عبدالرحمن فتح‌الهی
بعدازظهر دیروز، چهارشنبه ۲۰ نوامبر (۳۰ آبان)، به وقت تهران، نشست سه‌روزه فصلی شورای حکام آغاز به کار کرد. این نشست تا ۲۲ نوامبر (۲ آذر) ادامه خواهد داشت. به نوشته ایسنا، رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در سخنرانی آغازین خود در نشست فصلی شورای حکام، گزارشی را از برنامه هسته‌ای ایران ارائه کرد. به گفته گروسی، «بعد از گزارش قبلی‌ام، ذخایر اورانیوم با خلوص ۲۰ درصد و اورانیوم-۲۳۵ با خلوص ۶۰ درصد ایران افزایش داشته است». مدیرکل آژانس ادامه داد: «در دیدارهای بلندپایه میان آژانس و ایران در ۱۴ نوامبر ۲۰۲۴ در تهران، امکان گسترش‌نیافتن ذخایر اورانیوم-۲۳۵ با خلوص ۶۰ درصد، ازجمله اقدامات راستی‌آزمایی فنی ضروری آژانس برای تأیید این موضوع مورد بحث قرار گرفت. در ۱۶ نوامبر ۲۰۲۴، راستی‌آزمایی آژانس نشان داد ایران در تأسیسات غنی‌سازی فردو اجرای اقدامات مقدماتی با هدف متوقف‌کردن افزایش ذخایر اورانیوم -۲۳۵ تا خلوص ۶۰ درصد را آغاز کرده است. انتظار می‌رود که تعاملات میان آژانس و ایران در این زمینه ادامه یابد».
این دیپلمات ارشد حوزه هسته‌ای بیان کرد: «ایران می‌گوید تمامی مواد، فعالیت‌ها و محل‌های هسته‌ای لازم ذیل توافق پادمانی ان‌پی‌تی خود را اعلام کرده است. اگرچه این سخنرانی مطابق ذرات یافت‌شده اورانیوم با منشأ انسانی در محل‌های اعلامنشده در ایران از سوی آژانس است، آژانس باید از محل (یا محل‌های) فعلی مواد هسته‌ای یا تجهیزات آلوده‌ای که دخیل بوده‌اند باخبر شود». گروسی همچنین متذکر شد: «ایران هنوز کد اصلاحی ۳.۱ را که وظیفه قانونی آن است، اجرا نمی‌کند و اعلام کرده اجرای آن را متوقف کرده است. این مسائل پادمانی باقی‌مانده ناشی از (مسئله) وظایف ایران ذیل توافق جامع پادمانی آن است و باید حل‌وفصل شود تا آژانس بتواند تضمین کند برنامه هسته‌ای ایران منحصرا صلح‌آمیز است». مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اشاره‌ای به سفر اخیر خود به ایران داشت و گفت: «در دیدارهای بلندپایه‌ام در ایران، گفت‌وگوهای مفصل‌مان درباره مسائل بیانیه مشترک مارس ۲۰۲۳، ازجمله مسئله ناهمخوانی در موازنه مواد هسته‌ای و موارد احتمالی برای پرداختن به موضوع ورامین ادامه یافت». او در بخش پایانی عنوان کرد: «ایران در دیدارهایم موافقت کرد با بررسی پذیرفتن انتصاب چهار بازرس خبره آژانس، به نگرانی‌های ما درباره لغو انتصاب بازرسان باتجربه‌مان در گذشته رسیدگی کند و این تصمیمی بود که از آن استقبال می‌کنم».
گروسی در نشست خبری
بعد از نشست اعضای شورای حکام، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در کنفرانس خبری حضور پیدا کرد و به سؤالات خبرنگاران پاسخ داد. او در پاسخ به سؤالی درباره عدم افزایش ذخایر اورانیوم غنی‌شده ۶۰درصدی ایران گفت: «ایران پیشنهاد من برای عدم گسترش ذخایر اورانیوم غنی‌شده خود با خلوص ۶۰ درصد را پذیرفت و اقدامات اولیه برای انجام این پیشنهاد را شروع کرده است. آژانس و ایران با یکدیگر به این توافق رسیده‌اند و تحول بسیار مهمی است». گروسی در پاسخ به سؤال دیگری اذعان و تأکید کرد: «زمانی که به ایران سفر می‌کنید، می‌بینید که سیاست ایران، تولید سلاح هسته‌ای نیست و وزیر خارجه ایران به من وعده داد که تهران به دنبال ساخت سلاح هسته‌ای نیست، اما بحث‌هایی درباره ساخت سلاح هسته‌ای در پارلمان ایران وجود دارد». مدیرکل آژانس در کنفرانس خبری مجددا یادآور شد: «مقامات ایران در گفت‌وگو با من شرطی روی عدم گسترش ذخایر اورانیوم غنی‌شده خود با خلوص ۶۰ درصد نگذاشته‌اند». مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در پاسخ به سؤال دیگری درباره نحوه ارتباط آژانس با دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور منتخب آمریکا تصریح کرد: «به‌طور غیررسمی، راه ارتباطی با رئیس‌جمهور منتخب آمریکا شکل گرفته است، امیدوارم هرچه سریع‌تر با او دیدار کنم».
گروسی در پاسخ به پرسشی درباره ادعای مقامات تل‌آویو ازجمله بنیامین نتانیاهو درباره آسیب به تأسیسات هسته‌ای ایران در پی حمله اسرائیل به ایران تصریح کرد: «هیچ صدمه‌ای به تأسیسات هسته‌ای ایران وارد نشده است. شاید در گذشته این مسئله رخ داده باشد. به باور ما در پارچین و طالقان، تأسیسات هسته‌ای نیست و هیچ اطلاعاتی مبنی به هسته‌ای‌بودن این تأسیسات وجود ندارد». او همچنین افزود: «بر اساس قوانین بین‌المللی، تأسیسات هسته‌ای نباید هدف حمله قرار گیرند و امیدوارم در گفت‌وگوهایم با مقامات اسرائیلی درباره این مسئله صحبت کنیم». مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در پاسخ به سؤال دیگری درباره بازدید خود از تأسیسات هسته‌ای ایران عنوان کرد: «گفت‌وگوی من با وزیر خارجه ایران، گفت‌وگوی سازنده و بسیار خوبی بود و مسائل بسیاری ازجمله مسائل جاری در نشست شورای حکام را بررسی کردیم». وی این را هم گفت که «قطعا دولت ایران بر اساس خواست خود تصمیم خواهد گرفت». گروسی در پاسخ به سؤالی درباره «شتاب» آژانس برای ارائه گزارشی پیش از لغو شش قطع‌نامه تحریمی شورای امنیت علیه ایران در چارچوب قطع‌نامه ۲۲۳۱ به بیان این موضوع پرداخت که «برخی با نگاه به گزارشات ارائه‌شده، در حال بررسی مکانیسم ماشه هستند، اما رویکرد من اقدامات پایدار است. هفته گذشته به ایران سفر کردم و دستاوردی کسب شد. قدم به قدم باید پیش رفت و دستاوردهای پایدار گرفت تا تقابل کمتر و روابط سازنده‌تر شود».
تلاش‌های اروپا برای صدور قطع‌نامه
در حالی که رافائل گروسی هم در نشست اعضای شورای حکام و هم در کنفرانس مطبوعاتی سعی کرد فضای مثبتی را از همکاری تهران و آژانس ارائه کند، اما گزارشات ارسالی حکایت از آن دارد که تلاش‌های گروسی برای عدم صدور قطع‌نامه کافی نبوده و اکنون سه کشور آلمان، فرانسه و انگلستان به عنوان اعضای برجام در حال رایزنی برای صدور قطع‌نامه هستند. در همین زمینه دیپلمات‌های غربی خبر دادند که دیروز چهارشنبه سه کشور اروپایی عضو توافق هسته‌ای و آمریکا، رسما قطع‌نامه ضدایرانی جدیدی را به شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ارائه کردند. دیپلمات‌ها به خبرگزاری فرانسه گفته‌اند که این قطع‌نامه تنبیهی با هدف افزایش فشارهای دیپلماتیک بر ایران برای بازگشت به پایبندی به تعهدات هسته‌ای خود و رسیدگی به نگرانی‌های دیرینه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ارائه می‌شود. این خبرگزاری (فرانسه)، روز سه‌شنبه هم در گزارشی با ادعای اینکه رونوشتی از پیش‌نویس این قطع‌نامه را رؤیت کرده که قرار بود سه‌شنبه به شورای حکام ارائه شود، نوشت: «قدرت‌های غربی این بار خواستار «گزارشی جامع» از سوی رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هستند». این گزارش در پی شفاف‌ترشدن فعالیت‌های هسته‌ای ایران، ازجمله «گزارش کاملی» از همکاری تهران با آژانس درباره ذرات اورانیوم یافت‌شده در محل‌های اعلامنشده خواهد بود.
خط‌و‌نشان تهران
هم‌زمان با تلاش‌های اروپا در جهت صدور قطع‌نامه در شورای حکام، عباس عراقچی، وزیر امور خارجه، در گفت‌وگوی تلفنی دیروز خود با رافائل گروسی در مورد تعاملات ایران و آژانس در پرتو نتایج سفر گروسی به تهران و همچنین تحولات مرتبط با نشست شورای حکام به بحث و تبادل نظر پرداخت. به نوشته ایسنا، وزیر امور خارجه کشورمان با اشاره به سفر آقای گروسی به ایران خاطرنشان کرد تفاهمات صورت‌گرفته در جریان این سفر، بار دیگر حسن نیت و اراده جمهوری اسلامی ایران را برای ارتقای تعاملات و همکاری‌ها با آژانس اثبات کرد. در این گفت‌وگوی تلفنی، همچنین دو طرف بر اراده خود برای ادامه مسیر گفت‌وگو و تعامل به منظور حل‌وفصل اختلافات و پرداختن به دیگر موضوعات در دستور کار و پرهیز از رویکردهای غیرسازنده و تقابلی تأکید کردند. رئیس دستگاه دیپلماسی همچنین تصریح کرد: «در صورتی که طرف‌های مقابل بی‌توجه به حسن نیت و رویکرد تعاملی ایران، اقدامات غیرسازنده را در نشست شورای حکام از طریق صدور قطع‌نامه در دستور کار قرار دهند، ایران به نحو مقتضی و متناسب پاسخ خواهد داد». در همین راستا، محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران، اخیرا درباره چگونگی واکنش ایران به هرگونه صدور قطع‌نامه علیه ایران در نشست تازه شورای حکام تأکید کرد: «دنبال این نباشند با فشار و زور ما از برنامه خود روی‌برگردان شویم. ما برنامه‌ای شفاف داریم و عمده فعالیت ما برای تولید برق و توسعه رادیودارو و توسعه پرتوهاست». اسلامی همچنین هشدار داد «صدور هرگونه قطع‌نامه در شورای حکام را «قاطع و به‌سرعت» پاسخ می‌دهیم؛ یعنی تا رأی‌شان به قطع‌نامه خشک نشده ما اقدام‌مان را انجام می‌دهیم».
در کنار خط‌و‌نشان‌های اسلامی و نیز به موازات تماس عراقچی با گروسی، وزیر امور خارجه کشورمان دیروز چهارشنبه با رونالد لامولا، وزیر امور خارجه آفریقای جنوبی که کشورش از اعضای شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است، تلفنی گفت‌وگو کرد. رئیس دستگاه دیپلماسی در این مکالمه تلفنی با اشاره به سفر رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به ایران، حسن نیت جمهوری اسلامی ایران در قبال آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را متذکر شد و تأکید کرد اگر طرف‌های مقابل به دنبال تقابل باشند، جمهوری اسلامی ایران نیز واکنش مناسب از خود نشان خواهد داد. گفتنی است وزارت امور خارجه فرانسه هم دیروز (چهارشنبه) در بیانیه‌ای اعلام کرد «ژان نوئل بارو»، وزیر امور خارجه این کشور (فرانسه)، در گفت‌وگوی تلفنی روز گذشته (سه‌شنبه) خود با عباس عراقچی، همتای ایرانی‌اش تأکید کرد که فرانسه به همراه شرکای آلمانی و انگلیسی خود به تلاش‌ها برای بازگشت به مذاکرات با ایران بر سر موضوع برنامه هسته‌ای آن به منظور یافتن راهکاری دیپلماتیک ادامه می‌دهد. در بیانیه وزارت امور خارجه فرانسه آمده است که بارو مدعی شده «گسترش تنش‌های هسته‌ای» از سوی ایران بسیار نگران‌کننده بوده و دربردارنده خطر اشاعه تسلیحات اتمی است. طبق بیانیه وزارت امور خارجه فرانسه، بارو در این تماس تلفنی از ایران خواست به تعهدات خود ذیل توافق پادمانی عمل کند تا آژانس قادر به تأیید ماهیت منحصرا صلح‌آمیز فعالیت‌های هسته‌ای ایران باشد. بارو در گفت‌وگو با عراقچی بر تداوم تلاش‌های دیپلماتیک برای کاهش خصومت‌ها در لبنان تأکید کرده و از ایران و «وابستگان» آن خواست رفتار سازنده‌ای در‌این‌باره در پیش بگیرند. وزیر امور خارجه فرانسه همچنین خواستار آزادی شهروندان فرانسوی زندانی در ایران شد.