به گزارش خبرنگار مفدا کردستان دکتر گوهر لطفی متخصص عفونی به مناسبت هفته اطلاع رسانی مهار مقاومت میکروبی با اشاره به اینکه مصرف بی رویه آنتی بیوتیک ها در فصل سرما مثل یک بمب ساعتی عمل میکند، افزود: مصرف بی‌رویه آنتی بیوتیک‌ها در حال حاضر یک معضل بهداشتی کشورهای در حال توسعه است در حالی که امروز در کشورهای توسعه یافته مصرف آنتی بیوتیک‌ها به شدت کاهش پیدا کرده است.
به گفته وی با کشف پنسیلین‌ها، آنتی بیوتیک‌ها بخش مهمی از سلامت جهانی از جمله شیمی درمانی، سرطان‌ها و روش‌های جراحی پیشرفته شدند.
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی کردستان بیان کرد: عوامل ضد میکروبی یا آنتی بیوتیک‌ها مانند دیگر داروها نیستند، این دسته دارویی از این نظر منحصر به فرد هستند که هم بیمار و هم جامعه با عواقب استفاده از آن تحت تاثیر قرار می‌گیرند. با سرعت آهسته و کندی که در سطح جهان برای تولید داروهای ضد میکروبی وجود دارد و از طرفی ظهور بسیار سریع و گسترش ارگانیسم های مقاوم به این آنتی بیوتیک ها، نظارت بر مصرف آنتی بیوتیک برای بهینه سازی استفاده از این داروها از اهمیت بالایی برخوردار است.
دکتر لطفی افزود:در آمار و مطالعاتی که در مرکز کنترل بیماری‌ها در سطح امریکا انجام شده است، به این نتیجه رسیدند که حدود ۲۰ تا ۵۰ درصد از کل تجویز آنتی بیوتیک‌ها در بیمارستان‌ها، خصوصا در سطح مراقبت‌های حاد، غیر ضروری و نامناسب بوده است.
مقاومت میکروبی چیست!
به گفته وی مقاومت ضد میکروبی زمانی رخ میدهد که میکروارگانیسم‌ها به درمان آنتی بیوتیک‌هایی که دردسترس ما هستند پاسخ نمیدهند. این یک پدیده طبیعی یا مقاومت دارویی با گذشت زمان از طریق تغییرات ژنتیکی که در میکروارگانیسم‌ها و میکروب‌ها رخ میدهد ایجاد خواهد شد. سرعت وقوع این تغییرات ژنتیکی توسط انسان ها با استفاده نامناسب و بی رویه از داروهای ضد میکروبی به شدت تسریع شده و این پدیده زود تر رخ داد و به صورت بمب ساعتی درآمده است.
دکتر لطفی با اشاره به اینکه داروهای ضد میکروبی موثر بر درمان عفونت‌های مقاوم در حال حاضر در جهان در حال اتمام هستند، افزود:در مقابل درمان‌های استاندارد دیگر موثر نیستند و درمان عفونت‌ها به سمت سخت‌تر و گاهاً غیر ممکن شدن، پیشروی کرده است همچنین سایر روش‌ها و درمان‌های پزشکی ازجمله جراحی‌های ساده و حتی شیمی درمانی افراد سرطانی در آینده بسیار خطرناک خواهد شد.
به گفته وی در حال حاضر متاسفانه میکروب‌هایی وجود دارند که گاهاً هیچ نوع آنتی بیوتیکی روی آنها موثر نیستند و بیماران زیادی در بیمارستان‌ها با این نوع عفونت‌های مقاوم بستری می‌شوند که برای درمان آنها، دارو و شیوه موثری وجود ندارد.
خطر مصرف بی رویه آنتی بیوتیک ها؛ نیاز به تغییر رفتار در جامعه
وی ادامه داد: در خیلی از موارد ما با بیمارانی روبرو هستیم که به علت مصرف بی رویه آنتی بیوتیک توسط خود فرد یا از طریق تجویز پزشک دچار عوارض ناشی از مصرف بی رویه این داروها شده و از بین رفتند و یا برخی افراد دچار نارسایی کبد، کلیه، عوارض پوستی شدید، عوارض قلبی، ریوی و در موارد دیگر منجر به خونریزی‌های شدید و اختلالات خونی شده اند.
به گفته وی بیشترین مصرف آنتی بیوتیک در فصل سرما در کشور ما رخ میدهد. اغلب عفونت های تنفسی در فصل سرما به علت بیماری های ویروسی اتفاق می افتد و نیازی به مصرف آنتی بیوتیک نیست در این رابطه باید پزشک در صورت لزوم و ضرورت این دسته دارویی را برای بیمار تجویز کند.
آموزش و نظارت کلید مقابله با مقاومت دارویی
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی کردستان ادامه داد: متاسفانه آنچه که ما شاهد هستیم، فروش آزاد و بدون نسخه آنتی بیوتیک توسط داروخانه‌ها در سطح کشور برای تمام سنین به ویژه اطفال و سالمندان و همچنین سایر گروه‌های سنی است که نظارت و کنترل بیشتر بر فروش این آنتی بیوتیک‌ها در سطح داروخانه‌ها بیشتر احساس می‌شود.
دکتر لطفی با اشاره به اصلاح باور های غلط راجع به درمان با آنتی بیوتیک و آموزش همگانی موثر به ویژه از طریق رسانه ها و فضای مجازی، افزود: مسئله دیگر خود افراد جامعه و خود بیمار هستند که به دلیل فکر اشتباه، اصرار به دریافت آنتی بیوتیک دارند مثلاً "تا پنی سیلین تزریق نکنیم خوب نمی‌شویم".متاسفانه اسم آنتی بیوتیک بسیار مهم و با ارزش ما مثل تاوانکس سر زبان‌ها افتاده و برخی اظهار می‌کنند تا تاوان مصرف نکنند علائم بیماریشان برطرف نخواهد شد، غافل از اینکه خود دوره بیماری ویروسی یک طول مدتی دارد و در اکثر مواقع سیستم ایمنی ما با تولید مولکول‌ها و سلول‌هایی که در مکانیسم دفاعی خودش دارد باعث کنترل این بیماری می‌شود و بهبود علائم بیمار ارتباطی به مصرف آنتی بیوتیک ندارد.
وی با اشاره به اینکه آموزش به مادران هم در مورد مصرف آنتی بیوتیک از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، اظهار کرد: مسئله دیگر در مورد تجویز آنتی بیوتیک‌ها باور های غلط مادران در مورد خود درمانی اطفال است مثلا " وقتی یک کودک دچار تب می‌شود مادر به علت دانش ناکافی از نسخه قبلی که پزشک برای این کودک آنتی بیوتیک تجویز کرده، بدون ویزیت مجدد، دوباره تکرار میکند که ممکن است اینبار کودک دچار بیماری ویروسی شده باشد و دریافت آنتی بیوتیک لازم نباشد اما مادر به دلیل دانش ناکافی فرزند خودش را در معرض عوارض آنتی بیوتیک و رشد میکروب‌های مقاوم قرار میدهد.
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی کردستان همچنین به آموزش درباره زمان تجویز درست این داروها به پزشکان هم تاکید کرد و افزود: آموزش خود پزشک، از جمله پزشک عمومی و متخصصین به صورت دوره‌های بازآموزی و آموزشی در زمینه مصرف آنتی بیوتیک به صورت جدی و با نظارت کامل باید انجام شود.
دکتر لطفی افزود: هزینه‌هایی که بابت تولید این آنتی بیوتیک‌ها و عرضه آنها به داروخانه ها در کل کشور تحمیل می‌شود بسیار قابل توجه است اگر بحث مصرف آنتی بیوتیک‌ها بر اساس استانداردهای سازمان بهداشت جهانی اجرا و کنترل شود قطعاً هزینه‌ها بسیار کمتر خواهد شد و باید دانست هزینه‌ای که برای کنترل و نظارت مصرف آنتی بیوتیک توسط واحدهای اجرایی کشور تخصیص داده می‌شود بسیار کمتر از هزینه تولید و عرضه آنتی بیوتیک خواهد بود.
کنترل مصرف آنتی بیوتیک ها برای جلوگیری از بحران بهداشتی ضروری است
به گفته وی اگر آنتی بیوتیک ها زمانی جان انسان را نجات می‌دادند در حال حاضر با مصرف بی‌رویه این دسته دارویی، یک تهدید جهانی شدند و هر روز به واسطه مصرف بی‌رویه آنتی بیوتیک و در مقابل افزایش رشد میکروب‌های مقاوم، جان انسان‌ها در معرض خطر قرار گرفته است.
عضو هیات علمی دانشگاه تاکید کرد: با نظارت بر مصرف آنتی بیوتیک به انتخاب بهینه دارو منجر به بهترین نتیجه بالینی و حداقل عوارض جانبی برای بیماران خواهد شد. همه پزشکان، مراقبین بهداشتی باید نقش‌هایی را به عنوان مباشران خط مقدم سلامت برای رسیدگی به این نگرانی نوظهور بهداشتی و اقتصادی بپذیرند تا بتوانیم این بحث مقاومت آنتی بیوتیکی را در کل کشور کنترل کنیم./خبرنگار مژگان رنجبر