رویکرد تقابلی بروکسل در حالی است که امروز نشست فصلی شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هم در وین برگزار خواهد شد و موضوع نظارت و راستی‌آزمایی آژانس در ایران و توافق جامع پادمانی در دستور کار قرار خواهد گرفت. ارائه قطعنامه ضدایرانی در این نشست هنوز قطعی نیست، اما همین تحرکات اتحادیه در شرایطی که رافائل گروسی هنوز آخرین گزارشش درباره وضعیت فعالیت‌های هسته‌ای ایران - که هر سه ماه منتشر می‌شود - ارائه نشده است نشان از یک رویکرد غیرحرفه‌ای، نسنجیده و توأم با انگیزه‌های سیاسی در پایتخت‌های اروپایی دارد.
توسل اروپا به حربه قدیمی
با روی کار آمدن دولت مسعود پزشکیان بسیاری تصور می‌کردند این تغییرات منجر به بهبود روابط با غرب خواهد شد ولی در عمل، اروپا رویکرد تقابلی خود را حفظ کرده است. اینکه چرا اتحادیه در این مقطع زمانی چنین رویه خصمانه‌ای علیه جمهوری اسلامی در پیش گرفته پرسشی مهم است.
مسعود براتی، تحلیلگر مسائل سیاسی در گفت‌وگو با قدس در تحلیل این وضعیت گفت: بسیاری بر این باورند با تغییر دولت‌ها، رویکرد کشورهای غربی نسبت به ایران نیز تغییر می‌کند اما این تصور نادرست است. در زمان دولت حسن روحانی نیز اتحادیه همواره رویکرد تهاجمی خود را حفظ کرد و به طور کلی سیاست‌های کلان اروپا در قبال ایران ثابت باقی مانده است. این کارشناس سیاسی ادامه داد: متأسفانه طبق مفاد برجام، فعال شدن مکانیسم ماشه که به عنوان یک ابزار فشاری برای اجرای تحریم‌ها استفاده می‌شود، در اختیار ایران نیست. این مکانیسم به کشورهای عضو اجازه می‌دهد تحریم‌ها را بازگردانند و در این میان، روسیه و چین نیز قادر به انجام اقدام خاصی برای ممانعت از آن نیستند. مکانیسم ماشه در واقع یک فرایند پیچیده و قانونی است که با توجه به نقض احتمالی توافق‌نامه‌های بین‌المللی توسط ایران، به کشورها اجازه می‌دهد تحریم‌های تعلیق شده را به سرعت بازگردانند.وی تصریح کرد: این حربه ابتدا در دوران مذاکرات برجام به کار گرفته شد و یکی از مؤلفه‌های حیاتی در ساختار تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران محسوب می‌شود. این در حالی است که صدور قطعنامه جدید توسط شورای حکام سازمان ملل متحد از نظر سیاسی شاید پیچیده باشد و نیاز به اجماع بین‌المللی دارد، اما از نظر حقوقی کاملاً امکان‌پذیر است. صدور چنین قطعنامه‌ای به نوبه خود می‌تواند موجب تحریم‌های بیشتر و اقدام‌های تنبیهی علیه ایران شود.مسعود براتی در انتها عنوان کرد: از آنجا که پرونده هسته‌ای ایران در بسیاری از موارد به مسائل حقوقی و فنی بازمی‌گردد، نهادهای بین‌المللی می‌توانند به راحتی با سوءاستفاده و تفسیر به رأی بر مبنای شواهد و گزارش‌ها؛ تحریم‌ها و اقدام‌های جدیدی را علیه ایران اعمال کنند. اما ایران هم آلترناتیوهایی برای مواجهه با چنین وضعیتی دارد. راهبرد مقاومت حداکثری در برابر رفتار تقابلی می‌تواند ضمن خنثی‌سازی دسیسه فشار حداکثری غرب، رفتار آن‌ها را عوض کند.
هراس از پیشرفت‌های نظامی ایران
علی بیگدلی دیگر تحلیلگر مسائل سیاسی نیز در این باره عنوان کرد: اتحادیه اروپا از ایران به دو دلیل ناراحت است؛ نخست مربوط به پیشرفت‌های موشکی و پهپادی ایران می‌شود که آن‌ها مدعی هستند جمهوری اسلامی آن را به روسیه برای جنگ اوکراین داده است. آن‌ها معتقدند این اقدام‌ها، تنش‌ها را تشدید کرده است. دوم به ناراحتی رافائل گروسی از ایران پس از بازدیدی که برای نخستین بار از فردو و نطنز داشته، برمی‌گردد. او امروز گزارش بازدید خود از تأسیسات هسته‌ای ایران را به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ارائه می‌دهد و برخی احتمال می‌دهند گروسی جمهوری اسلامی را ذیل فصل هفتم منشور ملل متحد محکوم کند و قطعنامه‌ای علیه ایران صادر خواهد شد. در این موضوع، به دلیل مربوط بودن به مکانیسم ماشه و پیش از سال ۲۰۱۵، روسیه و چین نمی‌توانند اقدام خاصی (مانند وتو کردن) انجام دهند.بیگدلی در ادامه افزود: گزارش گروسی می‌تواند به تحریم‌های بیشتر و اقدام‌های تنبیهی علیه ایران منجر شود. در این زمینه تهران باید به دنبال راه‌های دیپلماتیک و همکاری با نهادهای بین‌المللی باشد تا از افزایش تنش‌ها جلوگیری کند.
خبرنگار: حمید اسدی