قطعنامه پیشنهادی سه کشور اروپایی انگلیس، فرانسه، آلمان و آمریکا علیه برنامه هسته‌ای ايران، در شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تصویب شد.در این قطعنامه که با ۱۹ رای موافق، ۱۲ رای ممتنع و ۳ رای مخالف به تصویب رسید از تهران خواسته شده است برای حل و فصل مسائل ادعایی پادمانی «اقدامات ضروری و فوری» صورت دهد.
این سند از ایران می‌خواهد تا بدون فوت وقت درخصوص «ذرات اورانیوم با منشاء انسانی در دو مکان اعلام نشده در ایران، توضیحات معتبر ارائه و آژانس را از مکان(های) فعلی مواد هسته‌ای و/یا تجهیزات آلوده مطلع کند. قطعنامه یادشده همچنین از ایران خواسته است «اطلاعات، اسناد و پاسخ‌های مورد نیاز آژانس» را در این زمینه ارائه و دسترسی به مکان‌ها و مواد مورد نیاز بازرسان آژانس را فراهم کند.
در این قطعنامه آمده است: ارائه این اطلاعات و فراهم کردن دسترسی‌ها توسط ایران و انجام راستی‌آزمایی‌های بعدی توسط آژانس بر اساس توافقنامه ان‌پی‌تی، برای دبیرخانه ضروری است تا گزارش کند که دیگر مسائلی باقی‌نمانده و نیاز به بررسی شورای حکام و اقدام در این زمینه نیست.
در قطعنامه تروئیکا و آمریکا از مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی خواسته شده است یک ارزیابی جامع و بهروز درباره ادعای حضور یا استفاده احتمالی از مواد هسته‌ای اعلام‌نشده در ارتباط با مسائل باقی مانده و همچنین گزارش کامل در زمینه همکاری ایران با آژانس، برای بررسی در نشست اسفند ماه ۱۴۰۳ شورای حکام یا حداکثر تا بهار ۱۴۰۴ تهیه کند. این برای پنجمین بار پس از اجرای برجام و بسته‌شدن پرونده ادعاهای پادمانی درباره برنامه هسته‌ای ایران است که کشورهای غربی علیه ایران قطعنامه ارائه می‌کنند.
پیشتر کشورهای موسوم به گروه هسته اصلی (Core Group) شامل بلاروس، چین، کوبا، نیکاراگوئه، روسیه، سوریه و ونزوئلا، زیمبابوه و ایران با صدور بیانیه‌ای مشترک در شورای حکام، قطعنامه پیشنهادی سه کشور اروپایی را محکوم و مصداق سوء استفاده از فرآیند تصمیم‌گیری در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی توصیف کرده و بر لزوم حمایت از تداوم رویکرد تعاملی با ایران برای حل‌وفصل مسائل باقی‌مانده پادمانی تاکید کردند.
واکنش ایران به قطعنامه شورای حکام
در پی قطعنامه شورای حکام، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران دستور انجام اقدامات موثر، از جمله راه‌اندازی مجموعه معتنابهی از سانتریفیوژهای جدید و پیشرفته از انواع مختلف را صادر کرد.
وزارت امور خارجه و سازمان انرژی اتمی ایران در مورد قطعنامه صادره در شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در رابطه با برنامه هسته‌ای ایران بیانیه‌ای صادر کردند.
در این بیانیه آمده است: «در آخرین ساعات جلسه مورخ ۱ آذر ۱۴۰۳ شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با فشار و اصرار سه کشور اروپایی و آمریکا، و علیرغم عدم حمایت حدود نیمی از دولت‌های عضو، قطعنامه‌ای غیر اجماعی در مورد برنامه صلحآمیز هسته‌ای ایران تصویب شد.» در بیانیه فوق عنوان شده است: «مراجع صلاحیت‌دار جمهوری اسلامی ایران در سطوح مختلف پیشتر اعلام کرده بودند که اتخاذ هرگونه اقدام تقابلی و سوء استفاده از شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای پیشبرد اهداف نامشروع و سیاسی، با پاسخ متقابل ایران مواجه خواهد شد. مختصات پاسخ احتمالی ایران از قبل نیز به مدیرکل آژانس اطلاع‌رسانی شده است. بر همین اساس، رئیس سازمان انرژی ایران دستور انجام اقدامات موثر، از جمله راه‌اندازی مجموعه معتنابهی از سانتریفیوژهای جدید و پیشرفته از انواع مختلف را صادر کرد.»
بیانیه مذکور تصریح کرده است: «بدیهی است این اقدامات در راستای صیانت از منافع کشور و توسعه هرچه بیشتر صنعت هسته‌ای صلحآمیز، متناسب با نیازهای روز افزون ملی و در چارجوب حقوق و تعهدات ایران وفق موافقتنامه پادمان جامع انجام می‌شود. در عین حال، همکاری‌های فنی و پادمانی با آژانس، مثل گذشته و در چارچوب موافقت نامه پادمان ادامه خواهد یافت.»
در پایان این بیانیه تاکید شده است که جمهوری اسلامی ایران همچنان آماده تعامل سازنده با جهات ذیربط بر مبنای اصول و موازین حقوقی بین‌المللی است و سیاست اصولی صیانت از حقوق و منافع ملت بزرگ ایران و توسعه برنامه هسته‌ای صلحآمیز و بومی با جدیت ادامه خواهد یافت.
کمالوندی: ظرفیت غنی‌سازی را به‌شکل قابل‌ملاحظه‌ای افزایش می‌دهیم
بهروز کمالوندی، سخنگو و معاون امور بین‌الملل، حقوقی و مجلس سازمان انرژی اتمی گفت: «اقدام‌های جبرانی ما بلافاصله شروع شد، چون از قبل هم این موضوع را گفته بودیم. زمانی که مدیرکل آژانس در کشور ما بود، او را به خوبی همراهی کردیم و در مجتمع‌های غنی‌سازی ما حضور یافت. در آنجا ماشین‌های مختلفی نصب شده و آماده بود. ما صحبت از هزاران سانتریفیوز می‌کنیم و آنها از نزدیک دیدند و به صراحت گفتیم که این سانتریفیوژ‌ها آماده است؛ هرچند ما به دنبال راهحلهای تعاملی هستیم اما اگر قرار باشد آنها روش دیگری را اتخاذ کنند، ما نیز آمادگی لازم را داریم.
کمالوندی با اشاره به اینکه «پیشنهاد مدیرکل آژانس این بود که به‌طور موقت ذخایر اورانیوم ۶۰ درصد بالا نرود، البته نه به شکلی که غنی‌سازی در سطوح مختلف و از جمله ۶۰ درصد متوقف شود بلکه به صورت موقت تا فضایی برای تعامل ایجاد شود»، بیان کرد: ما این پیشنهاد را با شروطی پذیرفتیم، اما همان موقع نیز گفتیم که بلافاصله ما حتی در لحظه اقدام خواهیم کرد.
سخنگوی سازمان انرژی اتمی یادآور شد: پس از اینکه قطعنامه تصویب شد و پیش از اینکه مسئولان آژانس بخواهند بازگردند، تلفنی به آنها اطلاع دادیم و کار‌هایی که باید در زمینه‌های مختلف صورت بگیرد را اعلام کردیم.
وی با بیان اینکه حوزه غنی‌سازی مهمترین حوزه‌ای است که متاثر خواهد شد، تصریح کرد: یعنی ما ظرفیت غنی‌سازی را به‌شکل قابل ملاحظه‌ای افزایش می‌دهیم؛ بهکارگیری انواع ماشین‌های پیشرفته و سرعت تحقیق و توسعه صنعتی را افزایش خواهیم داد، زیرساخت‌ها را توسعه و تحکیم می‌بخشیم و انجام مجموعه‌ای از اقدام‌های دیگر که ضریب امنیت را افزایش می‌دهد، در دست اقدام خواهیم داشت.
معاون امور بین‌الملل سازمان انرژی اتمی بیان کرد: اینها هر بار اشتباه می‌کنند، یعنی با روش فشار به دنبال این هستند که صنعت ما رو به عقب برود؛ اما نه‌تنها این اتفاق نمی‌افتد بلکه تعدادی از کشور‌هایی که به نفع اینها رای می‌دهند، هربار کاهش پیدا می‌کند.
کمالوندی با اشاره به اینکه قطعنامه اخیر به مراتب رای کمتری نسبت به قطعنامه قبلی داشت، گفت: تقریبا می‌توانیم بگوییم همه اعضایی که رای ممتنع دادند به‌هیچ وجه مایل نبودند که قطعنامه تصویب شود و سخنرانی‌های بسیار خوبی داشتند و تعجب می‌کردند از اینکه چرا روش فشار در پیش گرفته شده است. همانطور که اشاره کردم آقای اسلامی به سرعت دستور لازم را صادر کرد و ما حتی کار را برای یک روز بعد نگذاشتیم و بلافاصله پس از تصویب قطعنامه، اقدام خود را شروع کردیم. به‌زودی هم آژانس گزارش‌های خود را خواهد داد و مشخص می‌شود که این کار آنها باعث شده است ما در حوزه‌های مختلف صنعت هسته‌ای افزایش ظرفیت داشته باشیم.
غریب‌آبادی: قطعنامه ضد ایرانی در نشست شورای حکام تبعاتی برای ایران نخواهد داشت
کاظم غریب‌آبادی، معاون وزیر خارجه ایران در اظهاراتی گفت: قطعنامه شورای حکام، هیچ تبعاتی برای ایران ندارد و ارتباطی بین برنامه هسته‌ای ایران و شورای امنیت برقرار نمی‌کند.
غریب‌آبادی تاکید کرد: ایران با آژانس مشکل کلیدی و اصولی ندارد. او با اشاره به سفر اخیر مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی گفت: در سفر زافائل گروسی به تهران هیچ گفت‌وگویی در مورد بازگشت نظارت‌های فراپادمانی نداشتیم.
معاون وزیر خارجه ایران تصریح کرد: گروسی موافق قطعنامه نبود اما آژانس تحت فشار بعضی اعضای خاص خود است.
نذیری اصل: قطعنامه غرب تعاملات تهران و آژانس را نادیده گرفت
محسن نذیری اصل، سفیر و نماینده دائم ایران در سازمان‌های بین المللی مستقر در وین از تصویب قطعنامه ضد ایرانی در شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی انتقاد کرد.
وی پس از پایان رأی‌گیری در شورای حکام به خبرنگاران در وین گفت: قطعنامه شورای حکام در شرایطی تصویب شد که مدیرکل آژانس به ایران سفر کرده و وعده‌های خوبی در راستای تقویت همکاری‌های فی‌مابین مطرح شده بود.
نذیری اصل افزود: این قطعنامه به وعده‌ها و نقشه‌راه مورد توافق با مدیرکل برای حرکت به جلو توجه نمی‌کند.
سفیر ایران تصریح کرد: اقدامات ما در چارچوب حقوق مشروع و قانونی ما است و باید ببینیم چطور می‌توان با توجه به تحولات اخیر با آژانس رو به جلو حرکت کرد.
اروپایی‌ها برای کمک به صهیونیست‌ها به دنبال تصویب قطعنامه علیه ایران بودند
حسن بهشتی پور کارشناس بین‌الملل در ارتباط با رای شورای حکام علیه ایران اظهار کرد: اگر چه این قطعنامه‌ها تاثیر چندانی روی فعالیت‌های هسته‌ای ما ندارد، اما طرف مقابل از این قطعنامه‌ها برای پرونده‌سازی هسته‌ای علیه ما استفاده می‌کند. اروپایی‌ها از هر برگ این قطعنامه‌ها به عنوان یک سند برای توجیهات اقدامات خود استفاده می‌کنند. آنها به دنبال آن هستند که مکانیزم ماشه را فعال کنند و برای آن که بهانه داشته باشند باید از این قطعنامه‌ها صادر کنند تا اقدامات خود را توجیه کنند. کارشناس روابط بین الملل گفت: غربی‌ها می‌خواهند بگویند ایران ناقض تعهدات خودش بوده و اتهاماتی می‌زنند تا در شورای امنیت قطعنامه ۲۲۳۱ را بر اساس بندی که بازگشت قطعنامه‌های گذشته را پیش‌بینی کرده است، فعال کنند.
وی تاکید کرد: گروسی در سفر به تهران اجازه پیدا کرد به فردو و نطنز برود و ما نشان دادیم که ایران چیزی برای پنهان کردن ندارد و در هر شرایطی آماده همکاری با آژانس هستیم.
بهشتی پور گفت: اما اسرائیلی‌ها از طریق فرانسه و آلمان و انگلیس در تلاش هستند که از ایران انتقام بگیرند و تلاش می‌کنند علیه ما قطعنامه تصویب کنند، اما اصل ماجرا باید اسرائیلی‌ها باشند؛ با این که خودشان عضو آژانس هستند هیچکدام از تعهدات ان‌پی‌تی را نپذیرفتند و با وجود این، با کمک دوستانشان به دنبال فشار آوردن به ما هستند.
کارشناس مسائل بین‌الملل در گفت‌وگو با «شهروند»: اروپا و آمریکا به دنبال افزایش تنش با ایران و فعال‌سازی مکانیزم ماشه هستند
علیرضا تقوی‌نیا کارشناس مسائل بین‌الملل در گفت‌وگو با «شهروند» اظهار داشت: من معتقد هستم که اروپایی‌ها و آمریکا روند تصاعد تنش با ایران را در دستور کار دارند. تحلیل اروپایی‌ها این است که جمهوری اسلامی ایران به برنامه هسته‌ای خود نگاه امنیتی دارد. یعنی این برنامه را به عنوان یک عامل بازدارنده و توازن‌بخش در دنیای پرتلاطم امروز می‌داند و به همین دلیل از این برنامه دست برنخواهد داشت. البته به اعتقاد آنها، شاید ایران برنامه خود را در چارچوب ان‌پی‌تی حفظ کند اما در همین چارچوب نیز توان بالقوه را حفظ خواهد کرد تا در آینده، هرگاه که نیاز داشته باشد، بتواند در دکترین هسته‌ای خود تغییر ایجاد کند. وی افزود: اروپا و آمریکا همین توان بالقوه را نیز تحمل نمی‌کنند، چون اصلا تمایل ندارند ایران به یک کشور ایمن و دارای عامل توازن‌بخش تبدیل شود.
تقوی‌نیا ادامه داد: آنها به دنبال این هستند که در نهایت، مکانیزم ماشه را فعال کنند، به این دلیل که از احیای برجام ناامید هستند و می‌دانند در اکتبر سال 2025 قطعنامه 2231 به پایان می‌رسد و دیگر نمی‌توانند از مکانیزم اسنپ‌بک یا ماشه استفاده کنند.
کارشناس مسائل بین‌الملل اظهار داشت: به اعتقاد من، از آنجا که برنامه هسته‌ای ایران پیشرفت بسیار چشمگیری داشته است و آنها نیز فقط تا اکتبر سال آینده فرصت دارند، سعی خواهند کرد به تدریج روند افزایش تنش هسته‌ای با ایران را پیگیری و در نهایت، مکانیزم ماشه را فعال کنند.