آیا مسیرهای صعود به جام‌های جهانی در شکل‌گیری نسل طلایی نقش داشتند؟

گروهی که خود را «نسل طلایی» فوتبال ایران می‌دانند، با یک یادآوری از سوی برخی کارشناسان نیز مواجه می‌شوند. این تیم هرگز در سال‌هایی که به‌صورت متوالی راهی جام‌جهانی شده، با تیم‌های ملی عربستان، ژاپن و استرالیا هم‌گروه نبوده است.

تیم ملی ایران در انتخابی جام‌جهانی ۲۰۱۴ برزیل و زمانی که حتی اثری از بازیکنان کنونی این تیم در آن نبود، از گروهی به جام‌جهانی صعود کرد که کره‌جنوبی، ازبکستان، قطر و لبنان در آن حضور داشتند. در آن تیم، هیچ‌یک از بازیکنان کنونی تیم ملی حضور نداشتند، اما در سال‌های اخیر، بارها این صعود را بخشی از افتخارات خود دانستند.

تیم ملی ایران در انتخابی جام‌جهانی ۲۰۱۸، از گروهی با حضور کره‌جنوبی، سوریه، ازبکستان، چین و قطر به جام‌جهانی صعود کرد. گروه دیگر انتخابی جام‌جهانی آسیا، با حضور ژاپن، استرالیا، عربستان، عراق، امارات و تایلند، به «گروه مرگ» مشهور شده بود. این نخستین صعود نسل کنونی فوتبال ایران به جام‌جهانی بود.

تیم ملی ایران در انتخابی جام‌جهانی ۲۰۲۲ نیز بالاتر از کره‌ جنوبی، امارات، عراق، سوریه و لبنان به جام‌جهانی رسید. در گروه دیگر، همنشینی دوباره ژاپن، استرالیا و عربستان با عمان، چین و ویتنام، گروهی دشوار را برای صعود شکل داد.

دور ماندن این تیم از حریفانی که در دهه‌های ۱۹۹۰ و ۱۹۸۰ میلادی بارها مانع از صعود تیم ملی به جام‌جهانی شده بودند از یک سو و افزایش چشمگیر تیم‌های صعود کننده از آسیا از سوی دیگر، راه را برای تکرار مکرر رسیدن به جام‌های جهانی هموار می‌کرد.

به‌صورت نمونه، در جام‌های جهانی ۱۹۹۰ و ۱۹۹۴، سهمیه آسیا تنها دو تیم بود. در جام‌جهانی ۱۹۹۸، این سهمیه به ۳.۵ نیم افزایش یافت و در ادوار اخیر یعنی از جام‌جهانی ۲۰۱۴ تاکنون، به ۵.۵ سهمیه رسید.

حالا سهمیه آسیا در جام‌جهانی ۲۰۲۶ که قرار است با حضور ۴۸ تیم برگزار شود، به عدد ۸.۵ سهمیه رسیده است. می‌توان پذیرفت که صعود نکردن تیم‌هایی مانند ایران، کره‌جنوبی، عربستان و ژاپن به جام‌جهانی ۲۰۲۶، دشوارتر از صعود کردن به نظر می‌رسد.

چرا مردم از این تیم فاصله گرفتند؟

وبسایت روزنامه «خبرورزشی» پس از پایان دیدار تیم‌های ملی ایران و قرقیزستان و صحبت‌های بازیکنان و کادر فنی تیم فوتبال که همگی در ستایش خودشان بود، از مخاطبان خود پرسید که «از دو بازی اخیر تیم ملی مقابل کره شمالی و قرقیزستان چقدر لذت برده‌اید؟»

از حدود ۳۴ هزار شرکت‌کننده در این نظرسنجی، ۷۱درصد به گزینه «اصلا لذت نبردیم» رای داده‌اند. حدود ۱۸درصد به گزینه «زیاد لذت نبردیم» و تنها ۱۱درصد از شرکت‌کنندگان در این رای‌گیری گزینه «خیلی لذت بردیم» را انتخاب کرده‌اند.

فضای توام با نقد، ورزشگاه‌هایی که چندان برای تمرینات و بازی‌های تیم ملی در سال‌های گذشته پر نشدند و همین‌طور اصرار بازیکنان به اینکه «مردم دوست‌شان دارند»، فضایی غریب برای این تیم ساخته است.

می‌توان تصور کرد که این روند جدا شدن بازیکنان از مردم، از اعتراضات سال ۱۴۰۱ آغاز شد. وقتی بازیکنان تیم ملی مدعی شدند که چون سیاسی نیستند، نباید در مورد آنچه در کف خیابان‌های کشورشان صحبت کنند.

وقتی در شب کشته شدن «کیان پیرفلک»، کودک ۱۰ ساله به دست نیروهای امنیتی، تصاویری از ژست‌ گرفتن‌های شاد «علی‌رضا جهانبخش»، «مهدی طارمی»، «کریم انصاری‌فرد» و «سعید عزت‌الهی» منتشر شد و البته وقتی در حمایت از «حماس» و «فلسطین» با چفیه وارد زمین شدند، این فاصله شکل گرفت.

اصرار بازیکنان تیم برای دریافت مجوز واردات خودرو و حتی فخر فروختن در رسانه‌ها از قیمت اتومبیل‌های وارداتی، این شکاف را به اندازه عمق فاصله اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی که این نسل از بازیکنان با مردم ایران دارند،افزایش داد.

شاید می‌شد این تیم همچنان جایی در خانه‌ها و قلب مردم ایران داشته باشد، اگر این تیم، خودش را جزیی از ایران و مردم ایران می‌دانست.