به گزارش سلامت نیوز به نقل از ایرنا،رئیس مرکز تحقیقات مقاومت میکروبی و مدیریت مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها در ایران هشدار داد که وضعیت مقاومتی بیمارستان‌ها در برابر آنتی‌بیوتیک‌ها به سطحی بحرانی رسیده است. دکتر محمدرضا صالحی، رئیس این مرکز و دانشیار گروه بیماری‌های عفونی دانشگاه علوم پزشکی تهران، در مصاحبه‌ای با ما به بی‌نظمی‌های گسترده در تجویز آنتی‌بیوتیک‌ها در کشور اشاره کرد و آن را علت اصلی گسترش عفونت‌های مقاوم در بیمارستان‌ها دانست.
وی در این باره اظهار کرد: «در ۲ تا ۳ دهه گذشته، پزشکان بدون دقت کافی و به‌طور بی‌رویه آنتی‌بیوتیک‌ها را تجویز کرده‌اند. این امر به نوبه خود باعث شده بیمارستان‌ها پر از میکروب‌های مقاوم به درمان شوند و وضعیت به حدی بحرانی برسد که برخی از بخش‌های بیمارستانی مانند بخش‌های مراقبت‌های ویژه، جراحی و داخلی به شدت درگیر عفونت‌های مقاوم هستند.»
این مشکل در سطح جهانی نیز نگران‌کننده است. طبق گزارش‌ها، سازمان جهانی بهداشت (WHO) مقاومت میکروبی را یکی از بزرگترین تهدیدات برای سلامت عمومی معرفی کرده است. در ایران نیز آمارها نشان می‌دهند که مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها در کشور بیش از سه برابر میانگین جهانی است، و این مصرف بی‌رویه باعث بروز مشکلات جدی برای سیستم درمانی کشور شده است.
پیامدهای خطرناک مقاومت میکروبی
دکتر صالحی تصریح کرد که مقاومت میکروبی نه تنها هزینه‌های درمانی را افزایش داده و خطر مرگ‌ومیر بیماران را بالا برده، بلکه به طور مستقیم بر کیفیت مراقبت‌های پزشکی اثر منفی گذاشته است. وی افزود: «میکروب‌های مقاوم به آنتی‌بیوتیک‌ها به سرعت در بیمارستان‌ها منتشر می‌شوند و حتی زمانی که بیماری به قصد درمان تحت عمل جراحی قرار می‌گیرد، ممکن است به دلیل عفونت‌های بیمارستانی مدت‌ها در بیمارستان بستری شده و با هزینه‌های اضافی مواجه شود.»
وی همچنین تأکید کرد که مقاوم شدن میکروب‌ها به آنتی‌بیوتیک‌ها نیاز به تولید داروهای جدید و پیشرفته دارد. اما تولید هر آنتی‌بیوتیک جدید به مدت ۱۰ تا ۱۵ سال و هزینه‌ای بالغ بر یک میلیارد دلار نیاز دارد.
علل و راه‌حل‌ها
دکتر صالحی در ادامه علت اصلی این بحران را سه عامل عمده دانست: اول، سوءمصرف آنتی‌بیوتیک‌ها توسط مردم که بسیاری از آن‌ها بدون تجویز پزشک اقدام به مصرف داروهای خودسرانه می‌کنند؛ دوم، تجویز بی‌دقت آنتی‌بیوتیک‌ها توسط برخی از پزشکان که بدون ارزیابی دقیق نوع بیماری، داروهای قوی را تجویز می‌کنند؛ و سوم، ضعف نظارت‌های دولتی که باعث شده هیچ‌گونه برنامه عملیاتی مشخصی برای کنترل مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها در کشور وجود نداشته باشد.
به گفته وی، بسیاری از مردم وقتی دچار سرماخوردگی یا گلودرد می‌شوند، بی‌آنکه نیاز به درمان آنتی‌بیوتیکی داشته باشند، به داروخانه‌ها مراجعه می‌کنند و بدون نسخه پزشک داروهای خود را دریافت می‌کنند. در این خصوص، دکتر صالحی تأکید کرد که در کشورهای پیشرفته، آنتی‌بیوتیک‌ها تنها با تجویز پزشک قابل تهیه هستند، اما در ایران، این داروها به راحتی و بدون نسخه پزشک به مردم داده می‌شود.
تأثیر سوءمصرف آنتی‌بیوتیک‌ها در دامداری‌ها
این پزشک برجسته، علاوه بر مصرف بی‌رویه آنتی‌بیوتیک‌ها در بیمارستان‌ها، به یکی دیگر از منابع عمده مقاومت میکروبی اشاره کرد: مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها در دام و طیور. وی توضیح داد که در برخی از مزرعه‌ها و گاوداری‌ها، آنتی‌بیوتیک‌ها به طور روتین به دام‌ها داده می‌شود که می‌تواند به انتشار میکروب‌های مقاوم در انسان‌ها منجر شود. دکتر صالحی نمونه‌ای از یک بیمار را ذکر کرد که از یک گاوداری آمده بود و دچار عفونت مقاوم به درمان بود. وی این مسئله را ناشی از مصرف آنتی‌بیوتیک‌های بی‌رویه در دامداری‌ها دانست.
اقداماتی برای کاهش مصرف آنتی‌بیوتیک
برای مقابله با این بحران، دکتر صالحی پیشنهاد کرد که باید قوانین سختگیرانه‌تری در زمینه تجویز آنتی‌بیوتیک‌ها وضع شود. اولین گام در این راستا، کنترل دقیق‌تر داروخانه‌هاست؛ به‌طوری که تنها با نسخه پزشک، آنتی‌بیوتیک‌ها در اختیار بیماران قرار گیرند. علاوه بر این، ایجاد «سطح‌بندی تجویز» برای پزشکان ضروری است تا تنها پزشکان متخصص بتوانند داروهای خاص را تجویز کنند. همچنین، پزشکان باید تحت آموزش‌های خاصی قرار گیرند تا از تجویز بی‌رویه و غیرضروری آنتی‌بیوتیک‌ها پرهیز کنند.
دکتر صالحی همچنین خواستار تشکیل یک کمیته ملی برای مدیریت مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها و مبارزه با مقاومت میکروبی شد. این کمیته باید زیر نظر وزارت بهداشت فعالیت کند و سیاست‌ها و اقدامات عملیاتی برای کاهش مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها در کشور تدوین و اجرا کند.
در نهایت، رئیس مرکز تحقیقات مقاومت میکروبی کشور هشدار داد که اگر اقدامات فوری برای محدود کردن مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها انجام نشود، ایران و جهان با بحران سلامت جدی‌تری مواجه خواهند شد. مصرف بی‌رویه این داروها نه تنها تهدیدی برای سلامت عمومی است بلکه ممکن است نسل آینده از قدرت درمان با آنتی‌بیوتیک‌ها محروم شود.