سفر رافائل گروسی به ایران، اولین سفر مدیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی در دولت مسعود پزشکیان بود. در توضیح اهمیت این سفر همین بس که گروسی به‌ محض ورود به تهران در سخنانی گفت: «با ادامه جنگ‌ در خاورمیانه و بازگشت ترامپ به کاخ ‌سفید، فضای مذاکره و دیپلماسی در حال کوچک ‌تر شدن است و بیش از این نمی‌ توان فرصت‌ ها را از بین برد.» بلافاصله پس از این سفر دیپلمات‌‌های غربی خبر دادند که سه کشور اروپایی عضو توافق هسته‌ ای، به همراه آمریکا، قطعنامه جدیدی علیه ایران را به شورای حکام آژانس بین‌ المللی انرژی اتمی ارائه کردند. در این قطعنامه از ایران خواسته شده تا برای حل و فصل مسائل ادعایی پادمانی، اقدامات فوری انجام دهد. کارشناسان قطعنامه جدید تروئیکای اروپایی را در راستای تلاش ‌های انگلیس، فرانسه و آلمان برای فشار بر ایران دانستند و آن را رویکرد جدید اروپا در رابطه با ایران ارزیابی کردند، رویکردی که مورد تایید آمریکایِ بایدن و اسرائیلِ نتانیاهو است. به گفته صاحب‌نظران این رویکرد می تواند در آینده چنان رادیکال شود که حتی رییس جمهور بعدی آمریکا که به تندروی شهره است، نتواند اقدامات اروپاییان علیه ایران را مهار کند. ستاره صبح در گفت و‌گو با عبدالرضا فرجی راد، استاد دانشگاه و سفیر پیشین ایران در نروژ به بررسی این موضوع پرداخته که در ادامه می خوانید:

عبدالرضا فرجی راد، دیپلمات پیشین در رابطه با چرایی صدور قطعنامه شورای حکام آژانس گفت: این قطعنامه به چند دلیل صادر شده است. بخشی از دلایل به مسائل سیاسی حاکم بر فضای سیاسی بین الملل باز می گردد. ضمن اینکه قطعنامه آن طور که ایران تصور می کرد شدت لحن ندارد و بهانه های دیگری به آن اضافه نشده و صرفا موضوع پادمان را دنبال می کند.

وی افزود: این قطعنامه صرفا روی یک موضوع تاکید کرده است و موضوع پادمان را مورد توجه قرار داده است. آژانس عقیده دارد دو ساختمان که به اورانیوم آلوده است و ایران این دو ساختمان را گزارش نکرده است.

فرجی راد تشریح کرد: سال ها است که اروپا این مساله را بهانه کرده و روی ایران فشار می آورد. ابتدا 4 ساختمان محل بحث بود که آژانس گزارش ایران را در دو مورد قبول کرد و در دو مورد پاسخ ایران را قانع کننده ندانسته اند. جمهوری اسلامی عقیده دارد اسرائیل عامل آلودگی این دو محل است و غرب این توضیح را نمی پذیرد.

این استاد دانشگاه در این ادامه سخنان خود افزود: بعید است این قطعنامه به شورای امنیت برود، این قطعنامه در کنار بیانیه آژانس مطرح شده و نتیجه را به نشست بعدی شورای حکام آژانس موکول کرده است. اگر آژانس و ایران به تفاهم نرسند به احتمال قوی پرونده به شورای امنیت می رود.

سفیر پیشین ایران در مورد ارتباط این موضوع با روابط ایران و اروپا اضافه کرد: چرایی صدور این قطعنامه از فضای سیاسی حاکم بر روابط ایران و اروپا نشات می گیرد. تماس های بین دو طرف کم بوده و اروپاییان مدتی است که مواضع تندی علیه ایران اتخاذ کرده اند. ایران بهانه برای دشمنی به اروپاییان داده است.

وی گفت: موضوع همکاری های ایران و روسیه و یا ماجرای اعدام جمشید شارمهد این فضای تقابلی را تقویت کرده است. اگرچه اروپاییان تحریم هایی علیه ایران وضع کردند و هیچ اقدامی را بی پاسخ نگذاشتند، اما جو سیاسی حاکم بر روابط ایران و اروپا در قطعنامه اخیر شورای حکام آژانس نیز متجلی است.

فرجی راد در توضیح ارتباط آمریکا با این مساله گفت: مساله بعدی شدت گرفتن همکاری های آمریکا با اروپا است. دولت بایدن می خواهد در دو ماه باقیمانده کار ها را طوری پیش ببرد که پلی برای مذاکره ایران و ترامپ وجود نداشته باشد. توافق دولت آینده آمریکا با ایران به احتمال زیاد توافقی نخواهد بود که مد نظر دموکرات ها یا اتحادیه اروپا باشد، از این رو سعی دارند مسیر ارتباط گرفتن ایران و امریکا صعب العبور شود.

وی افزود: بایدن برای روسیه و ایران پروژه یکسانی دارد. اخیرا اجازه داده شده موشک های آمریکایی به 250 پایگاه نظامی روسیه که 35 پایگاه هوایی در بین آن ها است، حمله کنند. بایدن در طول سه سال گذشته چنین اجازه ای نداده بود. پس صدرو مجوز چنین اقداماتی بی دلیل نیست و هدفی دنبال می شود. دموکرات ها نمی خواهند توافق با ایران در دوران ریاست جمهوری ترامپ اتفاق بیفتد.

وی با اشاره به ظرفیت های برجام گفت: اروپا فعال کردن مکانیسم ماشه علیه ایران را دنبال می کند. زمان موثر بودن قطعنامه 2231 رو به اتمام است و تحریم های ایران باید برداشته شود. اروپا در تلاش است موارد عدم همکاری ایران با آژانس را برجسته کند و کار را به شورای امنیت سازمان ملل بکشاند. براساس برجام و قطعنامه 2231 اگر اعضا به توافق نرسند، تحریم ها به طور اتوماتیک بر می گردد.

فرجی راد خاطر نشان کرد: در یک هفته اخیر مقامات ایران از جمله وزیر امور خارجه اعلام کرده اند که ما حاضریم با دولت آمریکا به توافق برسیم. ایران نمی خواهد مکانیسم ماشه فعال شود. از این نظر مساله پیچیده است و در بازه زمانی حساسی به سر می بریم.

دیپلمات پیشین وزارت امور خارجه ایران تاکید کرد: ایران فرصت های خوبی در اختیار دارد، می توان با دولت ترامپ به توافق رسید ولی سرعت عمل و استفاده از فرصت ها شرط است. باید در دو ماه پیش رو برای اعتماد سازی زمینه ایجاد کرد، اگر ایران موضوع توافق را به چندین ماه آینده موکول کند نتیجه خوبی نمی گیریم زیرا وزرا و معاونین تندرو دور ترامپ را می گیرند و کار برای ایران سخت خواهد شد. توافق بدون زمینه سازی مشکل خواهد بود.

وی افزود: آتش بس در لبنان به ایران کمک خواهد کرد، به عقیده من تا زمانی که ترامپ وارد کاخ سفید شود تنش منطقه کاهش پیدا می کند. اگرچه اسرائیل از غزه بیرون نرفته و مشخص شدن تکلیف باریکه غزه ابهام دارد ولی آتش بس برقرار خواهد شد. فروکش کردن جنگ در خاورمیانه برای توافق به ایران کمک می کند.

عبدالرضا فرجی راد در پایان سخنان خود یادآور شد: استفاده از این فرصت در گرو توجه طرفین به فرصت ها است. هر دو طرف باید بدانند که فشار های داخلی و خارجی برای به نتیجه نرسیدن مذاکرات است. اگر به خوبی از فرصت ها استفاده شود می توان این ماجرای لاینحل را مدیریت کرد.