عبدالرحمن فتح‌الهی: آموس هوکشتاین، فرستاده ویژه آمریکا در لبنان که دیروز (سه‌شنبه) وارد بیروت شد، درباره دیدارهایش با مقامات لبنانی به این موضوع اشاره کرد که «اکنون فرصتی واقعی برای پایان‌دادن به درگیری پیش‌روی ماست و این لحظه تصمیم‌گیری است». او افزود «ما متعهد هستیم که تمام تلاش خود را برای همکاری با لبنان و اسرائیل برای پایان‌دادن به این درگیری انجام دهیم». در همین حال دیروز سه‌شنبه، علی حسن خلیل، نماینده پارلمان لبنان اعلام کرد که دولت میقاتی و حزب‌الله با پیشنهاد آتش‌بس آمریکا با بیان برخی نظرات نسبت به محتوا موافقت کردند. این عضو فراکسیون «توسعه و آزادی» پارلمان لبنان در مصاحبه با رویترز تصریح کرد «پیشنهادهای مطرح‌شده از سوی آمریکا برای برقراری آتش‌بس توسط هوکشتاین تا به الان جدی‌ترین تلاش برای پایان جنگ در لبنان بوده است». این نماینده لبنانی اظهار کرد «کشورش پاسخ مکتوب خود را به پیشنهاد آتش‌بس آمریکا روز دوشنبه به سفیر آمریکا در بیروت تحویل داد». در همین باره روز دوشنبه، شبکه لبنانی LBCI گزارش داد که بیروت موافقت خود را با پیشنهاد آتش‌بس به دولت آمریکا اطلاع داده است. به گزارش انتخاب و بر اساس آنچه این شبکه نقل کرده، گویا آموس هوکشتاین، نماینده ویژه آمریکا، قرار است روز سه‌شنبه وارد بیروت شود تا برخی از مفاد این پیشنهاد را بررسی کند. با این حال، جوزف هبوش، خبرنگار العربیه در واشنگتن اظهار کرد «منابع دیپلماتیک آگاه از پیشنهاد آتش‌بس آمریکا می‌گویند که لبنان نشانه‌های مثبتی ارائه کرده مبنی بر اینکه آماده توافق است، اما هنوز موافقت یا پذیرش کامل پیش‌نویس آمریکا صورت نگرفته است». او نوشت: «موضع اسرائیل نیز همچنان نامشخص است». دوشنبه‌شب منابع عبری‌زبان از حمله موشکی گسترده از لبنان به تل‌آویو و به صدا درآمدن آژیر خطر در تل‌آویو خبر دادند. به نوشته ایسنا، حزب‌الله لبنان دوشنبه‌شب تل‌آویو، حیفا و چند شهر دیگر را هدف حملات موشکی گسترده خود قرار داد. منابع خبری اسرائیلی هم اعلام کردند که آژیرهای خطر در کلان‌شهر تل‌آویو و بیش از صد منطقه و شهر دیگر به صدا درآمده است. رسانه‌های عبری گزارش دادند که در پی حملات موشکی گسترده، فرودگاه بن گوریون در تل‌آویو بسته شد. به گزارش منابع خبری عبری‌زبان، به دنبال حملات موشکی گسترده حزب‌الله، جریان برق در چند شهرک تل‌آویو قطع شده است. سازمان اورژانس اسرائیل هم اعلام کرد در حمله موشکی به تل‌آویو پنج صهیونیست زخمی شدند که حال یکی از آنها وخیم است. در همین حال، شبکه عبری‌زبان کان اعلام کرد که احتمال می‌رود حمله موشکی به تل‌آویو کشته داشته باشد. شبکه ۱۲ تلویزیون اسرائیل نیز از اصابت ترکش‌های موشک سامانه‌های دفاعی اسرائیلی به خط انتقال برق در بنی‌براک در شرق تل‌آویو و آتش‌سوزی گسترده و قطع برق در این منطقه خبر داد. در همین حال، بیمارستان رمبام در حیفا اعلام کرد که ما ۳۰ فرد زخمی از شفا عمرو را در پی سقوط موشک شلیک‌شده از لبنان پذیرش کردیم. ارتش اسرائیل هم رسما اعلام کرده که این موشک‌ها از سمت لبنان شلیک شده است. شبکه عبری‌زبان کان از هدف قرارگرفتن یک اتوبوس بر اثر اصابت موشک حزب‌الله در تل‌آویو خبر داد و گزارش داد اتوبوس هدف قرارگرفته در رمات گان به تازگی گروهی از نظامیان اسرائیلی را پیاده کرده بود. شبکه ۱۲ تلویزیون اسرائیل اعلام کرد که سامانه‌های دفاعی در رهگیری موشک‌ها ناکام ماندند و یکی از موشک‌ها مستقیما به بنی‌براک اصابت کرده است. حال سؤال کلیدی اینجاست که این حملات و تلاش‌های هوکشتاین چه سرنوشتی برای آتش‌بس در لبنان رقم می‌زند؟ «شرق» برای پاسخ به این سؤال و نیز بررسی تحولات لبنان با تأکید بر تلاش‌های آمریکا برای پایان جنگ، گفت‌وگویی را با محمدصالح صدقیان، رئیس مرکز عربی مطالعات ایران و کارشناس مسائل خاورمیانه انجام داده است که در ادامه می‌خوانید:
جناب صدقیان اکنون جدی‌ترین تلاش‌های دولت جو بایدن برای برقراری آتش‌بس در لبنان در واپسین روزهای دولتش توسط آموس هوکشتاین در جریان است. حال سؤال اینجاست که به نظر می‌رسد این تلاش‌های دیپلماتیک بدون در نظر گرفتن مواضع حزب‌الله در جریان است. آیا ذیل یک تحلیل عمیق‌تر، می‌توان این‌گونه اذعان کرد که این تلاش‌های دیپلماتیک در حال دورزدن تهران و حزب‌الله است؟
ببینید مسئله دورزدن با نقش‌نداشتن متفاوت است.
چطور؟
اگر می‌بینید ایران در مذاکرات آتش‌بس نقشی ندارد به معنای دورخوردن تهران نیست. چون اولا تهران با رژیم صهیونیستی و آمریکا مذاکرات مستقیمی در این باره نداشته و نخواهد داشت و از سوی دیگر بیروت هم چنین تقاضایی از ایران نکرده است و به همین دلیل تهران هم دلیلی ندارد که بخواهد در امور کشور دیگری مداخله کند. از طرف دیگر موضوع دورخوردن حزب‌الله هم مطرح نیست. چون حزب‌الله لبنان پیش‌تر اعلام کرده بود که نبیه بری، رئیس پارلمان لبنان به عنوان نماینده آنها در مذاکرات عمل می‌کند. به همین دلیل رئیس پارلمان لبنان عملا خواسته‌ها و شروط حزب‌الله را هم در مذاکره با طرف آمریکایی در نظر دارد. اما اکنون مسئله مهم‌تر مسئله دیپلماتیک نیست، بلکه مسائل میدانی است.
منظورتان حمله دوشنبه‌شب حزب‌الله به تل‌آویو و حیفا است؟
بله. ولی مسئله مهم‌تر این است که حزب‌الله لبنان در پاسخ به حمله رژیم صهیونیستی به داخل بیروت این حمله را انجام داد. چون شهید سیدحسن نصرالله پیش‌تر اعلام کرده بود که راهبرد حزب‌الله، «تل‌آویو در برابر بیروت است». همان‌گونه که می‌دانید تقریبا از دو روز پیش رژیم صهیونیستی راهبرد خود را در حمله به بیروت تغییر داده است.
چه تغییری؟
تا دو روز پیش رژیم صهیونیستی فقط اطراف بیروت و مشخصا منطقه ضاحیه را هدف قرار می‌داد. اکنون داخل پایتخت لبنان و چند منطقه داخلی بیروت هدف حمله قرار گرفته است. به همین دلیل بود که حزب‌الله لبنان هم حملات جدی و تقریبا کم‌سابقه‌ای را به حیفا و تل‌آویو انجام داد تا موازنه وحشت شکل بگیرد.
پس اینکه نقل می‌شود حزب‌الله با هدف برهم‌زدن میز مذاکره حملات دوشنبه‌شب را انجام داده است، نزدیک به واقعیت نخواهد بود؟
اگر حزب‌الله به دنبال برهم‌زدن میز مذاکره بود که از اساس مذاکره را انجام نمی‌داد و نبیه بری را به عنوان نماینده خود معرفی نمی‌کرد.
حمله دوشنبه‌شب حزب‌الله به تل‌آویو و حیفا انجام شد، چون قبل‌تر از آن رژیم صهیونیستی به داخل بیروت حمله کرده بود و باید حزب‌الله موازنه وحشت را انجام می‌داد تا اهرم فشاری را در مذاکرات آتش‌بس داشته باشد. در غیر‌این‌صورت اگر رژیم صهیونیستی موازنه وحشت را به نفع خود تمام می‌کرد، در مذاکرات آتش‌بس می‌توانست اهداف خود را محقق و تحمیل کند.
با این موازنه وحشت، تلاش‌های هوکشتاین به نتیجه خواهد رسید؟
به نظر من به نتیجه می‌رسد، چون پیش‌تر هوکشتاین صراحتا اعلام کرده بود اگر واقعا جواب قطعی از لبنان برای پایان‌دادن به جنگ نگیرد، به بیروت سفر نمی‌کند. به‌همین‌دلیل وقتی فرستاده دولت بایدن برای دومین بار به لبنان سفر می‌کند، حکایت از آن دارد که تلاش‌های او تقریبا جدی شده است.
با‌وجود‌این محور بسته پیشنهادی هوکشتاین ناظر به قطع‌نامه «۱۷۰۱» است یا «۱۷۰۱ پلاس»؟
واقع امر این است که قطع‌نامه ۱۷۰۱ از سال ۲۰۰۶ از طرف هیچ‌کدام از طرفین، یعنی رژیم صهیونیستی و حزب‌الله لبنان اجرائی نشد. اکنون حزب‌الله لبنان و دولت میقاطی هم، آتش‌بس را در قالب تحقق همان قطع‌نامه ۱۷۰۱ می‌پذیرند. با این حال دولت جو بایدن در هماهنگی با رژیم صهیونیستی به‌دنبال تحمیل ۱۷۰۱ پلاس است.
به چه معنا؟
به این معنا که اکنون واشنگتن و تل‌آویو سعی دارند دو شرط مهم دیگر را به قطع‌نامه ۱۷۰۱ اضافه کنند. اولین شرط آن است که رژیم صهیونیستی هر زمان که اراده کند، بدون مقاومت نیروهای حزب‌الله و حتی ارتش و دولت لبنان می‌تواند وارد خاک این کشور (لبنان) شود و دوم آنکه مواضع حزب‌الله لبنان تا شمال رودخانه لیتانی باید تخلیه شود. اکنون مسئله یا بهتر بگوییم اختلاف‌نظرهای دو طرف که محور تلاش‌های هوکشتاین هم روی آن قرار گرفته است، حل‌وفصل همین دو شرط صهیونیست‌هاست.
موضع تهران چیست؟
موضع تهران نیز همان موضع حزب‌الله لبنان و دولت لبنان است و معتقد است این پیش‌شرط‌ها به معنای زیاده‌خواهی است، بنابراین به باور من تهران حامی اجرائی‌شدن قطع‌نامه ۱۷۰۱، بدون یک خط اضافه است.
به باورتان هوکشتاین می‌تواند این دو پیش‌شرط را لغو کند و در‌عین‌حال آتش‌بس را محقق کند؟
اکنون توپ در زمین رژیم صهیونیستی و نتانیاهو قرار دارد. اگر صهیونیست‌ها به دنبال پایان‌دادن به جنگ هستند، باید قطع‌نامه ۱۷۰۱ را بدون یک خط اضافه و یک پیش‌شرط اضافه بپذیرند و چیز جدیدی مطرح نکنند. آقای نبیه بری، رئیس پارلمان لبنان که به‌عنوان فرد صاحب صلاحیت و مورد وثوق حزب‌الله لبنان در این مذاکرات حضور دارد، روز دوشنبه نظر حزب‌الله را به هوکشتاین انتقال داد و هوکشتاین هم پیش‌تر تصریح کرده بود که اگر پاسخ قطعی از طرف حزب‌الله نگیرد، وارد لبنان نمی‌شود. پس وقتی که هوکشتاین برای بار دوم دیروز سه‌شنبه به لبنان سفر کرده است، نشان داده که احتمالا حزب‌الله موافقت خود را صرفا با اجرائی‌کردن قطع‌نامه ۱۷۰۱ بدون یک شرط اضافه اعلام کرده است. حالا باید دید که هوکشتاین می‌تواند نتانیاهو و رژیم صهیونیستی را قانع کند که قطع‌نامه ۱۷۰۱ را بدون آن دو شرط بپذیرد. نکته دیگری که باید به آن اشاره کرد، این است که هوکشتاین در لبنان به‌عنوان یک فرد دروغ‌گو شناخته می‌شود.
جناب صدقیان، هوکشتاین کسی بود که توانست توافق بین حزب‌الله لبنان و دولت بیروت با دولت ائتلافی بنت-لاپید را درباره میدان نفتی-گازی «کاریش» به نتیجه برساند. پس هوکشتاین پیش‌تر کارنامه مقبولی از خود نشان داده. غیر از این است؟
ببینید، موضوع میدان نفتی-گازی کاریش کاملا متفاوت از شرایط اکنون بعد از اکتبر ۲۰۲۳ است، چون آمریکایی‌ها با حمایت و هماهنگی صهیونیست‌ها در تلاش هستند که آن دو پیش‌شرط را به قطع‌نامه ۱۷۰۱ اضافه کنند.
به باورتان در نهایت حزب‌الله با ورود ارتش اسرائیل به خاک لبنان و نیز عقب‌نشینی تا شمال رودخانه لیتانی موافقت می‌کند؟
همان‌طورکه قبلا گفتم، پاسخ این سؤال به موازنه وحشت بازمی‌گردد که با حمله دوشنبه‌شب حزب‌الله به تل‌آویو و حیفا انجام شد و موشک‌های دقیق و نقطه‌زن در این حمله استفاده شده است. اکنون این موازنه وحشت می‌تواند به افزایش توان چانه‌زنی طرف لبنانی هم منجر شود و باعث شود که این دو پیش‌شرط از دستور کار خارج شود. اما در هر حال اکنون توپ در زمین نتانیاهو و رژیم صهیونیستی قرار دارد و باید دید که آنها چه تصمیمی می‌گیرند. بله، درست است که اکنون وضعیت در لبنان چندان مناسب نیست و آوارگان و خسارت زیادی ناشی از حملات و تجاوزات رژیم صهیونیستی وجود دارد، اما در اراضی اشغالی هم وضعیت مشابه است و در یک سال گذشته، هم بر حجم خسارات، هم بر حجم ناامنی و هم بر میزان آوارگان در شهرک‌های صهیونیست‌نشین افزوده شده است، بنابراین باید دید که نتانیاهو در برابر این شرایط بحرانی داخلی در فلسطین اشغالی چه واکنشی نشان می‌دهد. آیا نتانیاهو منتظر می‌ماند به امید آنکه دونالد ترامپ بتواند کاری بکند و تا آن زمان تنش با حزب‌الله و لبنان را ادامه خواهد داد یا نه، امکان دارد که آتش‌بس را در قالب همان پذیرش مفاد قطع‌نامه ۱۷۰۱ و بدون هیچ پیش‌شرط اضافه اجرائی کند؟!
و جواب شما به همین سؤال چیست؟
پاسخ نزد نتانیاهو در تل‌آویو است، نه من.
بسیار خب، به حوزه تخصصی شما یعنی عراق برسیم. معاریو خبر داده که تل‌آویو در پیامی به دولت محمد شیاع السودانی، نخست‌وزیر عراق، اطلاع داده در صورت انجام عملیات وعده صادق ۳، حمله به زیرساخت‌های عراق و ترور چهره‌های کلیدی گروه‌های همسو با تهران در دستور کار قرار خواهد گرفت. در یک سناریوی احتمالی با بسته‌شدن پرونده جنگ لبنان، پرونده جنگ در عراق برای اسرائیل باز می‌شود؟ چون روند طی‌شده در یک سال گذشته به‌وضوح نشان می‌دهد که به محض کاهش آتش جنگ در جبهه غزه، نتانیاهو جنگ در جبهه لبنان را آغاز کرد، بنابراین محتمل است که با بستن پرونده جبهه لبنان، جبهه عراق باز شود. شما چه برآوردی دارید؟
من تصور می‌کنم اگر هوکشتاین بتواند آتش‌بس در لبنان را به نتیجه برساند، جبهه‌ای در عراق باز نخواهد شد.
به چه دلیل چنین باوری دارید؟
چون با آتش‌بس در لبنان، تنش‌ها در سطح منطقه کاهش پیدا خواهد کرد و دلیلی برای درگیری و حتی انجام عملیات وعده صادق ۳ وجود ندارد.
اگر در یک سناریوی بدبینانه آتش‌بس در لبنان انجام نشود، چه؟
بر‌اساس اخبار موثقی که من از عراق دریافت کرده‌ام، دولت محمد شیاع السودانی در حال رایزنی با گروه‌های حشد‌الشعبی و دیگر گروه‌های محور مقاومت عراق است و تا به اکنون هم توانسته فضا را مدیریت کند.