بارداری رویدادی دگرگون‌کننده در زندگی است که تغییرات بسیاری در بدن مادر ایجاد می‌کند. مادران باردار عموما از تغییرات آشکار مانند افزایش وزن و بزرگ شدن شکم به‌خوبی آگاه‌اند اما تاثیر بارداری بر اندازه پاها کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد. بسیاری از زنان می‌پرسند که آیا تغییر اندازه پاها در دوران بارداری دائمی است؟ پاسخ در بسیاری از موارد «احتمال دارد» است.
به گزارش نشنال‌جئوگرافی، بارداری می‌تواند اندازه (سایز) پای مادر را برای همیشه تغییر دهد و حتی تا یک یا دو سایز بزرگ‌تر کند. این پدیده که به نام «پای مادر» شناخته می‌شود، یکی از تغییرات جسمانی ماندگار ناشی از بارداری است.
البته این تنها تغییری نیست که بارداری می‌تواند در پاها ایجاد کند. بسیاری از زنان در این دوره با مشکلاتی مانند تورم شدید، تغییر در نحوه راه رفتن، افتادگی قوس کف پا و موارد دیگر مواجه می‌شوند. این شرایط در گذشته اغلب نادیده گرفته می‌شدند اما اکنون برخی دانشمندان معتقدند که این تغییرات را باید جدی‌تر گرفت.
ورم پا در بارداری
تورم در اندام‌های پایینی بدن یکی از عوارض جانبی شایع در دوران بارداری، به‌ویژه در سه‌ماهه سوم است. زیرا بدن برای حمایت از رشد جنین، خون بیشتری تولید می‌کند و حجم مایعات در بدن افزایش می‌یابد. علاوه بر این، رحم در حال رشد هم فشار بیشتری به رگ‌های خونی پا وارد می‌کند. در این شرایط، جاذبه زمین پیروز می‌شود و احتباس مایعات معمولا به سمت پاها و مچ پا هدایت می‌شود.
تورم در دوران بارداری معمولا موقتی است و با رعایت نکاتی مانند استراحت کافی، بالا نگه داشتن پاها و مصرف مایعات می‌توان به کاهش آن کمک کرد. با این حال گاهی ممکن است علامتی از مشکلات جدی مانند لخته شدن خون یا عفونت باشد. بنابراین اگر تورم بسیار نامتقارن، بسیار قرمز، گرم یا حساس به لمس بود، فورا با پزشک مشورت کنید.
پرونیشن پا (over-pronation)
این وضعیت زمانی رخ می‌دهد که قوس کف پا صاف و پا به سمت داخل متمایل می‌شود. این مشکل می‌تواند باعث درد و ناراحتی در پاشنه پا شود، به‌ویژه هنگام راه رفتن یا حتی ایستادن. در واقع افزایش وزن بارداری فشار بیشتری به پا وارد می‌کند و باعث این تغییرات در راه رفتن می‌شود.
وقتی وزن بدن اضافه می‌شود، خصوصا زمانی که این وزن در جلو بدن قرار دارد (مثل دوران بارداری)، بازگشت قوس کف پا به موقعیت قبلی و طبیعی آن دشوار می‌شود و به همین دلیل قوس کف پا شروع به صاف شدن می‌کند. این تغییر که باعث تغییر توزیع وزن در قدم‌ها می‌شود و فشار را به جای متمرکز شدن روی سینه پا به سمت لبه‌های پا منتقل می‌کند، می‌تواند دائمی باشد.
انحراف شست پا
التهاب فاشیای پلانتار یکی دیگر از مشکلات رایج در دوران بارداری است که در اثر وزن اضافی به فاشیای پلانتار، ساختاری شبیه به رباط که در امتداد کف پا قرار دارد، آسیب وارد می‌شود. این مورد اگر درمان شود، به طور کامل برطرف می‌شود، اما اگر درمان نشود، ممکن است ادامه یابد و با گذر زمان بدتر شود.
انحراف شست پا اغلب به دلیل پوشیدن کفش‌های خیلی تنگ و باریک ایجاد می‌شود اما شل شدن مفاصل ناشی از هجوم هورمون‌ها در دوران بارداری هم می‌تواند آن را به وجود آورد. این انحراف در مفصل شست پا هرگز به طور کامل به وضعیت اولیه برنمی‌گردد و هم‌راستایی پیشین با سایر انگشتان دوباره به دست نخواهد آمد.
بزرگ‌تر شدن همیشگی سایز پا
تغییر اندازه پاها در دوران بارداری به دلیل تورم تجربه‌ای آشنا است و بسیاری از افراد پس از بارداری، دوباره می‌توانند کفش‌های قبلی خود را بپوشند اما برای برخی این تغییر ممکن است دائمی باشد.
مطالعات تاکنون نشان داده‌اند که از بین رفتن قوس کف پا عامل افزایش دائمی سایز است، اما برخی محققان معتقدند که حساسیت گیرنده‌های هورمونی فرد هم ممکن است نقش مهمی در این تغییرات ایفا کند، زیرا بدن افراد مختلف به هورمون‌ها واکنش‌های متفاوتی دارد. در دوران بارداری، هورمون‌هایی مانند رلاکسین (relaxin) که باعث شل شدن رباط‌ها و مفاصل می‌شود، می‌توانند اثر متفاوتی بر بدن زنان داشته باشند. برخی زنان ممکن است حساسیت بیشتری به این هورمون‌ها نشان دهند و تاثیر بر آن‌ها مانند افزایش طول پا و کاهش قوس پا شدیدتر باشد، در حالی که دیگران ممکن است با تغییرات کمتری مواجه باشند.
چگونه از سلامت پاها در دوران بارداری محافظت کنیم؟
ــ استفاده از کفی طبی می‌تواند از قوس کف پا حفاظت و به توزیع یکنواخت وزن کمک کند
ــ مدت‌زمان راه رفتن با پا‌های برهنه را به حداقل برسانید
ــ کفشهایی بپوشید که از قوس پا به‌خوبی محافظت می‌کنند
ــ از کفشهایی استفاده کنید که گردش خون در پاها را بالا می‌برند
ــ اگر ورم پا دارید، دراز بکشید و پاها را بالاتر از سطح بدن قرار دهید
ــ پاهایتان را ماساژ دهید
ــ برای تقویت گردش خون در پاها، ورزش‌های سبک و منظم مانند پیاده‌روی انجام دهید