پوتین: سلاح جدید روسیه قابل رهگیری نیست
در همین راستا، «ولادیمیر پوتین» رئیس جمهور روسیه، شامگاه پنج‌شنبه در سخنرانی تصویری و در خطاب به ملت روسیه، ضمن تأیید به‌کار گرفته شدن موشک‌های دوبرد غربی توسط اوکراین گفت: «در ۱۹ نوامبر، ۶ موشک اتکمز و در ۲۱ نوامبر، یک موشک سایه طوفان به اهدافی در کورسک و بریانسک شلیک شد.»
او افزود: «مشخص است که استفاده از سلاح های دوربرد علیه خاک روسیه بدون متخصصان کشورهایی که در آن تسلیحات مذکور تولید شده‌اند غیرممکن است. درگیری در اوکراین پس از حملات موشک‌های دوربرد غربی به روسیه، عناصری از ماهیت جنگ جهانی پیدا کرده است.»
پوتین اظهار داشت: «استفاده از تسلیحات دوربرد توسط دشمن نمی تواند بر روند مناقشه اوکراین تأثیر بگذارد، نیروهای روسیه درحال پیشروی هستند.»
او همچنین از آزمایش موفقیت‌آمیز جدیدترین موشک میان‌برد «اورشنیک» خبر داد و تأیید کرد که روسیه از موشک بالستیک میان‌برد با کلاهک‌های چندگانه استفاده کرده است.
او افزود: «نیروهای روسی با موفقیت در تمام خط درگیری جنگی پیشروی می کنند، تمام اهداف عملیات ویژه نظامی در اوکراین به دست خواهد آمد. در صورت تشدید تنش، روسیه قاطعانه و مشابه پاسخ خواهد داد. حمله به یوزماش (صنایع هوافضای اوکراین) توسط یک موشک بالستیک با کلاهک مافوق صوت غیرهسته ای انجام شد.»پوتین گفت: «روسیه آماده است تا مسائل مورد مناقشه را با روش های مسالمت آمیز حل و فصل کند، اما برای هر تحولی آماده است و در صورت تشدید تنش، واکنش حتمی خواهد بود.»طبق اظهارات رئیس جمهور روسیه، در حال حاضر هیچ پدافندی برای مقابله با جدیدترین سلاح های روسی وجود ندارد و سامانه‌های پدافند هوایی مدرن موشک‌های اورشنیک را نمی‌توانند رهگیری کنند. این موشک از سرعتی بیشتر از ۱۰ ماخ، (حدود ۱۰۸۰۰ کیلومتر بر ساعت) برخوردار است.» او افزود: «آزمایش رزمی سامانه موشکی اورشنیک در پاسخ به اقدامات تهاجمی کشورهای ناتو علیه روسیه انجام می شود.» پوتین تصریح کرد: «روسیه به غیرنظامیان در اوکراین و شهروندان دیگر کشورهای دوست پیشنهاد می کند که از قبل مناطق حمله احتمالی را ترک کنند.»
تغییر دکترین هسته‌ای مسکو
افزایش تنش‌ها در این هفته با گذشت هزارمین روز از جنگ افزایش یافته است. در روز چهارشنبه ۲۰ نوامبر چندین فروند موشک‌های کروز بریتانیایی به نام «سایه‌های طوفان» را به منطقه مرزی کورسک روسیه شلیک کرد. همچنین در روز سه‌شنبه نیز برای نخستین بار از موشک‌های دوربرد اتکمز آمریکا برای هدف قرار دادن منطقه کورسک استفاده کرد.
پس از آن، ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، با امضای فرمانی دکترین هسته‌ای کشور را به‌روزرسانی و اصول سیاست دولتی در زمینه بازدارندگی هسته‌ای را متناسب با شرایط فعلی جهان تصویب کرد. برای نخستین بار در این سند، تعریف «دشمن بالقوه» ذکر شده است که در برابر آن بازدارندگی هسته‌ای اعمال می‌شود. همچنین، مبانی مفهومی برای استفاده از تسلیحات اتمی مشخص شده است. روسیه حق استفاده از این نوع تسلیحات را برای خود محفوظ می‌داند، مشروط به اینکه علیه خود یا متحدانش از سلاح‌های هسته‌ای یا سایر سلاح‌های کشتار جمعی استفاده شود. علاوه بر این، یکی دیگر از شرایط استفاده از سلاح هسته‌ای، تجاوز علیه روسیه یا بلاروس به‌عنوان اعضای دولت متحد، با استفاده از سلاح‌های متعارف و در صورت ایجاد تهدید جدی برای حاکمیت و تمامیت ارضی آن‌ها است. دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین درباره این فرمان هسته‌ای پوتین توضیخ داد،«وقت آن رسیده بود که اصول ما با وضعیت کنونی جهان تطبیق داده شود. نکته دوم این است که روسیه همواره به سلاح هسته‌ای به‌عنوان ابزاری برای بازدارندگی نگاه کرده و می‌کند و استفاده از آن را تنها در شرایطی به‌عنوان آخرین راه‌حل ضروری می‌داند. روسیه همیشه رویکردی مسئولانه داشته و تلاش کرده است تا تهدید هسته‌ای را کاهش داده و از تشدید تنش‌های بین‌المللی جلوگیری کند.»
وی همچنین تأکید کرد که این سند حاوی بندی درباره غیر قابل اجتناب بودن مجازات برای هرگونه حمله به روسیه یا متحدانش است. وی گفت: «بازدارندگی هسته‌ای به‌منظور اطمینان دادن به دشمن بالقوه در خصوص غیر قابل اجتناب بودن پاسخ در صورت تجاوز به روسیه و/یا متحدانش طراحی شده است. این سند بسیار مهم است و حتما باید بطور دقیق تجزیه و تحلیل شود.» در دکترین جدید روسیه، برای نخستین بار حمله مشترک کشور غیرهسته‌ای با حمایت یک قدرت هسته‌ای به‌عنوان تهدید مستقیم تعریف شده است. این اقدام نشان‌دهنده بازتعریف خطوط قرمز روسیه و تأکید بر نکات زیر است. درصورتی که کشوری مانند اوکراین با حمایت مستقیم آمریکا یا ناتو به روسیه حمله کند، مسکو آن را معادل یک حمله مشترک تلقی خواهد کرد. تغییرات دکترین حاکی از آن است که روسیه احتمال استفاده از سلاح‌های هسته‌ای را در شرایط تهدید مستقیم افزایش داده است. تجاوز به خاک روسیه یا متحدانش، حتی با تسلیحات متعارف، می‌تواند با واکنش شدید روبه‌رو شود.
واکنش ناتو
البته مارک روته دبیرکل ناتو مدعی شده که تغییر خاصی در دکترین هسته‌ای روسیه مشاهده نشده که نیازمند تغییر سیاست‌های ناتو باشد. این موضع‌گیری محتاطانه ناشی از آن است که ناتو احتمالاً از واکنش علنی و شدید پرهیز می‌کند تا از تشدید درگیری‌های ژئوپلیتیک جلوگیری کند.
مارک روته تأکید کرده که شکست روسیه در جنگ اوکراین برای کشورهای عضو ناتو اهمیت راهبردی دارد. این نشان می‌دهد که غرب همچنان اولویت خود را بر تقویت موضع اوکراین گذاشته و اعلام عدم تغییر سیاست‌ها می‌تواند پاسخی به نگرانی‌های داخلی در کشورهای غربی باشد تا از بروز احساس ناامنی در میان مردم جلوگیری کند.
موضع‌گیری سرسختانه روسیه ممکن است پیامدهای را به همراه داشته باشد. تهدید به استفاده از سلاح‌های هسته‌ای، فشارهای سیاسی و اقتصادی بیشتری را از سوی غرب و متحدان آن ایجاد خواهد کرد. همچنین در پی گسترش فشارهای سیاسی و اقتصادی از جانب غرب مسکو احتمالاً برای جبران انزوای غربی، روابط خود با کشورهایی مانند چین و هند را تقویت خواهد کرد. بازدارندگی هسته‌ای برای مسکو می‌تواند نفوذ غرب را محدود کرده و ثبات داخلی را تقویت کند. همچنین در نقطه مقابل استفاده احتمالی از تسلیحات هسته‌ای، روسیه را در معرض محکومیت جهانی و انزوای بیشتر قرار می‌دهد.