مهسا زحمتکش - ردیابی برترین روندهای فناوری استراتژیک به مدیران ارشد فناوری اطلاعات کمک می‌کند تا آینده را با نوآوری مسئولانه شکل دهند.
در انتخاب 10 روند برتر فناوری استراتژیک امسال، تحلیلگران گارتنر آنها را در سه موضوع سازماندهی کرده‌اند که در ادامه با مزایا و چالش‌های آنها آشنا می‌شویم.
موضوع شماره 1: الزامات و خطرات هوش مصنوعی که سازمان‌ها را به محافظت از خود سوق می‌دهد
1- هوش مصنوعی عامل: این نوع هوش مصنوعی به‌صورت مستقل می‌تواند کارها و وظایفی را برنامه‌ریزی و اجرا کند تا به اهداف مشخصی برسد که کاربر برای آن تعیین کرده است. به‌نوعی مثل داشتن دستیار مجازی پیشرفته است که می‌تواند به‌تنهایی تصمیم بگیرد و عمل کند.
· مزایای کسب‌وکار: استفاده از این هوش مصنوعی باعث می‌شود که نیروی کار مجازی به کمک انسان‌ها بیاید و از بار کاری آنها بکاهد یا کارهای سنتی را تقویت کند.
· چالش‌ها: برای جلوگیری از مشکلات و سوءاستفاده‌ها، نیاز به قوانین و چارچوب‌های مشخصی است تا این هوش مصنوعی با اهداف کاربران همسو باشد.
2- پلتفرم‌های حاکمیت هوش مصنوعی: این پلتفرم‌ها به سازمان‌ها کمک می‌کنند تا سیستم‌های هوش مصنوعی خود را از لحاظ قانونی، اخلاقی و عملیاتی به طور مؤثر مدیریت کنند و مطمئن شوند که عملکرد آنها درست و مسئولانه است.
· مزایای کسب‌وکار: این پلتفرم‌ها به سازمان‌ها امکان می‌دهند سیاست‌هایی برای استفاده مسئولانه از هوش مصنوعی ایجاد و اجرا کنند، کارکرد سیستم‌ها را شفاف توضیح دهند و چرخه عمر آنها را به‌درستی مدیریت کنند. این شفافیت اعتماد را بالا می‌برد و مسئولیت‌پذیری را تضمین می‌کند.
· چالش‌ها: دستورالعمل‌ها و قوانین مربوط به هوش مصنوعی در مناطق و صنایع مختلف متفاوت است که هماهنگی و ایجاد روش‌های ثابت را دشوار می‌کند.
3- امنیت در برابر اطلاعات نادرست: این مفهوم شامل مجموعه‌ای از فناوری‌های جدید است که به‌منظور بررسی و اطمینان از صحت اطلاعات و ایجاد اعتماد در سیستم‌ها طراحی شده‌اند. این فناوری‌ها به‌ویژه برای مبارزه با اخبار جعلی و اطلاعات نادرست توسعه یافته‌اند.
· مزایای کسب‌وکار: این فناوری‌ها با تقویت سیستم‌های تأیید هویت و کاهش تقلب به شرکت‌ها کمک می‌کنند تا از تصاحب حساب‌های کاربری جلوگیری کرده و از برند خود در برابر اخبار و روایت‌های جعلی محافظت کنند. استفاده از این فناوری‌ها باعث می‌شود خطرات امنیتی به طور پیوسته ارزیابی و مدل‌های اعتماد به‌روزرسانی شوند.
· چالش‌ها: پیاده‌سازی این فناوری‌ها نیاز به یک رویکرد تیمی و سیستم‌های یادگیری تطبیقی دارد که باید به طور مداوم به‌روزرسانی شوند و چندلایه باشند.
موضوع شماره 2: مرزهای جدید محاسبات که سازمان‌ها را وادار می‌کند تا در نحوه محاسبه خود تجدیدنظر کنند
4- رمزنگاری پساکوانتومی (PQC): این نوع رمزنگاری برای محافظت از داده‌ها در برابر خطراتی طراحی شده است که با ظهور کامپیوترهای کوانتومی به وجود می‌آیند. کامپیوترهای کوانتومی می‌توانند رمزهای پیچیده را با سرعت بسیار بیشتری بشکنند، بنابراین نیاز به روش‌های جدید رمزنگاری داریم که بتوانند در برابر این تهدیدات مقاومت کنند.
· مزایای تجاری: این رمزنگاری باعث می‌شود که داده‌های حساس در برابر تهدیدات آینده کامپیوترهای کوانتومی امن بمانند و از اطلاعات در برابر خطرات بالقوه محافظت شود.
· چالش‌ها: الگوریتم‌های PQC هنوز نمی‌توانند به طور کامل جایگزین الگوریتم‌های رمزنگاری نامتقارن فعلی شوند. برنامه‌های فعلی ممکن است با مشکلات عملکردی مواجه شوند، نیاز به آزمایش‌های بیشتر داشته باشند و حتی در برخی موارد نیاز به بازنویسی کامل کدها باشد.
5- هوش نامرئی محیطی: این نوع هوش مصنوعی به‌گونه‌ای طراحی شده که بدون جلب‌توجه، در محیط زندگی انسان‌ها ادغام می‌شود تا تجربه‌های طبیعی‌تر و ساده‌تری را ارائه دهد. مثلاً دستگاه‌ها و سنسورهایی که بدون نیاز به تعامل آشکار با کاربر، اطلاعات را جمع‌آوری و پردازش می‌کنند.
· مزایای کسب‌وکار: با استفاده از این فناوری، می‌توان موارد را به‌صورت کم‌هزینه و در لحظه پیگیری و ارزیابی کرد که به بهبود دید و کارایی کمک می‌کند. همچنین، پتانسیل ایجاد راه‌های جدید برای گزارش‌دهی و تأیید اصالت اشیا را دارد.
· چالش‌ها: مسائل مربوط به حفظ حریم خصوصی مهم است؛ ارائه‌دهندگان باید رضایت کاربران را برای استفاده از داده‌ها دریافت کنند. همچنین کاربران ممکن است برای حفظ حریم خصوصی خود، استفاده از این فناوری‌ها را محدود یا غیرفعال کنند.
6- محاسبات کارآمد انرژی: این رویکرد با استفاده از معماری‌های سخت‌افزاری، کدها و الگوریتم‌های بهینه‌تر، به پایداری بیشتر و کاهش مصرف انرژی کمک می‌کند. همچنین استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر برای راه‌اندازی سیستم‌ها نیز بخش مهمی از این فناوری است.
· مزایای تجاری: این روش‌ها به سازمان‌ها کمک می‌کند تا فشارهای قانونی، تجاری و اجتماعی برای بهبود پایداری را پاسخ دهند و ردپای کربن خود را کاهش دهند.
· چالش‌ها: اجرای این فناوری به سخت‌افزارهای جدید، خدمات ابری، مهارت‌های تازه و ابزارهای پیشرفته نیاز دارد که مهاجرت به این پلتفرم‌ها را پیچیده و پرهزینه می‌کند. همچنین ممکن است قیمت انرژی به دلیل افزایش تقاضا برای انرژی‌های تجدیدپذیر در کوتاه‌مدت افزایش یابد.
7- محاسبات ترکیبی: این مفهوم شامل ترکیب مکانیزم‌های مختلف محاسباتی، ذخیره‌سازی و شبکه برای حل مسائل پیچیده محاسباتی است. این نوع محاسبات به دنبال بهره‌گیری هم‌زمان از انواع فناوری‌های محاسباتی مثل محاسبات کلاسیک، کوانتومی و سایر روش‌های نوین برای دستیابی به عملکرد بهتر و حل مسائل پیچیده‌تر است.
· مزایای کسب‌وکار: این فناوری می‌تواند محیط‌های نوآوری را با سرعت و کارایی بالا متحول کند. هوش مصنوعی در این زمینه قادر است محدودیت‌های فعلی تکنولوژی را پشت سر بگذارد و سطح بالاتری از اتوماسیون و کسب‌وکارهای خودمختار را فراهم کند. این محاسبات همچنین قابلیت‌هایی مثل شخصی‌سازی در لحظه و استفاده از بدن انسان به‌عنوان یک پلتفرم محاسباتی را فراهم می‌کند.
· چالش‌ها: این فناوری‌ها نوپا و بسیار پیچیده هستند و به مهارت‌های تخصصی نیاز دارند. استفاده از سیستم‌هایی که از ماژول‌های مستقل تشکیل شده‌اند می‌تواند خطرات امنیتی را افزایش دهد. همچنین، فناوری‌های ترکیبی اغلب شامل هزینه‌های بالا و فناوری‌های تجربی هستند و به ارکستراسیون و هماهنگی بین اجزا نیاز دارند.
موضوع شماره 3: هم‌افزایی انسان و ماشین که جهان فیزیکی و دیجیتال را گرد هم می‌آورد
8- محاسبات فضایی: این نوع محاسبات به دیجیتالی‌سازی دنیای فیزیکی با استفاده از فناوری‌هایی مانند واقعیت افزوده و واقعیت مجازی برای ارائه تجربیات همه‌جانبه و تعاملی می‌پردازد. این فناوری‌ها می‌توانند محیط‌های فیزیکی را با لایه‌های دیجیتالی ترکیب کنند و تجربه‌های جدیدی برای کاربران فراهم کنند.
· مزایای کسب‌وکار: این فناوری به کسب‌وکارها کمک می‌کند تا تقاضای مشتریان برای تجربه‌های واقع‌گرایانه و تعاملی در حوزه‌هایی مثل بازی، آموزش و تجارت الکترونیک را برآورده کنند. همچنین، نیاز به ابزارهای تجسم پیچیده برای تصمیم‌گیری بهتر در صنایع مختلف مانند مراقبت‌های بهداشتی، خرده‌فروشی و تولید را رفع می‌کند.
· چالش‌ها: نمایشگرهای واقعیت افزوده یا واقعیت مجازی معمولاً گران و غیرقابل‌حمل هستند و نیاز به شارژ مکرر دارند. همچنین، استفاده از آنها ممکن است کاربران را ایزوله کند و احتمال تصادفات را افزایش دهد. پیچیدگی رابط کاربری و نگرانی‌های مرتبط با حفظ حریم خصوصی و امنیت داده‌ها نیز از دیگر چالش‌ها هستند.
9- روبات‌های چندمنظوره: این روبات‌ها به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که قادر به انجام چندین کار مختلف هستند و می‌توانند به طور یکپارچه بین این وظایف جابه‌جا شوند. این ویژگی باعث افزایش انعطاف‌پذیری و کارایی در محیط‌های کاری می‌شود.
· مزایای کسب‌وکار: روبات‌های چندمنظوره می‌توانند بهره‌وری را بهبود بخشند و بازگشت سرمایه سریع‌تری داشته باشند. همچنین، نیاز به تغییرات عمده در زیرساخت‌ها را کاهش می‌دهند و به استقرار سریع‌تر و مقیاس‌پذیری بالاتر کمک می‌کنند. این روبات‌ها می‌توانند به‌جای انسان کار کنند یا با انسان‌ها همکاری داشته باشند.
· چالش‌ها: هنوز استاندارد مشخصی برای قیمت‌گذاری یا حداقل عملکرد این روبات‌ها وجود ندارد و صنعت به دنبال یک معیار ثابت در این زمینه است.
10- تقویت عصبی: این فناوری شامل استفاده از تکنولوژی برای خواندن و رمزگشایی فعالیت مغز به‌منظور بهبود توانایی‌های شناختی افراد است. این نوع فناوری می‌تواند به کاربران کمک کند توانایی‌های خود را تقویت کرده و تجربیات منحصربه‌فردی را فراهم کند.
· مزایای کسب‌وکار: این فناوری می‌تواند به ارتقای مهارت‌های انسانی، افزایش ایمنی، آموزش‌های شخصی‌سازی‌شده و کمک به افراد مسن برای ادامه کار کمک کند. همچنین در بازاریابی نسل بعدی کاربرد دارد.
· چالش‌ها: فناوری‌های تقویت عصبی به دلیل استفاده از باتری‌های گران و محدود و نیاز به اتصال بی‌سیم با مشکلاتی روبه‌رو هستند. این فناوری‌ها تهاجمی بوده و خطرات امنیتی و اخلاقی خاصی را ایجاد می‌کنند، مانند نگرانی درباره تغییر درک کاربران از واقعیت. همچنین، رابط‌های بین مغز و ماشین مستقیماً با مغز انسان در ارتباط هستند که چالش‌های امنیتی و نگرانی‌های اخلاقی به همراه دارد. (منبع:تبیان)
https://www.gartner.com/en/articles/top-technology-trends-2025