حمله را به شدت محکوم و در بیانیهای اعلام کرد که اقدامات لازم برای جلوگیری از وقوع حوادث مشابه در دست انجام است. این بیانیه تلویحا تهدید به برخورد نظامی با انصارالله را نیز در بر داشت؛ اما این موضع ترکیه علاوه بر بازتابهای منطقهای، سوالهای متعددی درباره جایگاه آنکارا در محور حمایت از اسرائیل و نقش آمریکا در این ماجرا ایجاد کرده است.
پوست خربزه آمریکا زیر پای ترکیه
برخی کارشناسان سیاسی معتقدند که حمله به کشتی ترکیهای، بخشی از یک بازی پیچیده ژئوپلیتیکی است که آمریکا طراحی کرده است. آمریکا با قرار دادن ترکیه در محور حمایت مستقیم از اسرائیل، تلاش دارد تا این کشور را در تقابل مستقیم با کشورهای مقاومت قرار دهد. «این پوست خربزهای است که آمریکاییها زیر پای ترکیه انداختهاند. آنها به دنبال آن هستند که ترکیه را به مسیری سوق دهند که جایگاه آن در میان افکار عمومی جهان اسلام تضعیف شود.»
ایران نیز بارها به ترکیه هشدار داده است که برای حل بحرانهای منطقهای و پیشگیری از مشکلات بیشتر، از ظرفیتهای دیپلماسی استفاده کند. بااینحال، ترکیه در سالهای اخیر سیاستی تهاجمی در منطقه اتخاذ کرده که پیامدهای ناگواری را برای این کشور به همراه داشته است.
قدرت یمن و ناکامی قدرتهای بزرگ
انصارالله یمن بار دیگر ثابت کرده است که قدرت و توانایی مقابله با کشورهایی به مراتب قدرتمندتر از ترکیه، نظیر آمریکا و انگلیس را دارد. درحالیکه این کشورها طی سالها تلاش نتوانستهاند مقاومت یمنیها را شکست دهند، تهدیدات ترکیه علیه انصارالله نمیتواند جدی گرفته شود.
این مقاومت نهتنها از نظر نظامی، بلکه از نظر سیاسی نیز به سود یمن تمام شده است. محبوبیت انصارالله در میان افکار عمومی ترکیه و بسیاری از کشورهای اسلامی، مانعی جدی بر سر راه اقدامات تهاجمی ترکیه علیه این گروه است.
تجارت ترکیه و اسرائیل: واقعیت یا ادعا؟
دولت ترکیه مدعی قطع تمامی روابط تجاری با رژیم اسرائیل است. بااینحال گزارشهای متعددی نشان میدهد که تجارت شرکتهای ترکیهای با رژیم صهیونیستی همچنان ادامه دارد و تنها نام بارنامهها تغییر کرده است. این تناقض، نهتنها بر محبوبیت دولت ترکیه در داخل کشور تأثیر منفی میگذارد، بلکه میتواند مشروعیت اقدامات آنکارا در سطح بینالمللی را نیز زیر سوال ببرد.
ضرورت اتحاد کشورهای اسلامی
تنش میان ترکیه و یمن، بار دیگر ضعف اتحاد کشورهای اسلامی را آشکار میکند. درحالیکه اسرائیل و آمریکا بهعنوان تهدیدات اصلی جهان اسلام شناخته میشوند، تقابل داخلی میان کشورهای اسلامی تنها به نفع این قدرتها تمام میشود.
اگر کشورهای اسلامی توان و ظرفیت خود را به جای مقابله با یکدیگر، علیه اسرائیل متمرکز میکردند، امروز وضعیت فلسطین و جهان اسلام به شکلی متفاوت بود.
این تنشها ضرورت ایجاد یک راهبرد مشترک میان کشورهای اسلامی را بیش از پیش نشان میدهد. ترکیه و یمن بهعنوان دو کشور تأثیرگذار در منطقه، میتوانند با مذاکره و بهرهگیری از ظرفیتهای دیپلماتیک، این تنشها را به فرصتی برای همبستگی تبدیل کنند.
حادثه حمله انصارالله به کشتی ترکیهای، فراتر از یک رویداد نظامی، نمایانگر پیچیدگیهای ژئوپلیتیکی منطقه است. این رویداد نشان داد که سیاستهای تهاجمی ترکیه در منطقه نهتنها مشکلات این کشور را حل نمیکند، بلکه ممکن است به چالشهای بیشتری منجر شود. در مقابل، اتحاد کشورهای اسلامی و استفاده از ظرفیتهای دیپلماتیک میتواند راهی مؤثر برای مقابله با تهدیدات مشترک از جمله اسرائیل و آمریکا باشد.
در نهایت، ترکیه باید توجه داشته باشد که ورود به تقابل مستقیم با یمن، به معنای از دست دادن محبوبیت در میان افکار عمومی جهان اسلام و گرفتار شدن در دامی است که قدرتهای خارجی برای آنکارا پهن کردهاند. تنها با بازنگری در سیاستهای منطقهای و استفاده از دیپلماسی فعال، میتوان از این بحران به شکلی سازنده عبور کرد.
آیا ترکیه در دام آمریکا گرفتار شده است؟
اردوغان اسلحهاش را سمت اراضی اشغالی بگیرد نه یمن
صاحبخبر -
∎